04 kwietnia 2023

Światła ksenonowe w samochodzie - co trzeba wiedzieć?

Upowszechnienie się świateł ksenonowych w reflektorach samochodów osobowych było prawdziwą rewolucją w branży motoryzacyjnej. Zaoferowały one zupełnie nową jakość świecenia, znacznie podnosząc bezpieczeństwo jazdy w nocy. Dziś w nowych samochodach ksenony są już rzadkością, jednak po ulicach wciąż jeżdżą tysiące, wyposażonych w nie aut. Przed lub po zakupie jednego z nich, warto zapoznać się z najważniejszymi informacjami na ich temat.

Autor: Witold Łukaszewski

Pierwszym samochodem produkowanym seryjnie, w którym zamontowano światła ksenonowe było BMW 750, które zadebiutowało na rynku w 1991 r. Branża motoryzacyjna znała tę technologię oświetlenia już wcześniej, jednak wysokie koszty produkcji wykonywanych w niej reflektorów zniechęcały producentów pojazdów. Ostatecznie ksenony zaczęły pojawiać się na liście wyposażenia (zazwyczaj opcjonalnego) samochodów klasy premium i dość dobrze się przyjęły. Dopiero jednak w XXI w., kiedy udało się opracować nieco tańsze technologie produkcyjne, trafiły „pod strzechy”, czyli do segmentu aut marek budżetowych.

Ile kelwinów ma oryginalny ksenon?

Lampy ksenonowe okazały się znacznie bardziej wydajnym źródłem światła niż lampy halogenowe, powszechnie stosowane w motoryzacji. Zaoferowały kierowcom światło bliskie barwą światłu naturalnemu, które znacznie zwiększa zasięg i pole widzenia na drodze. Światła ksenonów zmniejszają także zmęczenie oczu kierowcy. Barwa poświaty emitowanej przez klasyczne halogeny to zwykle ok. 3000 Kelwinów. Ile Kelwinów ma oryginalny ksenon zamontowany w pojeździe? Zazwyczaj co najmniej 4100 K – to znaczna różnica.

Dodatkową zaletą ksenonów jest to, że pobierają mniej energii niż halogeny z układu elektrycznego pojazdu. W kontekście wszystkich tych plusów, zastanawiającym może wydać się to, że światła ksenonowe odchodzą dziś do przeszłości motoryzacji, a reflektory halogenowe nadal są powszechnie montowane w nowych pojazdach. Z jakiego powodu? Tu wracamy znów do kosztów produkcji. Dodatkowo na rynku pojawiła się silna konkurencja dla ksenonów w postaci jeszcze bardziej od nich wydajnych świateł LED. Z kolei w segmencie aut luksusowych, producenci przymierzają się do stosowania, zdecydowanie bardziej nowoczesnych, świateł laserowych.

Jak odróżnić lampę xenon od bixenon?

Podstawowym elementem reflektorów ksenonowych, stosowanych w pojazdach jest lampa wyładowcza (popularnie zwana żarnikiem ksenonowym). Obok niej, najważniejszymi elementami systemu są zapłonnik (zwany też statecznikiem) świateł oraz układ odbłyśnikowy lub projekcyjny. Istnieją różne wersje lamp ksenonowych. Przykładowo, posiadacze aut często zastanawiają się, jak odróżnić lampę xenon od bixenon? W tak zwanych bi-ksenonach, światła mijania i drogowe są emitowane przez jeden moduł projekcyjny. Nie znajdziemy w nich zatem dodatkowej żarówki halogenowej, odpowiadającej za realizowanie świateł drogowych.

Jak sprawdzić żarnik ksenon?

Na rynku funkcjonuje kilka generacji świateł ksenonowych, różniących się m.in. rodzajem żarnika. Wiedza na temat generacji świateł zainstalowanych w pojeździe jest potrzebna w przypadku konieczności wymiany żarnika, który choć jest o wiele trwalszy od żarówek halogenowych, z czasem osłabia swoje właściwości. Co ważne, rzadko zostaje całkowicie spalony – wciąż świeci, ale gorzej niż powinien.

Jak sprawdzić, czy żarnik ksenon nadaje się do dalszego użytku? Kiedy jest on już silnie zużyty, emitowane przez ksenony światło zyskuje charakterystyczną fioletową poświatę i zapewnia dalekie od fabrycznych parametry świecenia.

Jak sprawdzić przetwornice ksenon?

Całkowicie niesprawny żarnik to rzadka, ale spotykana awaria świateł ksenonowych. W większości przypadków za brak światła w ksenonach odpowiedzialna jest usterka zapłonnika lub przetwornicy napięcia. Kierowcy często zastanawiają się, jak sprawdzić przetwornicę ksenonów pod kątem jej ewentualnej niesprawności. Ze względu na generowane przez nią bardzo wysokie napięcie nie da się tego zrobić podstawowym miernikiem. Konieczna może zatem okazać się wizyta w warsztacie, specjalizującym się w elektryce pojazdowej lub podjęcie próby diagnostyki poprzez eliminację innych prawdopodobnych usterek. Zapłonnik można sprawdzić w prostszy sposób – kiedy jest sprawny, podejmowane przezeń próby zajarzenia lampy są słyszalne dla ludzkiego ucha. Jeżeli winne usterce nie są żarnik ani zapłonnik, warto sprawdzić jeszcze bezpieczniki pojazdu. Następnie warto już udać się do specjalisty w celu zdiagnozowania przetwornicy.

Jak wymienić ksenon w samochodzie?

Warto wziąć pod uwagę fakt, że producenci pojazdów oraz elementów oświetlenia zalecają, by żarniki ksenonowe wymieniać zawsze parami. Różnica w pracy nowego i zużytego żarnika jest zauważalna i ma wpływ na pole widzenia. Dodatkowo światło emitowane przez nowy i zużyty żarnik różni się odcieniami, co nie jest bez znaczenia dla ludzkiego oka.

Kolejny krok to sprawdzenie (np. w instrukcji obsługi pojazdu) typu zastosowanego w pojeździe żarnika i zakup odpowiedniego elementu.

Procedura wymiany żarnika ksenonowego jest nieco bardziej skomplikowana niż w przypadku wymiany żarówki halogenowej. Przed jej rozpoczęciem należy oczywiście wyłączyć zapłon pojazdu, jednak dobrą praktyką jest także rozłączenie akumulatora (ze względów bezpieczeństwa). Następnie należy dostać się do wnętrza lampy, zdejmując tylną obudowę, a także odkręcając mocowaną na śruby przetwornicę. Jej przesunięcie, w większości modeli ksenonów, otworzy nam drogę do zapłonnika, którego demontaż umożliwi wyciągnięcie żarnika ksenonowego. Żarnik zastępujemy nowym i ponownie montujemy wszystkie naruszone elementy w odpowiedniej kolejności.

Warto pamiętać, że choć sam opis tego, jak wymienić ksenon wydaje się prosty, w bardzo wielu pojazdach dostęp do reflektorów jest utrudniony. Dostanie się do ich wnętrza wymaga demontażu wielu elementów, ciasno umieszczonych pod maską samochodu. W takich sytuacjach, w przypadku braku doświadczenia praktycznego, zwykle lepiej zlecić wymianę żarników mechanikowi samochodowemu.