Niedoczynność tarczycy - objawy psychiczne i neurologiczne

Uwaga! Ten artykuł nie ma charakter wyłącznie edukacyjny, nie służy samodiagnozie ani samoleczeniu, nie może też zastąpić indywidualnej konsultacji lekarskiej.

Na czym polega niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy to obniżona aktywność tego narządu, mogąca mieć różne przyczyny, ale zawsze skutkująca niedoborem hormonów tarczycy (tyroksyny – T4 i trójjodotyroniny – T3) oraz podwyższonym poziomem TSH, czyli tyreotropiny. Hormony tarczycy regulują metabolizm, czyli przemianę materii i pozyskiwanie energii przez wszystkie komórki organizmu. Jak można się domyślić, zaburzenia czynności tarczycy mają więc wpływ na cały organizm, wszystkie układy i narządy, ponieważ wszystkie one potrzebują energii do prawidłowego funkcjonowania. Niedoczynność tarczycy (czy to spowodowana chorobą Hashimoto, interwencją chirurgiczną, leczeniem jodem radioaktywnym, drastycznym niedoborem jodu, czy innymi przyczynami) jest stanem, w którym zaopatrzenie organizmu w energię jest niedostateczne. Dlatego objawy niedoczynności tarczycy mają jeden wspólny mianownik – osłabienie i spowolnienie wielu funkcji życiowych. Nie inaczej jest z objawami dotykającymi układu nerwowego, czyli mózgu i psychiki.

Niedoczynność tarczycy – objawy psychiczne

Osoby chorujące na niedoczynność tarczycy często skarżą się na następujące objawy psychiczne i neurologiczne:

• Przewlekłe zmęczenie, osłabienie, brak energii,
• Nadmierna, ciągła senność,
• Problemy z pamięcią i koncentracją,
• Obniżony nastrój (smutek, apatia, obojętność), a czasem nawet depresja lub inne zaburzenia psychiczne,
• Drażliwość, nerwowość, mała odporność na stres.

Natężenie tych objawów może być różne – od ledwie zaznaczonego do bardzo nasilonego. Nie wszystkie muszą występować jednocześnie, choć z reguły są ze sobą powiązane. Czasami niedoczynność tarczycy nie daje wyraźnych objawów, jeżeli niedobór hormonów tarczycy jest niewielki (mówi się wtedy o niedoczynności subklinicznej). Ilość i natężenie objawów zależą od tego, w jakim stopniu aktywność tarczycy jest upośledzona, a także od schorzeń współistniejących i indywidualnych cech organizmu.

Niedoczynność tarczycy – objawy neurologiczne

Wymienione psychiczne i neurologiczne objawy niedoczynności tarczycy są niespecyficzne. Co to znaczy? To, że mogą również towarzyszyć innym schorzeniom, psychicznym i fizycznym, które nie mają nic wspólnego z niedoczynnością tarczycy. Przewklekłe zmęczenie może wynikać z anemii, zaburzeń snu lub niektórych infekcji, a problemy z koncentracją mogą wynikać z przemęczenia i nadmiernego stresu. Dlatego diagnostyka niedoczynności tarczycy nigdy nie opiera się wyłącznie na analizie objawów psychicznych. Diagnoza jest stawiana przez lekarza w oparciu o wszystkie objawy, a przede wszystkim – badania laboratoryjne, czyli oznaczenie stężenia hormonów TSH, T4 i T3, a czasem także przeciwciał anty-TPO, anty-TG i innych parametrów.

Niedoczynność tarczycy - objawy fizyczne

Oto inne, często występujące objawy niedoczynności tarczycy:

• Przybieranie na wadze i trudności ze schudnięciem, pomimo zachowywania umiarkowanej diety,
• Duża wrażliwość na zimno, częste uczucie chłodu, kiedy innym jest ciepło,
• Spowolniona perystaltyka jelit (czyli ruchów przesuwających treść pokarmową), a przez to tendencja do zaparć,
• Inne problemy trawienne, zaburzenia wydzielania żółci,
• Suchość skóry, osłabienie i wypadanie włosów, czasem pogrubienie lub obrzęk skóry (wskutek odkładania pod nią substancji śluzowych) i jej żółtawy odcień,
• Obrzęki i drętwienie nóg,
• Niskie ciśnienie tętnicze, spowolnione tętno (bradykardia), spowolniony oddech,
• Osłabienie libido (popędu seksualnego),
• U kobiet: zaburzenia miesiączkowania (np. nadmiernie obfite miesiączki), niepłodność,
• Zmniejszona kurczliwość, pobudliwość i siła mięśni, mniejsza tolerancja wysiłku fizycznego,
• Chroniczna chrypka i problemy z głosem (wskutek zmian w gruczole tarczowym lub obrzęku śluzowatego strun głosowych).

