Kanako Nishi, „Oczy, nosy, usta, brwi”, wydawnictwo Tajfuny, przekład Anna Wołcyrz
Tak jest w powieści Kanako Nishi. Jej bohaterka, Narukido Sada, od dziecka wychowywana była inaczej niż rówieśnicy. Najchętniej bawiła się rysunkowymi fragmentami części twarzy, układając je dowolnie, a przez to tworząc twarze niezwykłe, pokraczne i dziwne. W dodatku z zawiązanymi oczami lub w ciemności, w której czuła się najlepiej, najswobodniej. Przesuwanie w myślach oczu, brwi, ust na twarzach innych pozostanie nawykiem już dorosłej Sady. Gdy umiera jej mama, kilkulatką zajmuje się ojciec-podróżnik, który pokazuje dziewczynce świat, w którym jest miejsce na piękno przyrody, ale także na śmierć, przemoc, żałobę i walkę o życie. Dorosła Sada, osierocona przez oboje rodziców, prowadzi dość samotniczy tryb życia. Ale do czasu. Kanako Nishi pokazuje, jak zaciekawienie drugim człowiekiem – otwartość na jego historię, czas, jaki komuś poświęcimy – potrafi wzbogacić nas samych. Nie tylko o chwilę rozmowy, ale o porozumienie, które może przerodzić się w ważną przyjaźń.
Aleksandra Zielińska, „Grzybnia”, wydawnictwo Agora
Aleksandra Zielińska w niedawno wydanej „Grzybni” opisuje świat na chwilę przed rozpadem. Z początku jest to historia jakich wiele – trzymająca się przez całe życie paczka przyjaciół rozpada się po śmierci jednej z osób. Filip był utalentowanym lokalnym artystą i, jak okazuje się, jednocześnie spoiwem, który nadawał relacjom jego najbliższych jakiś porządek. Jego brak sprawia, że połączenia między nimi zaczynają zanikać, a każde z przyjaciół, dryfować bez celu i sensu, niczym wyrwane z tytułowej grzybni. Pnąca się po szczeblach kariery Zdenka, która ucieka przed własnym ojcem; zarabiający na życie jako coach showman Kaliban czy Kostia, który właśnie stracił pracę; jego pogrążona w żałobie i depresji żona, matka – oni wszyscy próbują określić siebie na nowo. Brzmi to mało wyciszająco i pogodnie, ale sporo w tej książce rozważań – o śmierci, o sensie, o tym, kim jesteśmy w obliczu rzeczy ostatecznych. Każda zmiana pozwala nam się określić na nowo, ale też spojrzeć na to, jak przetasował się świat z wiarą, że ponownie znajdziemy w nim swoje miejsce. I Ola Zielińska ładnie o tym pisze.
Jang, Eun-jin, „Nikt nie odpisuje”, Tajfuny, przekład Marta Niewiadomska
W „Nikt nie odpisuje” dostajemy historię, która stawia nas – i bohatera – obok świata. Jihun to trzydziestolatek, który od trzech lat jest w drodze. Razem ze swoim kilkunastoletnim psem Chociem wędruje przez większe i mniejsze miejscowości Korei Południowej, nocując w przypadkowych hotelach. Jego wędrówka nie ma celu ani limitu czasowego, ma za to jeden warunek – wróci do domu, gdy otrzyma list. Jihun codziennie pisze i wysyła tradycyjną pocztą jeden list, zwykle kierowany do osoby, którą poznał poprzedniego dnia. A jeśli takiej nie spotkał, to do kogoś z rodziny. Codziennie też dzwoni do swojego przyjaciela, który sprawdza jego skrzynkę na listy. I codziennie jest ona pusta. Podczas wędrówek Jihun wraca myślami do dzieciństwa, do swoich relacji z rodzeństwem i rodzicami, do momentów, które z jakiegoś powodu zostały mu w pamięci. Obserwuje też spieszących się, zapracowanych, zabieganych, zapatrzonych w komórki przechodniów czy współpasażerów w pociągu. I szuka wzrokiem tych, którzy wybierają inaczej. Z nimi właśnie próbuje rozmawiać. Bo rozmowa nie ma sensu, gdy odbywa się w pośpiechu. Późno poznajemy prawdziwy powód, dla którego Jihun nie wraca do domu. Tymczasem jego bycie obok świata, obok biegu, jest bardzo kojące. I musiało ująć koreańskich krytyków oraz czytelników, bo książka szybko okazała się bestsellerem oraz otrzymała prestiżową literacką nagrodę Munhak Dongne.
Yiyun Li, „Czy muszę odchodzić”, wydawnictwo Pauza, przekład Dobromiła Jankowska
Osiemdziesięcioparoletnia Lilia, mieszkanka domu opieki dla osób starszych, postanawia spojrzeć na swoje życie, na lata młodzieńcze, by – być może ostatni raz – świadomie rozliczyć się z przeszłością. Pretekstem do tego są wydane wspomnienia niejakiego Rolanda Bouleya, z którym Lilia, jako młodziutka dziewczyna, miała romans. Owocem romansu była pierwsza córka Lilii, która – chwilę po urodzeniu własnego dziecka – popełniła samobójstwo. Ta strata pozostaje nieukojona, Lilia wraca myślami do córki i próbuje po wielokroć opowiedzieć sobie, jak do tej śmierci doszło, co do niej doprowadziło. Czy to pragnienie było w niej od początku głęboko ukryte? Czy ona – matka – mogła czegoś nie zauważyć?
