Jak wysokie CRP powinno niepokoić? Badania, wyniki, normy

Białko CRP wchodzi w skład naszego „arsenału” odpowiedzi immunologicznej i jest jednym z tzw. białek ostrej fazy. Wątroba wydziela je w dużych ilościach do krwi w odpowiedzi na uraz lub stan zapalny. Kiedy w organizmie rozwija się stan zapalny, stężenie CRP bardzo szybko rośnie – w ciągu doby może wzrosnąć nawet 1000 razy! Jednak nie wskazuje na konkretną przyczynę stanu zapalnego, a jedynie na jego obecność i nasilenie. Badanie CRP jest bardzo pomocne do bieżącego monitorowania chorób przebiegającym ze stanem zapalnym, choć zawsze musi być rozpatrywane łącznie z wynikami badań. Co oznacza CRP? Jakie są normy CRP? O czym może świadczyć podwyższone CRP? Zapraszamy do lektury!

Uwaga! Ten artykuł ma charakter wyłącznie edukacyjny. Nie służy samodiagnozie ani samoleczeniu, nie może zastąpić indywidualnej konsultacji lekarskiej!

CRP – co oznacza?

Skrót CRP pochodzi od angielskiej nazwy C-Reactive Protein, co znaczy „białko C-reaktywne”. Litera C w wzięła się od nazwy polisacharydu C, który występuje w ścianie komórkowej dwoinki zapalenia płuc. Białko CRP reaguje z tym polisacharydem, stąd nazwa.

CRP jest jednym z tzw. białek ostrej fazy, czyli takich, których stężenie w organizmie dynamicznie się zmienia w odpowiedzi na stan zapalny o różnym pochodzeniu – infekcyjnym, nowotworowym, autoimmunologicznym lub wskutek urazu lub uszkodzenia tkanek. Odgrywa ważną rolę w kształtowaniu odpowiedzi odpornościowej organizmu, stymuluje komórki odpornościowe do rozpoznawania i fagocytozy (czyli usuwania) patogenów, zmienionych chorobowo komórek lub produktów rozpadu tkanek.

W medycynie oznaczanie poziomu białka CRP we krwi ma przede wszystkim znaczenie diagnostyczne – pozwala wykryć stan zapalny i śledzić jego nasilenie, ponieważ jego stężenie szybko (w ciągu kilku godzin) wzrasta w odpowiedzi na stan zapalny i dość szybko spada, kiedy ten stan ustępuje.

Podwyższone stężenie CRP nic jednak nie mówi o przyczynie stanu zapalnego. Konkretną diagnozę lekarz musi ustalić na podstawie całościowego zapoznania się z danym przypadkiem - wywiadu z pacjentem, jego objawów klinicznych i zebranych wyników innych badań.

Badanie CRP – co warto wiedzieć?

Stężenie białka CRP oznacza się w osoczu lub surowicy krwi żylnej, pobieranej zazwyczaj z żyły łokciowej. Do badania nie trzeba się szczególnie przygotowywać. Należy jednak pamiętać, że badanie CRP najczęściej wykonuje się razem z wieloma innymi badaniami krwi, do których trzeba się przygotować - na przykład pozostając na czczo. Dlatego za każdym razem warto się upewnić (u lekarza lub pobierającej krew pielęgniarki), jak przygotować się do wszystkich zleconych badań.

Badanie poziomu białka CRP należy do najczęściej wykonywanych testów i na wyniki nie czeka się długo – zwykle dostępne są tego samego dnia lub nazajutrz po pobraniu krwi.

Jakie są normy CRP?

Przyjmuje się, że u zdrowych ludzi stężenie białka CRP nie powinno przekraczać 3-5 mg/L (miligramów na litr). Zakresy referencyjne stosowane przez różne laboratoria mogę nieco się różnić. Konkretny zakres normy jest zawsze podany na wydruku wyniku badania. Nie określono dolnej granicy normy CRP. Jak wysokie CRP już powinno niepokoić? Wynik CRP powyżej 10 mg/L świadczy o tym, że w organizmie prawdopodobnie toczy się proces zapalny. W cięższych przypadkach poziom CRP może sięgać kilkuset mg/L.

Przyczyny podwyższonego stężenia CRP

Na podstawie badania CRP nie można określić przyczyny stanu zapalnego, tylko stwierdzić jego obecność i nasilenie. Jednak biorąc pod uwagę inne dostępne informacje i wyniki badań, można określić najczęściej występujące przyczyny podwyższonego CRP. Należą do nich m.in. infekcje, choroby zakaźne i urazy różnych narządów:

infekcje wirusowe powodują zwykle wzrost stężenia CRP do ok. 50 mg/L,
przy zakażeniach bakteriami gram-dodatnimi lub pasożytami wzrost CRP jest większy, najczęściej do ok. 100 mg/L,
zakażenia bakteriami gram-ujemnymi lub sepsa mogą powodować wzrost CRP do kilkuset, a nawet 1000 mg/mL.

Wzrost stężenia CRP obserwuje się, między innymi, także przy następujących schorzeniach:

chorobach autoimmunologicznych,
chorobach reumatycznych (np. RZS) i kolagenozach,
reakcjach alergicznych,
zapaleniach różnych narządów (np. płuc, żył, trzustki, jelit),
ranach, poparzeniach i urazach,
niektórych nowotworach (Uwaga! Nie wszystkie nowotwory powodują wzrost stężenia CRP. Dlatego jedynie na podstawie CRP w normie nie można wykluczyć choroby nowotworowej).

Duże urazy, zranienia, martwice tkanek, zawał serca czy operacje mogą powodować wzrost CRP do 200, 500 a czasem nawet do 1000 mg/mL.

Precyzyjne oznaczanie poziomu CRP w granicach 0,1-10 mg/L bywa pomocne w określaniu ryzyka wystąpienia zawału serca u osób z chorobami układu krążenia.

Jak widać, przyczyny podwyższonego CRP mogą być różne – od łatwo wyleczalnych i przemijających (takich jak angina lub przeziębienie) do ciężkich i zagrażających życiu. Dlatego każdy wynik odbiegający od normy musi być interpretowany przez lekarza w świetle wszystkich dostępnych danych na temat stanu zdrowia pacjenta. Jeśli na tej podstawie nie można dokonać rozpoznania choroby, lekarz zleci dodatkowe badania diagnostyczne.

Więcej poradników znajdziesz na Empik Pasje w dziale Zdrowie.

Bibliografia

Małgorzata Biernacka-Zielińska, Beata Nowak, Piotr Wiland, „Białko C-reaktywne (CRP)”, artykuł w serwisie Medycyna Praktyczna dla lekarzy. Link: https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.87.3.1.2. (dostęp 11.01.2024),
Lek. Magdalena Wiercińska, „Badanie CRP. Jakie są normy CRP? Czy duże stężenie CRP powinno niepokoić?”, artykuł w serwisie Medycyna Praktyczna dla pacjentów. Link: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/98808,bialko-c-reaktywne-crp (dostęp 11.01.2024).