08 marca 2023

Na czym polega leczenie kanałowe? Etapy krok po kroku

Z tego artykułu dowiesz się, na czym polega leczenie kanałowe, czy jest bolesne i czy zawsze wiąże się z koniecznością wcześniejszego „zatrucia” zęba. Wiedza zmniejsza lęk, więc zapraszamy do lektury przed wizytą u stomatologa!

Autorka: Dr n. farm. Maria Kasprzak

Leczenie kanałowe – na czym polega?

Próchnica atakuje ząb od wierzchu, czyli od szkliwa. Jeśli w tym momencie się jej nie zatrzyma, to proces próchniczy przenika do głębiej położonej zębiny, a potem miazgi. Jako że miazga jest unerwiona, pojawia się ból spowodowany zakażeniem i wynikającym z niego stanem zapalnym, a nawet obumarciem miazgi. Jeśli zapalenie miazgi jest głębokie, to zwykłe, zachowawcze leczenie, czyli „założenie plomby” może nie wystarczyć. Trzeba wtedy usunąć zakażone i chore tkanki z całego wnętrza zęba, czyli korony i korzeni, następnie zdezynfekować powstały otwór i wypełnić go odpowiednim materiałem stomatologicznym. Główne wyzwanie takiego zabiegu stanowi oczyszczenie kanałów korzeni, dlatego takie głębokie leczenie nazywa się kanałowym. Alternatywą dla leczenia kanałowego jest usunięcie zęba i ewentualne wstawienie implantu.

Leczenie kanałowe zęba krok po kroku - etapy

Zabieg endodontyczny, czyli leczenie kanałowe polega na całkowitym opróżnieniu zęba z chorej lub martwej miazgi, szczelnym wypełnieniu go i odtworzeniu powierzchni korony. Ponieważ u każdej osoby budowa zębów i liczba korzeni może być inna, dentysta przed leczeniem zleca wykonanie RTG, czyli prześwietlenie chorego zęba. To daje lekarzowi ogólne pojęcie o tym, czego może się spodziewać wewnątrz. Poniżej krótko przedstawimy główne etapy leczenia kanałowego.

Rozwiercenie korony zęba i zapewnienie odpowiedniego dostępu do miazgi

Ten etap jest stosunkowo prosty dla doświadczonego stomatologa, ale i bardzo ważny. Od właściwego „otwarcia” zęba zależy dobry dostęp do jego wnętrza i możliwość dokładnego przeprowadzenia zabiegu. Przed rozpoczęciem leczenia w nowoczesnych gabinetach często zakłada się tzw. koferdam, czyli gumową membranę oddzielającą leczony ząb od reszty jamy ustnej. Znacznie poprawia to higienę zabiegu.

Usunięcie miazgi z korony zęba

Dawniej przed usunięciem miazgi rutynowo „zatruwano” chory ząb, aby doprowadzić do obumarcia miazgi. Taki zabieg nazywa się dewitalizacją. Pacjent nosił w zębie wypełnienie z trucizną przez nawet do dwóch tygodni, dopiero po tym czasie można było dokończyć leczenia. Obecnie odchodzi się od rutynowej dewitalizacji, choć w uzasadnionych przypadkach nadal się ją przeprowadza. Jeśli nie ma przeciwwskazań, to dentysta usuwa miazgę pod znieczuleniem miejscowym i od razu może przystąpić do dalszych etapów leczenia kanałowego.

Oczyszczenie kanałów korzeni

Największy problem nastręcza usunięcie chorej lub martwej miazgi z kanałów korzeniowych. Kanały, szczególnie w zębach tronowych, są bardzo wąskie, długie, czasem zakrzywione. Pole zabiegowe, czyli ząb, może mieć powierzchnię mniejszą niż 1 cm2, a wnętrza kanałów nie sposób dokładnie obejrzeć. Aby ułatwić sobie pracę, stomatolog może korzystać z lupy lub mikroskopu dentystycznego, umieszczonego nad leczonym zębem. Posługuje się także endometrem, czyli urządzeniem, które za pomocą pomiaru przewodnictwa elektrycznego pozwala ocenić pozostałą głębokość kanału. Jednak pomimo zastosowania RTG i endometru oraz leczenia kanałowego pod mikroskopem oczyszczanie kanałów jest trudne, ponieważ żadna z tych metod nie pozwala obejrzeć całej długości kanału w czasie rzeczywistym. Dlatego po ukończonym leczeniu dentysta powinien zalecić ponowne RTG zęba, aby sprawdzić, czy na pewno wszystko jest w porządku.

