Wybitny historyk i autor książek Norman Davies ruszył w Polskę z cyklem spotkań autorskich. Pierwsze z nich odbyły się symbolicznie - 1 września w stołecznym Muzeum Powstania Warszawskiego. Spotkania związane są z promocją jego najnowszej książki, zatytułowanej „Europa walczy. 1939 – 1945. Nie takie proste zwycięstwo”. Wydawnictwo opisuje wszystkie aspekty II Wojny Światowej w Europie, a jedną z trzech, dodajmy kontrowersyjnych, głównych jego tez jest ta, że największym beneficjentem jej zwycięstwa był Stalin i Związek Radziecki.

Fragment książki - pochodzący z rozdziału 5
LUDNOŚĆ CYWILNA
Życie i śmierć w czasie wojny
(str. 460 – 464)

Ludobójstwo
Termin „ludobójstwo” - genocide - wynalazł w 1943 roku polsko-żydowski prawnik Rafał Lemkin, który pracował w amerykańskim Departamencie Wojny. Użył tego słowa do opisania zjawiska, z którego świat dopiero zaczynał sobie zdawać sprawę: do określenia próby eksterminacji wszystkich członków jakiejś grupy rasowej. (Łaciński wyraz genus oznacza „gatunek”, czasownik uccidere – oznacza „zabijać”). W tym czasie hebrajskiego słowa shoah nie było jeszcze w szerokim obiegu, a stare greckie słowo holokaustos nie zdążyło jeszcze nabrać dzisiejszych konotacji. (W 1938 roku Chamberlain użył słowa holocaust, mówiąc o przelewie krwi na skalę pierwszej wojny światowej). Niemieccy naziści, autorzy ludobójstwa, mieli na określenie tego, co robili, tylko eufemizm: „ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”.
Były oczywiście rozmaite precedensy, choć żaden nie wydaje się w pełni adekwatny. W 1915 roku, podczas pierwszej wojny światowej, rząd turecki zezwolił na kampanię eksterminacyjną wymierzoną w Ormian, podejrzewanych o współpracę z Rosją, która była wrogiem imperium osmańskiego. Od tego czasu organizacje ormiańskie nieprzerwanie starają się zainteresować międzynarodową opinię tragedią swojego narodu, a w ostatnich dziesięcioleciach domagają się uznania jej za akt ludobójstwa. Hitler wiedział o tym precedensie. W sierpniu 1939 roku, po zakończeniu przygotowań do napaści na Polskę, zadał retoryczne pytanie: „Kto dziś pamięta o Ormianach?”. A myślał wtedy o całej ludności Polski1.
Wrogi stosunek hitlerowców do Żydów nigdy nie był trzymany w tajemnicy. Jest jednym z ważnych wątków Mein Kampf (1925) Hitlera. Był inspiracją ustaw norymberskich z 1935 roku, które z kolei stały się powodem serii coraz gwałtowniejszych prześladowań Żydów w Niemczech. Jednakże do roku 1941 ta wrogość była paskudna i brutalna, ale nie miała cech eksterminacji. Natomiast od połowy 1941 roku, czyli od rozpoczęcia operacji „Barbarossa”, przybrała nieomylne cechy i proporcje ludobójstwa. Obowiązkiem historyka jest najpierw objaśnić kontekst, a następnie przedstawić fakty.
Kontekst stanowił hitlerowski reżim, w nastroju triumfującej radości wysyłający swoje siły zbrojne na wschód do akcji, która miała oznaczać ostateczny podbój nowych terenów do życia – Lebensraumu. W 1939 roku, we wcześniejszym okresie ekspansji na wschód, możliwości były jeszcze ograniczone. Polska była krajem, gdzie żyła większość Żydów i gdzie leżało centrum owego Lebensraumu. Ale podbita została tylko połowa Polski. Drugą połowę wciąż jeszcze trzymał w mocnym uścisku Związek Sowiecki – kraj uważany przez hitlerowców za kolebkę „żydowskiego bolszewizmu”. Wobec tego z ich punktu widzenia wszelkie ostateczne porachunki czy to z Żydami, czy to ze Słowianami w latach 1939–1941 pozostawały poza ich zasięgiem. Natomiast w tej samej chwili, w której ruszyła operacja „Barbarossa”, perspektywy hitlerowców na „rasową przebudowę” Europy Wschodniej ogromnie się poprawiły. Królestwo Hansa Franka, Generalne Gubernatorstwo, powiększyło się. W ciągu zaledwie tygodnia czy dwóch praktycznie cała strefa osiedlenia, do której niegdyś - w czasach caratu - ograniczała się największa zbiorowość ludności żydowskiej, znalazła się pod kontrolą hitlerowców2. SS dostrzegło swoją historyczną szansę. Zaczął się Holokaust.

