Soczewki kontaktowe czy okulary - co jest zdrowsze dla oczu?

Współczesna technika wyposażyła nas w dwie możliwości korekcji wad wzroku: okulary i soczewki kontaktowe. Istnieje także możliwość chirurgicznej korekcji wzroku, jednak jest ta metoda nie nadaje się dla każdego. Dlatego dziś skupimy się na pierwszych dwóch. Czy lepiej nosić okulary, czy soczewki kontaktowe? W jakich sytuacjach lepiej sprawdzą się okulary, a w jakich soczewki? Czy można jednocześnie nosić soczewki i okulary? I jak dobrać odpowiednie szkła dla siebie?

Autorka: Dr n. farm. Maria Kasprzak

Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny, nie służy samoleczeniu i nie może zastąpić indywidualnej konsultacji okulistycznej!

Okulary a soczewki kontaktowe – różnice, wady i zalety

Noszenie okularów jest łatwe, nie wymaga szczególnego treningu i nie niesie ryzyka urazu oka. Przy zakładaniu i zdejmowaniu soczewek kontaktowych trzeba bezpośrednio dotykać gałek ocznych, dlatego te czynności wymagają wprawy i zachowania ścisłej higieny. Jednak właściwie pielęgnowane i dezynfekowane soczewki kontaktowe są bezpieczne i rzadko powodują kłopoty. Dlatego osoby bez problemów okulistycznych (typu infekcja oka czy zapalenie spojówek) mogą bez obaw używać soczewek kontaktowych, pod warunkiem, że przestrzegają higieny i instrukcji użytkowania. Zarówno okulary, jak i soczewki kontaktowe mają swoje wady i zalety, które pomagają zdecydować o wyborze. Przeanalizujmy je po kolei.

Okulary czy soczewki – wady i zalety

Zalety okularów:

Nie dotykają gałek ocznych, więc nie podrażniają oczu, nie powodują dodatkowego wysuszenia oka,
Nie niosą ryzyka infekcji oka;
Chronią oczy, np. w czasie wiatru, ostrego nasłonecznienia lub w czasie pracy przy komputerze (ciemne okulary, szkła antyodblaskowe, szkła z filtrami UV);
Łatwo je zdjąć i ponownie założyć, jeśli wymaga tego sytuacja;
Mogą służyć jako modny dodatek do stylizacji;
Są ekonomiczne – mogą służyć przez wiele lat, więc nawet wysoki początkowy wydatek się wyrównuje.

Wady okularów:

Mogą się zsuwać z nosa, uciskać, przeszkadzać przy niektórych czynnościach;
Szkła parują przy zmianach temperatury – szczególnie zimą, po wejściu do ciepłego pomieszczenia;
Mało komfortowe w czasie upałów, kiedy twarz mocno się poci;
Niewygodne przy uprawianiu wielu sportów, szczególnie pływania;
Noszone w czasie deszczu czy śniegu wymagają częstego wycierania;
Zmieniają wygląd twarzy, choć to może być także zaletą.

Zalety soczewek kontaktowych:

Dobrze dobrane soczewki są niewyczuwalne, co daje poczucie komfortu i wygody;
Nie parują, nie zsuwają się, nie przeszkadzają przy uprawianiu sportu lub w deszczu i śniegu itp.;
Bezbarwne soczewki nie zmieniają wyglądu twarzy;
Kolorowe soczewki kontaktowe pozwalają na chwilową modyfikację koloru oczu;
Można je nosić latem pod ciemne okulary, pod gogle sportowe, okulary ochronne w pracy itp.

Wady soczewek kontaktowych:

Stanowią stały wydatek, czasem niemały - szczególnie soczewki jednodniowe, kolorowe lub nietypowe – dla osób z astygmatyzmem lub rzadszymi wadami wzroku. Trzeba też regularnie kupować płyny niezbędne do pielęgnacji soczewek;
Soczewki służą tylko przez określony czas, zależnie od przeznaczenia – np. przez dobę, dwa tygodnie lub miesiąc. Potem należy zastąpić je nowymi;
Soczewki kontaktowe wymagają staranności i higieny przy zakładaniu i zdejmowaniu, więc nie nadają się dla małych dzieci i osób z niektórymi rodzajami niepełnosprawności;
Niewłaściwe używanie soczewek kontaktowych lub niestaranna pielęgnacja zwiększa ryzyko infekcji i podrażnienia oczu;
Trudno je zdjąć i założyć ponownie w nagłych wypadkach, np. przy zaprószeniu oka lub dostaniu się do niego szkodliwej substancji.