Dezynfekcja wnętrza oczyszczonego zęba

Po dokładnym oczyszczeniu wnętrza kanałów należy je zdezynfekować, bo pozostawienie bakterii pod wypełnieniem mogłoby się skończyć rozwojem zakażenia w tym trudno dostępnym miejscu. Najczęściej stosuje się do tego roztwór podchlorynu sodu, który jest bardzo skutecznym środkiem odkażającym. Nie tylko zabija on bakterie, ale rozkłada i wypłukuje drobne resztki tkanek i zanieczyszczenia. Niestety, podchloryn sodu ma nieprzyjemny zapach chloru, dlatego ta część zabiegu wiąże się z niemiłym doznaniem węchowym. Po dezynfekcji wnętrze zęba i kanały przepłukuje się i suszy.

Wypełnienie kanałów i reszty zęba odpowiednim materiałem

Oczyszczony i zdezynfekowany ząb wypełnia się odpowiednim materiałem. Jeszcze kilkanaście lat temu w powszechnym użyciu były cementy dentystyczne, jednak obecnie do wypełnień kanałowych stosuje się przede wszystkim gutaperkę i żywice epoksydowe. Gutaperka to gumowata substancja pochodzenia naturalnego, podobna do kauczuku. Końce kanałów wypełnia się gutaperką na ciepło, ponieważ wtedy staje się ona miękka. Wypełnienie jest uszczelniane za pomocą żywicy epoksydowej.

Uszczelnienie wypełnienia i odtworzenie korony zęba

Na koniec stomatolog ponownie odtwarza i zamyka koronę zęba. Po skończonym leczeniu ząb nie różni się od pozostałych wyglądem lub różni się nieznacznie.

Czy leczenie kanałowe boli? Ból zęba po leczeniu kanałowym

Czy leczenie kanałowe boli? Niekoniecznie. Oczywiście, nie jest to przyjemność, ale nowoczesne metody znieczulania w stomatologii pozwalają na przeprowadzenie większości zabiegów bezboleśnie. Niektóre osoby mogą być uczulone na środki znieczulające lub mieć inne przeciwwskazania do znieczulenia. Wtedy szuka się innych opcji, które będą odpowiednie w danym przypadku. Dlatego zawsze należy omówić tę kwestię szczegółowo ze stomatologiem na etapie planowania leczenia kanałowego.

Czy istnieją przeciwwskazania do leczenia kanałowego?

Tak, choć jest ich stosunkowo niewiele. Większość z nich wiąże się z alergią i chorobami przewlekłymi, przebytymi lub trwającymi chorobami serca, zatruwaniem zęba oraz zabiegami re-endo, czyli powtórnym leczeniem kanałowym tego samego zęba. Przed rozpoczęciem leczenia należy powiedzieć dentyście o swoim stanie zdrowia, uczuleniach, przyjmowanych lekach, ewentualnej ciąży lub karmieniu piersią. Stomatolog wtedy oceni, czy dany pacjent może bezpiecznie poddać się zabiegowi i ułoży indywidualny plan leczenia.

Leczenie kanałowe – i co dalej?

Pacjenci często pytają, czy po leczeniu kanałowym należy robić jakieś szczególne zabiegi pielęgnacyjne. Przy stosowaniu nowoczesnych kompozytów wypełniających ząb jest od razu „gotowy do użytku”. Na wszelki wypadek należy zapytać dentystę, czy nie trzeba przez najbliższe godziny powstrzymać się od jedzenia. Czasem utrzymujący się efekt znieczulenia może doprowadzić do tego, że przy jedzeniu pacjent pogryzie sobie wnętrze policzka, dlatego zaleca się powstrzymanie od żucia, dopóki znieczulenie zupełnie nie przestanie działać.

Przez pierwsze dni po zabiegu dziąsła mogą być opuchnięte i podrażnione, dlatego dobrze jest myć zęby specjalną, ultramiękką szczoteczką i płukać antyseptycznym płynem. Ból zęba po leczeniu kanałowym może utrzymywać się do 2-3 tygodni. W ciągu pierwszych dni, kiedy jest największy, można stosować środki przeciwbólowe, najlepiej po uzgodnieniu z lekarzem. Później ból powinien słabnąć i stopniowo ustąpić zupełnie. Jeśli leczony kanałowo ząb boli jeszcze po 3-4 tygodniach lub ból nie słabnie, należy jak najszybciej iść do dentysty na wizytę kontrolną. Czasami przy końcach kanałów rozwija się stan zapalny, który, jeśli jest nieleczony, może przenieść się na kość lub sąsiednie zęby. W niektórych przypadkach zachodzi potrzeba ponownego oczyszczenia i wypełnienia kanałów. Nawet jeśli wszystko przebiega normalnie i dolegliwości ustępują zgodnie z planem, to i tak trzeba się zgłosić na kontrolne RTG zęba w wyznaczonym przez dentystę terminie.