Nadwrażliwość zębów – objawy i przyczyny. Jak leczyć nadwrażliwe zęby?

Uwaga! Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny, nie służy samoleczeniu i nie może zastąpić indywidualnej konsultacji u lekarza stomatologa.

Czym jest nadwrażliwość zębów?

Jeśli często odczuwasz ból zębów pod wpływem bodźców zewnętrznych (takich jak zimno, gorąco czy dotyk), a nie masz próchnicy ani innych chorób zębów, to oznacza, że twoje zęby mogą być nadwrażliwe. Nadwrażliwość zębów powstaje wtedy, kiedy zewnętrzna, twarda warstwa szkliwa staje się zbyt cienka i odsłania zębinę, czyli warstwę zęba będącą pod szkliwem. Zębina nie jest tak twarda i posiada mikroskopijne kanaliki zębinowe, przez które bodźce mogą podrażniać zakończenia nerwowe. Taki ubytek szkliwa najczęściej ma miejsce przy dziąśle, w okolicy szyjki zęba, czyli miejscu, gdzie widoczna część zęba (korona) łączy się z korzeniem osadzonym w zębodole.

Ból zębów może być również objawem innych schorzeń – próchnicy, paradontozy i chorób przyzębia, urazów itd. Dlatego w przypadku powtarzającego się lub ciągłego bólu zębów należy koniecznie iść do dentysty. Lekarz stomatolog przeprowadzi diagnozę i oceni, czy przyczyną dolegliwości jest nadwrażliwość, czy może inna choroba zębów lub dziąseł, którą należy wyleczyć.

Objawy nadwrażliwości zębów

Nadwrażliwość zębów występuje u wielu osób, szczególnie w grupie wiekowej 30-50 lat. Niektóre szacunki podają, że w pewnym momencie życia nawet 50-60% populacji cierpi na nadwrażliwość zębów. Objawia się ona nagłym bólem zębów – lekkim, średnim lub silnym – po zadziałaniu bodźca i mijającym niedługo po jego ustaniu. Do najczęstszych bodźców wywołujących ból nadwrażliwych zębów należą:

• zimno – zimne napoje i potrawy, a nawet zimne powietrze. Nadwrażliwość zębów na zimno występuje najczęściej;
• gorąco – gorące potrawy i napoje;
• dotyk – szczotkowanie zębów, nagryzanie twardych pokarmów, dotknięcie narzędziem dentystycznym;
• kwaśne potrawy i napoje (np. soki owocowe, cytrusy, cola).

Silna nadwrażliwość zębów to bardzo dokuczliwa dolegliwość, która może utrudniać normalne odżywianie się i pielęgnację jamy ustnej. Dlatego warto wiedzieć, jakie mogą być jej przyczyny, i jak sobie z nią poradzić

.

Nadwrażliwość zębów – najczęstsze przyczyny

Przyczyny nadwrażliwości zębów są różne. Mają jednak podstawową wspólną cechę – prowadzą do ścieńczenia warstwy szkliwa i odsłonięcia zębiny z jej małymi kanalikami prowadzącymi do zakończeń nerwowych zęba. Jakie czynniki mogą doprowadzić do przetarcia lub uszkodzenia szkliwa i nadwrażliwości zębów?

• Paradontoza, recesja dziąseł i odsłonięcie szyjek zębowych. Miejsce, gdzie szkliwo przechodzi w cement pokrywający korzeń zęba, jest szczególnie wrażliwe na uszkodzenia;
• zbyt częste i silne szczotkowanie zębów. Szczególnie niekorzystne są: używanie twardej szczoteczki i niewłaściwa technika szczotkowania, czyli szorowanie poziome;
• wady zgryzu lub nawyki prowadzące do nadmiernego ścierania szkliwa (np. gryzienie ołówków, zgrzytanie nocne, czyli bruksizm);
• noszenie aparatów na zęby lub źle dopasowanych protez częściowych, które mogą ocierać sąsiadujące zęby i powodować erozję szkliwa,
• niedostateczna higiena jamy ustnej, kamień i osad nazębny;
• refluks, czyli zarzucanie kwaśnej treści żołądka do przełyku;
• częste wymioty, np. towarzyszące bulimii lub innym chorobom – ze względu na żrące działanie kwasu żołądkowego na zęby.

Często występuje też nadwrażliwość zębów po leczeniu stomatologicznym, szczególnie po zabiegach skalingu (usuwania kamienia), wybielaniu zębów, procedurach ortodontycznych. Jednak taki stan jest chwilowy i nadwrażliwość po leczeniu ustępuje zazwyczaj w ciągu 2-4 tygodni od zabiegu, który ją wywołał.

