Większość z nas poznawała historię Polski za pośrednictwem szkolnych podręczników albo filmów dokumentalnych, złożonych w głównej mierze z czarno-białych materiałów archiwalnych. Większość z nich nie była zbyt atrakcyjna – tymczasem odpowiednio przedstawiona, historia może zainteresować każdego. Wystarczy zanurzyć się nieco głębiej w kontekst poszczególnych wydarzeń czy postaci historycznych, żeby zapamiętać z lektury znacznie więcej, niż tylko datę bitwy pod Grunwaldem. Do tego niezbędne są książki prawdziwych od pasjonatów historii, którzy potrafią w interesujący sposób przedstawić losy naszego kraju.
Dobre książki o historii Polski – wybór tytułów
-
„Mała Europa. Szkice polskie”, Norman Davies
O polskiej waleczności w szkołach uczymy się, wkuwając na pamięć listę z datami powstań narodowych. Tymczasem liczba momentów w dziejach, kiedy Polacy walczyli o własną tożsamość jest godna podziwu. Przez wieki Polska doznawała licznych klęsk, jednak nigdy nie pogodziła się z porażką i po latach walk zawsze wracała na mapę Europy. To bez wątpienia imponujący aspekt naszej historii, który warto znać. Przez wszystkie te lata prowadzi nas Norman Davies w swojej najnowszej książce „Mała Europa. Szkice polskie”. Autora z pewnością nie trzeba nikomu przedstawiać – brytyjski historyk od lat fascynuje się tematem naszego kraju, a szczególną popularność nad Wisłą przyniosło mu „Boże Igrzysko” i imponujące „Powstanie 44”.
Książka „Mała Europa. Szkice polskie” to nie tylko kronikarski zapis walk Polaków na przestrzeni lat, ale też źródło inspiracji w dzisiejszych czasach, które trudno określić jako spokojne. Autor przedstawia każde zwycięstwo i każdą przegraną w inteligentny, szeroki sposób, poruszając zarówno kwestie polityczne, jak i społeczne. Do tego sporo miejsca poświęca kontekstowi europejskiemu, dzięki któremu mamy lepszy ogląd na sytuację w Polsce. Warto!
-
„Całkiem zwyczajny kraj. Historia Polski bez martyrologii”, Brian Porter-Szűcs
Pewnym problemem w przedstawianiu historii Polski jest fakt, że często wiążemy fakty historyczne ze sporą dawką ładunku emocjonalnego. Kontekst kulturowy nierzadko mocno wpływa na pewne aspekty przeszłości, przez co łatwiej nam pominąć inne. Jednym z takich demonów towarzyszących rodzimej historii jest martyrologia. Wszyscy znamy to dobrze ze szkoły – już od pierwszych utworów Adama Mickiewicza. Dlatego szczególnie cenne może być dla nasspojrzenie na historię kraju nad Wisłą z perspektywy kogoś pozbawionego emocjonalnego bagażu.
Kimś takim jest Brian Porter-Szűcs – profesor historii na University Michigan-Ann Arbor. Polskie pochodzenie sprawiło, że zainteresował się historią naszego kraju, jednak nie jest w jego życie zaangażowany. To umożliwiło mu chłodną analizę naszych dziejów, którą przedstawił w przystępny dla każdego sposób. Książka „Całkiem zwyczajny kraj” to nie tyle próba demitologizacji polskiej historii, ale po prostu inna, zewnętrzna perspektywa. Ciekawa i pozwalająca dojść do nowych wniosków.
Brian Porter-Szűcs jest również specjalistą od historii katolicyzmu, w związku z czym zajął się także tematem dominującej w Polsce religii. W niedawno książce „Wiara i ojczyzna. Katolicyzm, nowoczesność i Polska” autor rozprawia się z niejednym stereotypem dotyczącej tzw. „Polski katolickiej”. Wskazuje chociażby na fakt, że I Rzeczpospolita była pod względem wyznaniowym różnorodna i zdecydowanie bardziej niejednolita niż moglibyśmy się spodziewać. Warto zaznaczyć, że opracowanie nie jest krytyką środowisk konserwatywnych i religijnych, ale raczej próbą analizy historii w kontekście naszej współczesności.