Norman Davies - urodził się w 1939 roku w Bolton w północnej Anglii. Studiował w Oksfordzie, Grenoble, Perugii i Sussex. Doktorat uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Przez lata związany z School of Slavonic and East European Studies przy Uniwersytecie w Londynie. Wykładał na najważniejszych światowych uniwersytetach: Cambridge, Columbii, McGill, Hokkaido, Stanfordzie, Harvardzie, w Adelajdzie i Oksfordzie. Od 1997 roku jest członkiem Brytyjskiego Towarzystwa Historycznego. Obecnie jako professor emeritus Uniwersytetu w Oksfordzie poświęca swój czas na pisanie książek.

Norman Davies przez Polaków został uhonorowany m.in. Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta, jest honorowym obywatelem Krakowa, Wrocławia, Lublina i Warszawy. Otrzymał doktoraty honoris causa uniwersytetów: Jagiellońskiego, Gdańskiego, Marii Curie-Skłodowskiej i Warszawskiego. Jest honorowym członkiem Związku Powstańców Warszawskich.
Wraz z żoną Marią  mieszka w Oksfordzie. Ma dwóch synów, Daniela i Christiana.

Trasa autorska prof. Normana Daviesa
3-12 września 2008:

Gdańsk

3 września, środa,
godz. 18.00
Spotkanie z udziałem autora oraz Aleksandra Halla, które poprowadzi Janina Paradowska.
Aula Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego,
ul. Bażyńskiego 6.
Wstęp wolny.

Poznań

5 września, piątek,
godz. 19.00
Spotkanie z autorem i prof. Tomaszem Schrammem, które poprowadzi Roman Kurkiewicz.
Siedziba Teatru Ósmego Dnia, ul. Ratajczaka 44.
Wstęp z zaproszeniami. Bezpłatne wejściówki do odebrania w kasie teatru do 04.09.08
Spotkanie  jest objęte honorowym patronatem Prezydenta Miasta Poznania.

Wrocław

6 września, sobota
godz. 18.00
Spotkanie z udziałem autora i dyrektora Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Adolfa Juzwenki, które poprowadzi Leszek Budrewicz.
Teatr Polski, Scena im. Jerzego Grzegorzewskiego, ul. Gabrieli Zapolskiej 3.
Wstęp wolny.
Spotkanie jest objęte honorowym patronatem Prezydenta Miasta Wrocławia.

Katowice

8 września, poniedziałek,
godz. 18.00
Spotkanie z autorem, Małgorzatą Szejnert i Włodzimierzem Kalickim, które poprowadzi Maciej M. Szczawiński.
Sala Parnassos Biblioteki Ślaskiej, Plac Rady Europy 1.
Wstęp wolny.

Kraków

9 września, wtorek,
godz. 18.00
W ramach cyklu  Dorwać Mistrza  odbędzie się spotkanie EUROPA IDZIE NA WOJNĘ z udziałem prof. Normana Daviesa.
Prowadzenie red. Piotr Mucharski
Sala Kina Kijów
Al. Krasińskiego 34.
Wstęp wolny.

Lublin

10 września, środa,
godz. 18.00
Spotkanie z udziałem autora  i  prof. Zbigniewa Zaporowskiego, które poprowadzi prof. Ryszard Szczygieł.
Aula Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,
Plac Marii Curie-Skłodowskiej 5.
Wstęp wolny.
Spotkanie  jest objęte honorowym patronatem Prezydenta Miasta Lublina.

12 września, piątek,
godz. 18.00
Spotkanie z udziałem autora i prof. Wiesława Wierzbieńca.
Prowadzenie Andrzej Zajdel.
Teatr im. Wandy Siemaszkowej, u. Sokoła 7/9.
Wstęp wolny.
Spotkanie objęte jest honorowym patronatem Prezydenta Miasta Rzeszowa
Oraz Marszałka Województwa Podkarpackiego.

Norman Davies
Europa walczy. 1939 – 1945
Nie takie proste zwycięstwo
Tłum. Elżbieta Tabakowska

 fot.Wojciech Godorowski.

Wydawnictwo Znak/I.J.