"Asystent śmierci" Bronisława Świderskiego to kolejna książka nominowana do tegorocznej Nagrody Literackiej NIKE. Dzieło jest poruszającą, pełną gorzkiej ironii powieścią, w której wątki autobiograficzne splatają się z rozważaniami o demokracji europejskiej i tożsamości człowieka we współczesnym świecie.
Książka Świderskiego otrzymała również nominację do Nagrody Literackiej Gdynia 2008. Autor został nominowany do NIKE już drugi raz . Uprzednio w 1999 roku, doceniono w ten sposób„Słowa obcego”, książkę nagrodzoną również w konkursie Wydawnictwa Znak.

Głosy prasy:

Bronek (autor obdarzył bohatera własnym imieniem i nazwiskiem), depresyjny sześćdziesięciolatek, emigrant mieszkający w Danii, po serii niepowodzeń życiowych trafia do marnej pracy w hospicjum
Staje się, jak w tytule, asystentem śmierci, opiekuje się starym, umierającym mężczyzną i snuje gorzki monolog o swoim własnym życiu: "kiedy uznasz, że moje życie nic nie jest warte i lepiej, bym ci dalej nie mówił, a może nawet, żebym popełnił samobójstwo, to mrugnij po prostu powiekami... wystarczy nawet jedną powieką" - mówi do starca. Formuła powieści jest dość szeroka - monologi Bronisława niejednokrotnie przypominają esej.
Marek Radziwon, Gazeta Wyborcza


Obcość i zagubiona tożsamość stanowią doskonałe tło dla głębszych rozważań, często zdarza się jednak, że autorzy nie do końca radzą sobie z narzuconym przez siebie tematem. Bronisław Świderski zadaniu podołał – w „Asystencie śmierci” wziął się za bary z problemami asymilacji, niedoskonałości demokracji, ale też stawił czoła o wiele trudniejszemu przeciwnikowi – samemu sobie.
Daniel Markiewicz, Esencja

Opis książki

Polski intelektualista, po trzydziestu sześciu latach pobytu w Kopenhadze, pisze artykuł o antysemityzmie Sorena Kierkegaarda i traci posadę w duńskim instytucie naukowym. Jedynym zajęciem, jakie ma mu do zaproponowania urząd pracy, jest stanowisko „asystenta śmierci” – opiekuna umierającego starca o niejasnej tożsamości, prawdopodobnie Polaka. „Niechaj idzie swój do swego”, decyduje kierowniczka hospicjum.
W miejscu nowej pracy bohater spotyka milczącego Araba i jest świadkiem reakcji Duńczyków na słynne „karykatury Mahometa”, opublikowane przez dziennik „Jyllands-Posten”. Podczas kolejnych nocy asystent śmierci mówi do umierającego, próbuje wczuć się w jego myśli i emocje, a nawet wypowiada się w jego imieniu. Ten dramatyczny monolog-dialog, składający się z historii rodzinnych, wspomnień z młodości spędzonej w Polsce, a także filozoficznych rozważań o tożsamości człowieka i jego miejscu w historii, staje się wielkim oskarżeniem europejskiej demokracji, traktatem o jej śmierci.
Pod względem formy Asystent śmierci jest dziełem nowatorskim. Oscylowanie między autobiografią i fikcją literacką, dosłownością i parabolą, prozą, wierszem i dramatem daje znakomite efekty. Wszystko jest tu poświadczone biografią bohatera i narratora, odkrywaną z przejmującą bezwzględnością, wszystko poparte erudycją i siłą wyobraźni pisarza.

Fragment powieści:

Gdy po urlopie powróciłem do pracy, Leżący był nieco bledszy niż poprzednio, ale jego stan nie dawał powodów do niepokoju. Zapewne dlatego Mette coraz częściej wydzwaniała, aby mnie wreszcie nakłonić do skuteczniejszego działania.
- Cóż to?! - rozkrzyczała się w końcu w słuchawce. - Czy nie potrafisz pokazać mu odpowiedniego przykładu? Zachęcić do czynu? Mówisz, że leży przez cały dzień i że wszystko mu jedno? Czy ten człowiek wie, jak wielkim jest egoistą?
- Nie bardzo wiem, co mogę Mu zaproponować zamiast leżenia - mówię. - Przecież On umiera.
- Nie tylko on - odpowiada, zirytowana. - Codziennie umiera tylu porządnych Duńczyków. Czy powiedziałeś mu to? Weź się w garść, zacznij działać, a uzyskasz rezultaty!

Nagrody i nominacje:

Nagroda Literacka NIKE 2008
Nagroda Literacka GDYNIA 2008

„Asystent śmierci” Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, Bronisław Świderski
Wydawnictwo W.A.B., Warszawa, styczeń 2007

W.A.B./I.J.