-
„Ludowa historia Polski”, Adam Leszczyński
Znów musimy zestawić ciekawą książkę o historii Polski z tym, co wynieśliśmy ze szkoły. Na lekcjach uczyliśmy się o władcach, królach, premierach i prezydentach. W podręcznikach wytłuszczonym drukiem podkreślano najważniejsze bitwy z udziałem dzielnych rycerzy czy mężnych żołnierzy. Tymczasem zdecydowaną większość naszego społeczeństwa od początków istnienia państwa polskiego stanowili ludzie z najniższych warstw społecznych. Ubóstwo i brak wykształcenia nie dawały im przez lata prawa głosu, tymczasem to dzięki chłopom czy mieszczanom kraj utrzymywał się i rozwijał przez wieki.
W książce „Ludowa historia Polski” Adam Leszczyński opowiada o perypetiach pokoleń ponad 90% Polaków, którzy zajmowali się rolnictwem, drobnym handlem czy rzemiosłem. Sporo miejsca autor poświęca także życiu w Polsce mniejszości. Autor skupia się przede wszystkim na tym, jak wybory rządzących rzutowały na codzienność zwykłych obywateli. Świetna książka o historii Polski nawet dla osób, które czują się bardzo dobrze zaznajomione z tematem.
Zainteresował cię temat? Sprawdź nasze inne artykuły:
- Norman Davies – historyk, który pokochał Polskę
- Przełomowe spojrzenie na historię. Recenzja książki „Ludowa historia Polski”
- Nie ma obiektywnej historii. Recenzja książki „Chamstwo” Kacpra Pobłockiego
-
„Chamstwo”, Kacper Pobłocki
Nad historią chłopów i chłopek pochylił się również antropolog Kacper Pobłocki w książce „Chamstwo” – która doczekała się szeregu pozytywnych recenzji i m.in. nominacji do tegorocznej Nagrody Literackiej Nike. Autor dobitnie wskazuje, że niegdysiejszy system pańszczyźniany oraz inne formy wyzysku najniższych warstw społecznych nie różnił się znacząco od niewolnictwa. Prawa chłopstwa były maksymalnie ograniczone, zwłaszcza jeżeli zestawimy je z przywilejami szlachciców czy ich następców w roli najlepiej sytuowanych obywateli.
Pobłocki w „Chamstwie” przypomina o wyzysku, przemocy i wielu innych formach okrucieństwa, jakiego doświadczyli najgorzej urodzeni. Najbardziej niepokojące jest jednak to, że system oparty na tego typu podziałach klasowych funkcjonował przez wieki istnienia naszego kraju. „Chamstwo” odsłania bolesną kartę polskiej historii, robi wrażenie przygotowaniem autora oraz skłania do refleksji.
-
„Historia, której nie było”, Agnieszka Jankowiak-Maik
Któż lepiej miałby opowiadać o historii Polski niż Babka o Histy? Pod tym pseudonimem znana jest Agnieszka Jankowiak-Maik, historyczka i edukatorka, która w swojej pracy robi znacznie więcej, niż referowanie kolejnych rozdziałów podręcznika. Przede wszystkim już na początku swojej kariery poddała pod wątpliwość niektóre zagadnienia, które do dziś możemy znaleźć w szkolnych książkach. Wówczas okazało się, że materiał przedmiotu, którego naucza autorka „Historii, której nie było” bywa mocno zmanipulowany. Historia nie jest matematyką, gdzie reguły są stałe i niepodważalne. Wiele wydarzeń historycznych, których uczymy się w szkole jest efektem interpretacji, a ta, jak wiadomo, jest subiektywna.
„Historia, której nie było” to efekt weryfikacji wielu historycznych faktów, a także przedstawienie dziejów naszego państwa w znacznie ciekawszy sposób, niż w przypadku większości podręczników. Czytając książkę Agnieszki Jankowiak-Maik od razu dostrzegamy jej pasję i miłość do historii. Jednocześnie materiał przedstawiony jest w znacznie bardziej dostępny i nowoczesny sposób. Bez wątpienia „Historia, której nie było” może być ciekawym uzupełnieniem szkolnych materiałów oraz łatwym punktem wejścia dla wszystkich czytelników, którzy chcieliby odświeżyć swoją wiedzę.
O historii Polski można opowiadać na różne sposoby. Polecamy publikacje prawdziwych pasjonatów i wybitnych naukowców, natomiast po więcej wiadomości ze świata książek zapraszamy do sekcji Czytam.
Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com
Komentarze (0)