Przez ostatnie lata finał Nike gromadził w siedzibie Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego duże grono pisarzy, krytyków literackich, i przedstawicieli innych gałęzi kultury. W tym roku, ze względu na trwającą pandemię, gala odbywała się w formie hybrydowej – widzowie oglądali tylko transmisję, a pisarze, siedmioro finalistów Nike, jurorzy i kilkoro gości – zaledwie garstka osób siedziała w BUWie. Ta pusta przestrzeń i artyści rozsadzeni według wskazań reżimu sanitarnego, to był dojmujący widok, który z pewnością przejdzie do historii. Galę, jak co roku, prowadziła Grażyna Torbicka.
Ubiegłorocznym laureatem był Mariusz Szczygieł, otrzymał Nike za książkę reporterską „Nie ma”. Zapytany podczas gali jak mu minął rok mówił, że z nagrody… kupił akwarium z rybami słodkowodnymi z Amazonki. – To jedyne, nad czym mogę panować. Bo tego, co za oknem nie mogę kontrolować. Ten tytuł był w pewnym sensie proroczy, ten rok był pod znakiem „nie ma”. Ale jest nadzieja, jest ona w literaturze, bo ten nasz świat jest tak dojmujący, że oszalałby bez świata wyobrażonego. W nim trzeba szukać nadziei - mówił ze sceny Mariusz Szczygieł.
Kto zdobył Nagrodę Nike 2020?
„Mocny kandydat do finału Nike” – tak o książce Radka Raka „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” pisała nasza recenzentka Olga Wróbel, przewidując w recenzji, że to mocny kandydat do finału Nike. To trzecia książka autora. Poprzednie to „Kocham cię, Lilith” z 2014 i „Puste niebo” z 2016.
Postać Jakuba Szeli znamy z lekcji historii, dramatów Stefana Żeromskiego, Bruno Jasieńskiego i Pawła Demirskiego. Jak postać tego przywódcy chłopskich powstań przedstawił Radek Rak? Dlaczego go zainteresował? - Moi przodkowie byli chłopami. To, co słyszałem w szkole o Szeli, o rabacji, to była narracja kogoś innego. Czułem, że to nie jest opowieść mojej rodziny, to nie jest głos moich przodków. Pomyślałem, że dam głos tym ludziom, którzy go nie mieli – mówił w wywiadzie dla „Gazety Wyborczej”. „Jego Szela motywowany jest miłością, a potem jej brakiem, pożądaniem i pustką” – pisała Olga Wróbel.
Radek Rak - laureat Nagrody Literackiej Nike 2020
Za laureatem stoją: Adam Michnik - redaktor naczelny "Gazety Wyborczej" oraz Paweł Próchniak - przewodniczący jury.
Galę prowadziła Grażyna Torbicka.
fot. Sławomir Kamiński/Agencja Gazeta
Z kolei podczas gali, prezentując finalistę, Grażyna Torbicka zachwycała się, że książka, bazując na prawdziwie istniejącej postaci, ma wplecione elementy fantastyczne, baśniowe, w taki sposób, że bardzo lekko się ją czyta. - Mogę być w tych swoich działaniach nie do końca poważany, bo nie jestem z zawodu historykiem, tylko weterynarzem. Cieszę się, że książka uważana jest za książkę przygodową, fantastyczną, że książka została tak bardzo doceniona, ale jestem tym zaskoczony – mówi Radek Rak ze sceny. Kiedy okazało się, że otrzymał nagrodę, był bardzo wzruszony, dziękował wydawcy, przyjaciołom, żonie oraz... szefowi. - Dziękuję za wyrozumiałość, że oprócz leczenia zwierząt robię inne rzeczy, co właśnie widać - dodał.
Literacka Nagroda Nike 2020 – nagroda czytelników
W niedzielę wręczono też drugie wyróżnienie, to przyznawane przez czytelników „Gazety Wyborczej”. Nike od nich zdobyła Joanna Gierak-Onoszko za książkę „27 śmierci Toby’ego Obeda”. – Cieszę się, że wybraliście Państwo książkę, która należy do literatury faktu, bo w naszym świecie pełnym memów, dezinformacji, ciągle szukamy oparcia w faktach. To książka o mechanizmach władzy, a kiedy otwiera się drzwi do wykluczenia to dzieją się rzeczy straszne – mówiła Joanna Gierak-Onoszko, która na gali miała pietą w sukienkę tęczową wstążkę.
„27 śmierci Toby’ego Obeda” to debiut dziennikarki-reporterki. Jej książkowy reportaż wywraca powszechne myślenie o Kanadzie jako kraju bez skazy. Dwuletni pobyt autorki, rozmowy z mieszkańcami, zaowocowały poznaniem tragicznych historii, które wydarzyły się u podstaw budowania Kanady, a ich ofiarami były Pierwsze Narody zamieszkujące ten teren. Tytułowy Toby jest jednym z około 150 tysięcy odebranych rodzicom dzieci. „Dzieci odbierano od rodziców, przewożono do szkół (często prowadzonych przez kościoły i organizacje religijne), gdzie były torturowane, gwałcone, bite, poniżane, dehumanizowane. Po latach odzyskują głos i walczą o sprawiedliwość. Ale nie tylko oni - kobiety Pierwszych Narodów masowo ginące z rąk białych, uprzywilejowanych mężczyzn, osoby nieheteronormatywne, zmuszane do życia niezgodnego ze swoimi potrzebami… Joanna Gierak-Onoszko sprawnie opowiada zarówno o przyczynach, źródłach historycznych, opisuje kaźnie i dramaty ludzkie, ale też problematyzuje - pokazuje debatę o wolności słowa i odpowiedzialności za nie” – pisał nasz recenzent Wojciech Szot.
Nagroda Nike to jedna z najważniejszych nagród literackich w Polsce. W tym roku została przyznana po raz 24. Wśród nagrodzonych znaleźli się Jerzy Pilch (niepokonany rekordzista – aż 10 nominacji), Czesław Miłosz, Wiesław Myśliwski, Olga Tokarczuk czy Dorota Masłowska.
W tym roku jury obradowało w składzie: Paweł Próchniak (przewodniczący), Teresa Bogucka, Agata Dowgird, Maryla Hopfinger, Dariusz Kosiński, Iwona Kurz, Anna Nasiłowska, Magdalena Piekara, Szymon Rudnicki. Fundatorami nagrody jest Fundacja Agory.
Więcej artykułów o książkach przeczytacie w Pasji Czytam.
A na zakończenie Wirtualnych Targów Książki 25 października będziecie mogli wziąć udział w spotkaniu online z Radkiem Rakiem.
Komentarze (0)