89 unikatowych plansz malarzy klasycystycznych, m.in. polskiego artysty Franciszka Smuglewicza, można oglądać od 6. maja na specjalnej wystawie w warszawskim Muzeum Narodowym. Ekspozycji, pokazywanej w tym muzeum po raz pierwszy, towarzyszą prezentacje multimedialne pozwalające zapoznać się z pracami archeologów, którzy dokonywali odkryć w Rzymie kilkaset lat temu.

Obrazy eksponowane na wystawie pochodzą z tak zwanej "Teki Vestigia delle Terme di Tito" (czyli formy albumu malarskiego), a właściwie dwóch jej rodzajów - kolorowanej (60 plansz) i czarno-białej (19 plansz). Stanowi ona owoc współpracy Franciszka Smuglewicza i dwóch rzymskich artystów: znanego architekta i dekoratora Vincenzo Brenny oraz rytownika, specjalisty od przedstawiania zabytków starożytnych, Marco Carloniego. Teki były pierwszymi, ekskluzywnymi albumami, a ich wersje czarno-białe były absolutnymi unikatami: każdy egzemplarz różnił się od pozostałych, zależnie od osoby zamawiającego.

Kosztowny album sprzedawano w subskrypcji i trafiał tylko do najzamożniejszych kolekcjonerów epoki; do naszych czasów zachowało się zaledwie kilka egzemplarzy w największych zbiorach europejskich. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się zarówno wersja czarno-biała, pochodzącą z dawnych zbiorów znanego polskiego architekta Jana Sas Zubrzyckiego, jak i kolorowana, zakupiona w 1973 roku na londyńskim rynku antykwarycznym.

"Teka Vestigia delle Terme di Tito" (tytuł nadano zgodnie z panującym wówczas przekonaniem, że odkryto pozostałości Term Tytusa, podczas gdy były to ruiny znajdującego się tam wcześniej Złotego Domu Nerona) powstała w Rzymie w latach 1774-1776, na fali zainteresowania starożytnością i wykopaliskami prowadzonymi wówczas w Herkulanum i Pompei. Przedstawia malowidła w Złotym Domu Nerona. Odkryte w końcu XV w. były źródłem inspiracji dla fresków Rafaela w Loggiach Watykańskich i nowożytnej dekoracji groteskowej.

Zwiedzających wystawę przywita wyświetlany w holu głównym Muzeum animowany film "Zaginiony Legion. Rzym Piranesiego" autorstwa Jana Rusińskiego, pokazujący m.in. ponad dwudzieścia akwafort pochodzących z dzieła "Vedute di Roma" Giovanniego Battisty Piranesiego. Doskonale oddają one atmosferę Wiecznego Miasta epoki Grand Tour, czyli oświeceniowych wycieczek odbywanych przez młodych ludzi z dobrych i bogatych domów. Wielomiesięczne wyprawy miały pomóc dorastającej elicie europejskiej w zdobywaniu ogłady, wiedzy i towarzyskiego sznytu.

Kolejna część ekspozycji - informacyjna - pozwala zapoznać się z historią Złotego Domu Nerona od czasów jego powstania po odkrycie w XVIII wieku. W tej części wystawy prezentowane są również okazałe albumy Piranesiego "Antichita Romane" i "Vedute di Roma oraz niekolorowany album "Vestigia delle Terme di Tito".

Właściwa część ekspozycji, utrzymana przez autorkę wystawy Agnieszkę Putowską-Tomaszewską w czerwonej i złotej tonacji, zawiera sześćdziesiąt plansz z kolorowanej oraz dziewiętnaście plansz z czarno-białej wersji "Vestigia delle Terme di Tito". Zainteresowani obejrzeniem detali prezentowanych plansz mogą zapoznać się z nimi przy dwóch stanowiskach komputerowych.

Wystawa, przygotowana w 200. rocznicę śmierci Franciszka Smuglewicza, będzie dostępna w Muzeum Narodowym do 13. lipca tego roku.

Muzeum Narodowe w Warszawie/zlotydom.mnw.art.pl/M.W.