W badaniach krwi często współwystępuje również podwyższony poziom cholesterolu i trójglicerydów, czasem także anemia (niedokrwistość).

Te objawy też nie zawsze występują wszystkie naraz i mogą mieć różne nasilenie. Dlatego – jak wspomnieliśmy – diagnostyka niedoczynności tarczycy zawsze obejmuje całościową analizę stanu pacjenta oraz komplet badań lekarskich i laboratoryjnych.

Mam niepokojące objawy psychiczne – czy to niedoczynność tarczycy?

Nie wiadomo. Aby się dowiedzieć, trzeba iść do lekarza! Objawy neurologiczne lub psychologiczne mogą występować przy niedoczynności tarczycy, ale także przy wielu innych chorobach fizycznych, psychicznych lub nerwowych. Bywają też problemem samym w sobie, który wymaga pomocy specjalisty. Dlatego nie warto cierpieć w ukryciu, tylko jak najszybciej poszukać pomocy.

Można zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego i dokładnie opowiedzieć o swoich objawach – psychicznych i fizycznych, a także o swoim trybie życia, jakości snu, odżywianiu i ewentualnych innych schorzeniach. To da lekarzowi wskazówki, w jakim kierunku powinien przeprowadzić diagnozę. Może też się okazać, że przyczyną przewlekłego zmęczenia, obniżenia nastroju lub problemów z koncentracją są inne choroby, na przykład cukrzyca, choroby wewnętrzne, choroby neurologiczne lub ukryte, przewlekłe infekcje (np. niewykryta borelioza czy wirusowe zapalenie wątroby).

Zainteresował cię temat? Sprawdź nasze inne teksty:

• Hashimoto – objawy, przyczyny, leczenie, dieta
• Suplementacja przy Hashimoto – o czym musisz pamiętać?
• Mam insulinooporność – co robić? Jak radzić sobie z insulinoopornością?

Przy wystąpieniu zaburzeń psychicznych lub neurologicznych lekarze często zlecają, obok innych badań, oznaczenie poziomu TSH, czyli hormonu tyreotropowego, który przy niedoczynności tarczycy jest podniesiony. Jeśli okaże się, że z tarczycą wszystko jest w porządku, to znaczy, że przyczyna problemów leży gdzie indziej i trzeba szukać dalej. W razie stwierdzenia niedoczynności tarczycy lekarz rodzinny z reguły daje skierowanie do endokrynologa i dalsze leczenie jest już prowadzone pod kierunkiem specjalisty. Po wyrównaniu poziomu hormonów tarczycy objawy powinny zmniejszyć się lub ustąpić - jeśli ich przyczyną rzeczywiście była niedoczynność tarczycy.

Jeśli objawy psychiczne lub neurologiczne są nasilone i nie ustępują pomimo leczenia, należy powiedzieć o tym lekarzowi prowadzącemu. Może być potrzebna konsultacja u neurologa. Można też zgłosić się do psychiatry. Nie potrzeba do tego skierowania. Lekarz psychiatra również może zlecić różne badania, a jeśli to konieczne, dać skierowanie do psychologa. Najważniejsze, aby mieć świadomość, że objawy ze strony układu nerwowego mogą mieć różne przyczyny i warto je znaleźć. Dzięki temu można je skutecznie leczyć i poprawić swoją jakość życia.

Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.

Bibliografia

1. dr n. med. Piotr Miśkiewicz, dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk prof. WUM, „Niedoczynność tarczycy - przyczyny, objawy i leczenie”, artykuł w serwisie Medycyna Praktyczna dla pacjentow. Link: https://www.mp.pl/pacjent/niedoczynnosc-tarczycy (dostęp: 21.08.2023).