Nadwrażliwość zębów – leczenie w domu i u dentysty

Diagnoza i leczenie nadwrażliwości zębów powinny być przeprowadzone przez stomatologa. Dzięki zebraniu wywiadu medycznego i badaniu stanu uzębienia lekarz stwierdzi przyczynę dolegliwości, a następnie zaleci odpowiednie leczenie. Najczęściej dentysta przeprowadza zabiegi lecznicze w gabinecie, a pacjent w domu stosuje leczenie uzupełniające – specjalne pasty na nadwrażliwość zębów, płyny do płukania jamy ustnej i delikatne szczoteczki do zębów. Leki na nadwrażliwość zębów działają na dwa sposoby i można je podzielić na:

• Substancje powodujące zamknięcie kanalików zębinowych, a w konsekwencji ochronę unerwionej zębiny. Tak działają pasty do zębów i płukanki zawierające sole strontu, cyny, glinu, cynku, fosforany i fosfokrzemiany, połączenia niektórych soli wapnia (np. węglanu wapnia) z aminokwasem argininą, aminofluorek i inne. Dentysta w gabinecie dysponuje preparatami o większym stężeniu substancji aktywnych, w formie lakierów, żeli czy past do wcierania w szyjki zębowe. Często już po pierwszym zabiegu można odczuć ulgę, a po kilku zabiegach – pozbyć się bólu;
• Zabiegi laserowe – działanie lasera powoduje koagulację białek zębiny, co zmniejsza przewodzenie bodźców do nerwów;
• Środki zmniejszające wrażliwość zakończeń nerwowych. Tak działają np. rozpuszczalne sole potasu, np. azotan potasu. Ich działanie jest jednak słabsze niż środków zamykających kanaliki zębiny, a efekt szybciej ustępuje.

Oprócz leczenia w gabinecie stomatologa pacjent powinien także w domu stosować odpowiednie środki zmniejszające wrażliwość zębów. Dedykowane pasty i żele do zębów wrażliwych oraz płukanki do jamy ustnej są dostępne w aptekach i drogeriach, a także sklepach internetowych. Najlepiej oczywiście używać tych, które w danym przypadku poleci lekarz stomatolog. Ważne jest, aby pasty na nadwrażliwość zębów czy płyny do płukania stosować regularnie, ponieważ potrzeba czasu, aby ich działanie w pełni się rozwinęło.

Domowe sposoby na nadwrażliwość zębów

Osoby cierpiące na nadwrażliwość zębów powinny przestrzegać szeregu zaleceń, dzięki którym ochronią szkliwo przed dalszą erozją i zmniejszą dolegliwości związane z bólem zębów. Jeśli twoje zęby są wrażliwe, to oprócz używania specjalnych preparatów zmniejszających nadwrażliwość, pamiętaj o następujących zasadach:

• używaj miękkiej szczoteczki do zębów i stosuj właściwą technikę szczotkowania (ruchy wymiatające i obrotowe zamiast poziomych). Dla szczególnie wrażliwych zębów i dziąseł dostępne są ultramiękkie, bardzo delikatne szczoteczki do zębów typu „ultrasoft” lub „sensitive”;
• nie przyciskaj szczoteczki zbyt mocno, ostrożnie używaj też nici do zębów;
• nie szczotkuj zębów za często – wystarczy dwa razy dziennie, chyba że nosisz aparat lub dentysta zalecił częstsze mycie. Zamiast szczotkowania po każdym posiłku płucz jamę ustną specjalnymi płukankami przeciw nadwrażliwości zębów;
• dbaj o higienę jamy ustnej. Bakterie rozwijające się na zębach produkują kwasy, które osłabiają szkliwo. Osad i kamień nazębny są dodatkowymi czynnikami ryzyka nadwrażliwości zębów;
• ogranicz spożycie kwaśnych potraw i napojów. Należą do nich np. soki owocowe (szczególnie cytrusowe), owoce, napoje gazowane. Mogą one osłabiać szkliwo. Dlatego po posiłku czy zjedzeniu kwaśnej przekąski odczekaj ze szczotkowaniem zębów 30-60 minut albo zamiast tego wypłucz usta wodą lub specjalną płukanką;
• uważaj z zabiegami wybielającymi zęby. Niektóre pasty wybielające, nakładki i inne preparaty mogą ścierać szkliwo lub przenikać do zębiny, powodując ból. Zapytaj dentystę, jaka metoda wybielania zębów będzie dla ciebie najlepsza;
• dbaj o dobry ogólny stan zdrowia, szczególnie układu pokarmowego;
• odżywiaj się prawidłowo, spożywaj dużo wapnia i witaminy D3;
• regularnie zgłaszaj się na wizyty kontrolne do dentysty i nie zaniedbuj leczenia stomatologicznego.

,

W większości przypadków połączenie zabiegów u dentysty oraz domowej pielęgnacji wrażliwych zębów pozwala skutecznie pozbyć się tej dolegliwości.

Więcej porad znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.

Zdjęcie okładkowe: Shutterstock