Dla kogo okulary są lepszym rozwiązaniem?

Kiedy przeanalizujemy wady i zalety okularów, przekonamy się, że mają one przewagę nad soczewkami przede wszystkim w czterech sytuacjach:

kiedy ważne jest to, aby móc szybko i wygodnie zdejmować je i zakładać. Dlatego okulary dobrze sprawdzą się dla osób, które używają osobnych okularów do czytania i do patrzenia w dal lub dla takich, które dla przeczytania czegoś muszą zdejmować okulary noszone z powodu np. krótkowzroczności. Taka sytuacja dotyka często osoby po 40. roku życia, może jej towarzyszyć coraz większa trudność w czytaniu z bliska drobnego druku i konieczność oddalania czytanego tekstu od oczu. Częstym rozwiązaniem wybieranym przez takie osoby są tzw. okulary progresywne lub dwuogniskowe. Niestety, nie ma „progresywnych” soczewek kontaktowych;
kiedy chodzi o ochronę oczu przed wysuszeniem, podrażnieniem i infekcjami. Dlatego okulary są lepsze od soczewek np. dla dzieci, osób starszych i o ograniczonej sprawności ruchowej, a także dla osób o bardzo wrażliwych oczach i spojówkach, w trakcie leczenia okulistycznego itp.
kiedy istnieje niebezpieczeństwo dostania się do oczu jakichkolwiek zanieczyszczeń. Kiedy do oka dostanie się ciało obce, pył lub szkodliwa substancja chemiczna, należy natychmiast wyjąć soczewki i przez kilka minut przepłukiwać oko czystą wodą lub solą fizjologiczną. W pośpiechu i niepokoju z powodu urazu oka taka czynność może okazać się kłopotliwa, a że soczewki po takim wypadku nadają się do wyrzucenia. Dlatego np. w warsztacie stolarskim czy mechanicznym, przy pracy w laboratorium lub zapylonym pomieszczeniu lepiej jest używać okularów i/lub okularów ochronnych. W przypadku używania soczewek należy zawsze stosować ochronę oczu: dobre gogle ochronne lub przyłbicę chroniącą całą twarz, aby zminimalizować ryzyko wypadku,
kiedy soczewki kontaktowe są zbyt drogie lub trudno dostępne. Niektóre wady wzroku są rzadkie lub nietypowe, a odpowiednie soczewki kontaktowe są bardzo drogie, dostępne na zamówienie lub w ogóle niedostępne. Wtedy porządne okulary, które posłużą przez wiele lat, są o wiele lepszym rozwiązaniem – przynajmniej pod względem ekonomicznym.

Kiedy lepiej wybrać soczewki?

Soczewki kontaktowe mają nad okularami tę wielką przewagę, że nie czuje się ich, są niewidoczne, nie spadają, nie zsuwają się i nie zachodzą mgłą. Dlatego są niezastąpione tam, gdzie ważna jest wygoda i konieczność dobrego widzenia w różnych warunkach atmosferycznych. Dlatego soczewki kontaktowe są chętnie wybierane:

podczas uprawiania sportu i ruchu na świeżym powietrzu
latem, szczególnie podczas wycieczek,
na plażę i basen (pod okulary do pływania),
na imprezę, do klubu czy dyskoteki,
zimą, kiedy szkła okularów często parują,
przez osoby, którym w okularach jest niewygodnie.

Zainteresował cię temat? Sprawdź też nasz tekst: „Jak wybrać soczewki kontaktowe? Poradnik dla początkujących!”

Czy noszenie okularów i soczewek kontaktowych wyklucza się wzajemnie?

