Piszczące hamulce w samochodzie – co może być przyczyną?

Stan układu hamulcowego samochodu w sposób bezpośredni przekłada się na bezpieczeństwo jazdy. Nic zatem dziwnego, że niepokojące dźwięki, takie jaki piski, dochodzące do uszu kierowcy podczas hamowania mogą wprawić go w konsternację. Co może być przyczyną piszczących hamulców i jak naprawić ten problem?

Autor: Witold Łukaszewski

Dlaczego hamulce piszczą? Źródło dźwięku.

Nieprzyjemny pisk wydobywający się z układu hamulcowego, kiedy tylko wciśniemy pedał hamulca jest efektem zjawisk wibroakustycznych o wysokiej częstotliwości. Wibracje powstające w układzie hamulcowym mogą mieć wiele przyczyn, wśród których dwie możemy uznać za najbardziej powszechne.

Pierwszą z nich jest graniczne zużycie klocków hamulcowych, które emitując dźwięk sygnalizują o konieczności przeprowadzenia serwisu układu hamulcowego wraz z wymianą klocków. Druga przyczyna to istnienie miejsca, w którym generowane są wibracje, odbierane przez ludzkie ucho jako pisk. W tym przypadku naprawa jest trudniejsza, gdyż często nawet wymiana klocków hamulcowych na nowe nie rozwiązuje problemu pisków.

Piszczące hamulce – co sprawdzić?

Jednym z najczęstszych powodów piszczących hamulców w samochodzie jest zmiana siły, z jaką klocek hamulcowy trze o tarczę hamulcową. Kiedy siła ta nie jest równomierna podczas całego procesu hamowania, powstaje rezonans, słyszalny jako pisk. Przyczyn tej nierównomiernej siły tarcia może być kilka. Może, ale nie musi być nią zużycie klocka hamulcowego. Często piski odnotowywane są przez kierowców w krótkim czasie po przeprowadzeniu serwisu hamulców.

Mechanicy samochodowi, diagnozując problemy z piszczącymi hamulcami zwykle zaczynają od kontroli spasowania elementów układu hamulcowego. Poszukiwania miejsca, w którym powstają wibracje zwykle rozpoczynają od punktów styku klocków i tarcz oraz punktów, w których klocek styka się z zaciskiem. Często na powierzchni ciernej klocka lub tarczy można zaobserwować ślady nienaturalnego zużycia, które są sugestią źródła usterki.

Jednym z często odnotowywanych powodów piszczenia hamulców jest jakość klocka hamulcowego – zarówno jego okładziny, jak i geometrii całego elementu. Jeżeli zatem auto trafia do warsztatu niedługo po przeprowadzonym serwisie hamulców, podejrzenie pada zwykle właśnie na klocki. Aby uniknąć podobnych problemów mechanicy zalecają wybór klocków od renomowanych dostawców i nie sugerowanie się wyłącznie ceną przy zakupie. Klocek powinien być także dopasowany do typu tarcz hamulcowych, które pracują w pojeździe.

Jeśli oględziny wykluczą powodowanie drgań przez klocek lub tarczę hamulcową, do sprawdzenia pozostają pozostałe elementy układu – w pierwszej kolejności zacisk hamulcowy. Zweryfikować należy stan sprężynek podtrzymujących klocek hamulcowy oraz pozostałe elementy na czele z tłoczkami zacisku. Warto sprawdzić ich mobilność – czy sprawnie przemieszczają się w całym zakresie ruchu. Jeśli tak nie jest, może dochodzić do przegrzewania się klocka hamulcowego zamocowanego w zacisku.

Piszczące hamulce przy lekkim hamowaniu – co może być przyczyną?

Niekiedy po przeprowadzonej weryfikacji, mechanik nie odnajdzie przyczyny wibracji związanej z niewłaściwym stanem któregoś z podzespołów. W takich sytuacjach zachodzi podejrzenie, że dźwięk generowany był przez zabrudzenia, które dostały się do elementów układu. Chodzi o różnego rodzaju brud czy rdzę, pokrywającą wsporniki, prowadnice zacisków czy też drobiny piasku, które dostały się pomiędzy powierzchnię klocka i tarczy. To prawdopodobna przyczyna, zwłaszcza jeśli samochód jeździł w niedalekiej przeszłości po błocie czy piasku.

Sposób na wyeliminowanie pisku hamulców – prawidłowy montaż

Układ hamulcowy to wbrew pozorom dość skomplikowany system, przy którego obsłudze można popełnić wiele błędów. O poziomie skomplikowania czynności np. wymiany tarcz i klocków hamulcowych świadczy liczba szkoleń na ten temat, przygotowywanych przez producentów i dystrybutorów części motoryzacyjnych, przeznaczonych dla mechaników.

Jakie zaniedbania lub błędy przy obsłudze hamulców mogą przełożyć się na odgłosy piszczenia? Najczęściej problem wynika z nadmiernego pośpiechu i koncentracji tylko na jednym elemencie układu, np. klocku hamulcowym, zamiast na całym układzie. Prawidłową praktyką, nawet przy rutynowej wymianie klocków hamulcowych jest sprawdzenie grubości tarczy hamulcowej (z wykorzystaniem mikrometru) w celu zweryfikowania, czy jest ona równa na całej powierzchni hamowania. Maksymalne dopuszczalne odchylenie w grubości tarczy wynosi zaledwie 0,01 mm. Warto dokonać także pomiaru bicia bocznego tarczy z wykorzystaniem czujnika zegarowego.

Układ hamulcowy należy przy każdym serwisie wyczyścić z rdzy, zabrudzeń czy resztek starego smaru. Powierzchnię tarczy można wyczyścić specjalnym płynem na bazie rozpuszczalnika. Poza tarczą wyczyścić należy także jej mocowania i piastę, jarzmo hamulca trzymające klocek oraz prowadnice. Można użyć do tego drucianej szczotki oraz miękkiej szmatki.

Kolejnym, ważnym elementem prawidłowego montażu hamulców jest zachowanie odpowiedniego momentu dokręcania śrub – nie tylko tych mocujących elementy układu hamulcowego, ale także mocujących koła samochodu. Niewłaściwy moment ich dokręcenia może skutkować nierównomiernym przyleganiem tarczy hamulcowej do piasty, co również może generować drgania, słyszalne dla ucha ludzkiego jako piski.

Hamulce piszczą, bo mają piszczeć?

Istnieją sytuacje, w których piszczące hamulce w samochodzie są zjawiskiem akceptowalnym. Zdarza się to głównie w samochodach przystosowanych do jazdy sportowej i wyczynowej. Charakterystyka pracy układów hamulcowych poddawanych dużym obciążeniom zakłada montaż klocków hamulcowych bardzo blisko tarczy, co może powodować hałas do momentu dopasowania się do siebie obu elementów. Także skład mieszanki ciernej klocków przeznaczonych do specjalnych zastosowań może być powodem występowania pisków. W tym przypadku priorytetem dla producentów jest przede wszystkim wydajność klocka, jego odporność na wysokie temperatury panujące w układzie i bardzo częste hamowanie. Twardy klocek częściej generuje pisk, jednak zjawisko to nie jest uważane za mankament w świecie motosportu.