"Zastanawiałeś się kiedyś nad kwestią prawdziwej wolności? Wolności od cudzych przekonań, a nawet od własnych?" - zapytał Willarda pułkownik Kurtz. Cytat z Czasu Apokalipsy Francisa Forda Coppoli doskonale pasuje jako komentarz do najnowszego projektu Anny Okrasko. Dostępna od 3 sierpnia w CSW Zamku Ujazdowskiego wystawa Choppers to reminiscencje autorki po jej pobycie w wietnamskim Muzeum Pamiątek Wojennych.

Wybierając się do Wietnamu, do Muzeum Pamiątek Wojennych (dawniej Muzeum Chińskich i Amerykańskich Zbrodni Wojennych) w mieście Ho Chi Min, Okrasko musiała zabrać ze sobą cały bagaż przekonań, stereotypów, obrazów i skojarzeń właściwych człowiekowi wychowanemu w kręgu kultury zachodniej. Zwiedzając muzeum artystka nie starała się bynajmniej zrzucić tych specyficznych okularów filtrujących obraz wojny wietnamskiej, obraz przesączony przez pryzmat instytucji państwowej. Efektem tej wyprawy jest wystawa Choppers - rozbity i przetasowany obraz muzealnych wnętrz, dekoracji, elementów funkcjonalnych i eksponatów. Towarzyszą jej pocztówki wykonane na podstawie zdjęć muzealnych wnętrz - obrazy pozornie spójne, będące punktem wyjścia dla całej instalacji.

Najbardziej uporczywie w świadomości Okrasko powraca motyw śmigłowca Bell UH-1 Huey, wykorzystywanego przez amerykańskie wojska podczas desantów. Scena z Czasu Apokalipsy, w której niebo wypełniają roje "Hueyów", jest jedną z najbardziej znanych w historii kina, a sam helikopter to chyba najbardziej wyrazista ikona tamtej wojny - szczególnie dla Amerykanów i Europejczyków.

Upał i zaduch muzealnych wnętrz próbują dzisiaj rozwiać zainstalowane w każdym kącie wiatraki. Niczym wirniki wrogich maszyn wprowadzają niepokój i przykuwają uwagę mocniej nawet niż przerażające eksponaty. Proste skojarzenie staje się lejtmotivem dla każdego turysty pragnącego zrozumieć, co tak naprawdę zdarzyło się pięćdziesiąt lat temu w Wietnamie.

Anna Okrasko, Choppers
wideo, aranżacja przestrzeni
Centrum Sztuki Współczesnej Zamku Ujazdowskiego, Al.Ujazdowske 6, Warszawa
otwarcie wystawy: 3 sierpnia, godz. 19.00, Galeria Okna
wystawa trwa do 26 sierpnia

I.J/CSW