Jednocześnie jej wspomnienia przetykane są fragmentami memuarów wspomnianego Bouleya, który dla nastoletniej Lilii był reprezentantem wielkiego świata, jednym z tych, którzy mieli wpływ na kształtujący się powojenny porządek. I który trwale odcisnął znak na jej własnym, zwykłym życiu. Ciekawa jest ta opowieść na dwa głosy: perspektywa męska i komentująca ją perspektywa kobieca. Głos uprzywilejowanego mężczyzny i głos pochodzącej z rodziny robotniczej, bez szans na zaznaczenie swojego wpływu na świat kobiety.
„Przysięgałam, że będę wiodła inne życie, na długo przed tym, zanim dorosłam wystarczająco, by w ogóle myśleć o małżeństwie. I to zrobiłam, stając się wszystkim tym, czym nie była moja matka: dobrą żoną, dobrą matką, babką, a jednocześnie pozostałam sobą. Jednak wszystkie lekcje, które otrzymujesz od matki, wcale nie znaczą, że potrafisz ocalić życie swojej córki”
Mówi Lilia. A jej trzeźwe, spokojne, spojrzenie na przeszłość i na życie towarzyszy nam jeszcze długo po lekturze.
Richard Powers, „Listowieść”, wydawnictwo W.A.B, przekład Michał Kłobukowski
Trudno namawiać do lektury książki, którą w ciągu ostatnich lat zachwycił się cały świat. I nic dziwnego, bo Powers, uznany amerykański autor z wieloma nagrodami za swoje powieści na koncie, napisał epos o drzewach. Lub też, jeśli zabrzmi to lepiej, o relacji ludzi z drzewami. I trudno się od tych historii oderwać.
„Listowieść” opowiada o tym, jak drzewa naznaczyły ich życie, jak wpłynęły na nie i jak je skończyły. I o tym, jak nasza egzystencja jest z nimi – czy jesteśmy tego świadomi czy nie – nierozerwalnie związana. Jak historia o imigrancie z Shanghaju, który – gdy jego zasadzona kilkadziesiąt lat wcześniej morwa zaczyna umierać – siada pod nią i popełnia samobójstwo. Albo ta o chłopcu zafascynowanym komputerem i programowaniem, który po tym gdy pierwszy raz wszedł na rozłożysty dąb, spada z niego, łamiąc sobie kręgosłup. I jak to odmienia jego życie. Moja ulubiona to ta kasztanowcu, któremu kolejni mieszkańcy pewnego domu w stanie Iowa regularnie robili zdjęcia. Po ponad siedemdziesięciu latach w domu nieopodal ostatni lokatorzy umierają podczas niespodziewanego wypadku. A drzewo trwa. Czy wreszcie ta o dendrolożce (postać wzorowana na naukowczyni Susanne W. Simard), która odkrywa, że drzewa komunikują się między sobą. Te opowieści przeplatają się, tworząc nierozerwalną sieć komunikacji międzygatunkowej, między ludźmi a drzewami. Powers w piękny i poruszający sposób pokazuje, jak bardzo nasze losy są ze sobą splecione.
Robert Macfarlane, „Dzikie miejsca”, Wydawnictwo Poznańskie, przekład Katarzyna Bażyńska-Chojnacka
„Wspinanie na drzewo pozwala zmienić perspektywę, choćby nieznacznie; spojrzeć na miasto z góry, podczas gdy zwykle patrzy się z boku. Ukojenie w wyniesieniu” – pisze Robert Macfarlane, uznany brytyjski przyrodopisarz, z którego czerpie coraz więcej polskich literatów. „Dzikie miejsca” to jego druga książka, która powstała jako efekt poszukiwań tytułowych dzikich miejsc w Anglii i Irlandii. Jak autor podkreśla w książce, od lat wieszczy się koniec dzikiej przyrody w Wielkiej Brytanii, w której od ponad wieku osuszano torfowiska, wycinano lasy, zamieniając je na pastwiska, a najpopularniejszymi mapami są te drogowe. Macfarlane postanowił sprawdzić, czy to prawda, czy może jednak jakieś miejsca się uchowały.
Ta książka to dowód jego zmagań, ale też pięknych odkryć – jaskiń, dolin, kanionów, jarów. Pisarz brodzi w wodach jezior, wędruje wzdłuż klifów i po mokradłach. Każde miejsce spotyka się z jego zachwytem, a sposób, w jaki opisuje kontakt z przyrodą dziś znajduje odzwierciedlenie w polskiej literaturze przyrodniczej:
„Po trzech czy czterech minutach poczułem jakby odwrotność zawrotu głowy, jakbym miał zaraz upaść w górę. W powietrzu nie było nic, co wskazywałoby na czas i miejsce; nic, co oznaczyłoby głębokość. Nie słychać było żadnych odgłosów, oprócz dyskretnego chlupotu wody o brzeg wyspy. Kiedy tak leżałem, bez śladu ludzkiej obecności w zasięgu wzroku, czułem ciszę, która sięgała wstecz do epoki lodowcowej”.
Piękna, kojąca książka.
A jakie książki was najbardziej relaksują? Dajcie znać! Więcej artykułów znajdziecie na Empik Pasje w dziale Czytam.
Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com
Komentarze (0)