Nie. Wiele osób w niektórych sytuacjach wybiera okulary, a w innych nosi soczewki kontaktowe. Jest to najbardziej praktyczne podejście, które pozwala najpełniej wykorzystać zalety obydwu rozwiązań. Przy sporadycznym używaniu soczewek kontaktowych można wybrać soczewki jednodniowe, które nie wymagają pielęgnacji i są higieniczne. Pamiętaj jednak, niezależnie od preferowanego sposobu korekcji wzroku, zawsze miej przy sobie zapasową parę okularów! Nawet osoby, które na co dzień noszą wyłącznie soczewki kontaktowe, powinny mieć przynajmniej jedną parę okularów korekcyjnych „na wszelki wypadek”. Zawsze może zdarzyć się sytuacja, w której soczewka wypadnie i zgubi się, a szybkie i higieniczne założenie nowej będzie niemożliwe. Zawsze więc trzeba mieć w zanadrzu „awaryjne” okulary. Jest to szczególnie ważne dla osób, które bez korekcji wzroku widzą bardzo źle, a także w czasie wyjazdów, wycieczek, prowadzenia samochodu, w pracy itp.

Czy można nosić soczewki i okulary jednocześnie?

Można, choć w większości przypadków soczewki kontaktowe nosi się po to, aby nie trzeba było zakładać okularów. Jednak istnieją okoliczności, w których jednoczesne noszenie okularów i soczewek to dobre rozwiązanie. Jakie? Na przykład słoneczna pogoda, kiedy chciałoby się założyć okulary słoneczne. Trudno je założyć na okulary korekcyjne. Owszem, istnieją korekcyjne okulary przyciemnianie lub „fotochromy” ciemniejące na słońcu, a także przeciwsłoneczne „klapki” nakładane na tradycyjne szkła. Jednak wygodnym i prostym rozwiązaniem jest noszenie soczewek kontaktowych i zwyczajnych okularów przeciwsłonecznych. Dodatkowym atutem jest możliwość noszenia rozmaitych modeli ciemnych okularów i dopasowywanie ich do aktualnej mody.

Inną sytuacją, w której można nosić soczewki i okulary jednocześnie to np. chęć czasowej zmiany koloru oczu – wtedy można założyć kolorowe soczewki „zerówki” i własne okulary korekcyjne lub odwrotnie – kolorowe soczewki korekcyjne i okulary „zerówki”. W tym drugim przypadku oprawki okularów stanowią po prostu stylowy dodatek do stroju.

Czy można samemu dobrać sobie soczewki kontaktowe?

Lepiej nie. Okulary także dobiera nam okulista lub dyplomowany optyk. Aby dobrać soczewki kontaktowe, należy zgłosić się do okulisty lub wykwalifikowanego optomerysty. Wiele salonów optycznych oferuje usługę dobierania soczewek kontaktowych. W cenę usługi wchodzą co najmniej dwie wizyty oraz próbne soczewki kontaktowe. Podczas pierwszej wizyty specjalista mierzy wadę wzroku, określa kształt i wielkość gałek ocznych, i proponuje konkretny model soczewek kontaktowych. Mogą to być soczewki jednodniowe, dwutygodniowe lub miesięczne, zależnie od preferencji klienta. Muszą jednak być dobrze dobrane pod względem mocy (zwykle moc soczewek kontaktowych jest ok. 0,25-0,5 dioptrii mniejsza niż szkieł okularów), krzywizny i średnicy. Zbyt duże soczewki kontaktowe nie trzymają się dobrze, a zbyt małe mogą uciskać gałkę oczną. Następnie okulista uczy klienta prawidłowego zakładania, zdejmowania i pielęgnacji soczewek. Kilka dni po pierwszej wizycie ma miejsce druga, kontrolna. Dopiero po pewnym czasie można z całą pewnością stwierdzić, czy soczewki zostały dobrze dopasowane i czy dobrze się je nosi. W czasie drugiej wizyty można dokonać ewentualnej korekty czy zamiany soczewek na inne, lepiej dopasowane. Oczy to bardzo delikatny narząd, dlatego lepiej nie manipulować przy nich samemu, a zdać się na pomoc specjalisty dysponującego odpowiednią wiedzą i profesjonalnym sprzętem umożliwiającym ocenę wzroku i stanu oczu.