Tempomat samochodowy – podstawowe informacje
Tempomat, określany także jako automatyczny regulator prędkości, to rozwiązanie znane motoryzacji niemal od jej początków. Pierwsze pomysły na utrzymywanie prędkości pojazdu zastosowano już w pierwszej dekadzie XX w. w autach zapomnianej dziś marki Wilson-Pilcher. Cel osiągano tam za sprawą obecności wajchy, regulującej prędkość utrzymywaną przez silnik.
Powyższe rozwiązanie według współczesnych definicji nie było jeszcze tempomatem, lecz czymś na miarę jego prekursora. Pierwszy tempomat pojawił się pod koniec lat 40. XX wieku. Wynalazł go Amerykanin, Ralph Teetor, który szukał recepty na zmniejszenie zmęczenia kierowcy oraz jego pasażerów, jeżdżących przez długi czas z tą samą prędkością na niekończących się stanowych autostradach. Ciekawostką jest fakt, że wynalazca był niewidomy od dzieciństwa i nigdy nie prowadził samochodu. Nie przeszkodziło mu to jednak w karierze naukowej i biznesowej (ukończył studia, a po latach został prezesem firmy produkującej części samochodowe).
Wynalazek Teetora stosowano najpierw w autach klasy premium. W 1958 roku do produkcji seryjnej wprowadziła go firma Chrysler w modelu Imperial. System ten, nazwany „Auto-Pilot”, pozwalał kierowcom na ustawienie stałej prędkości za pomocą prostego przycisku. Wkrótce potem inne firmy samochodowe, takie jak Cadillac i Lincoln, również zaczęły oferować tempomat jako opcję w swoich luksusowych modelach. Z czasem tempomat zaczęli wdrażać również producenci aut klasy średniej, także w Europie. Pierwsze tempomaty polegały na zastosowaniu fizycznej blokady, która uniemożliwiała dodanie gazu, kiedy pojazd osiągnął zadaną prędkość. Dopiero od lat 70. zaczęto stosować układy elektroniczne, które pozwalały na bardziej dokładne utrzymywanie stałej prędkości.
Jak działa tempomat?
We współczesnych rozwiązaniach, tempomat jest sterowany przez komputer pokładowy samochodu, który zbiera informacje z czujników prędkości obrotowej i na ich podstawie dystrybuuje odpowiednio momentem obrotowym z silnika, przenoszonym na koła. Kierowca może ustawiać zadaną prędkość jak i dezaktywować tempomat za pomocą przycisków znajdujących się zazwyczaj na kierownicy lub w jej pobliżu.
Gwarancja najniższej ceny
Gwarancja najniższej ceny
Jakie są rodzaje tempomatów?
Klasyczny tempomat umożliwia ustawienie przez kierowcę zadanej prędkości, ale nie zwalnia go z konieczności kontrolowania jazdy. Jeżeli na drodze pojawi się przeszkoda lub zakręt, kierowca musi zareagować, odpowiednio wyhamowując czy zmieniając pas ruchu.
Nieco bardziej zaawansowanym technicznie rozwiązaniem jest tempomat adaptacyjny (adaptive cruise control – ACC), zwany także aktywnym. W tym przypadku pojazd wyposażony jest w radar, lidar lub kamery do monitorowania ruchu przed pojazdem. Na podstawie danych z tych urządzeń, jednostka centralna pojazdu jest w stanie automatycznie dostosowywać prędkość do innych pojazdów i utrzymywać od nich bezpieczną odległość. Pierwszy system ACC został wprowadzony przez Mitsubishi w 1995 roku, w modelu Diamante. Tempomat adaptacyjny używał wtedy prostych radarów do monitorowania odległości od pojazdów znajdujących się przed samochodem i automatycznie dostosowywał prędkość, aby utrzymać bezpieczną odległość.
Rola tempomatu w nowoczesnej motoryzacji
Współcześnie tempomaty bywają w pojazdach łączone z innymi systemami, jeszcze bardziej zwiększającymi ich funkcjonalność. Rozwiązania nazywane inteligentnymi tempomatami współpracują z systemami utrzymania pasa ruchu, dzięki którym kierowca w praktyce nie musi trzymać rąk na kierownicy (choć mimo wszystko powinien to robić ze względu na przepisy ruchu drogowego). Niektóre tempomaty wyposażone są w system awaryjnego hamowania. Są w stanie zareagować na niebezpieczne zdarzenie na drodze, błyskawicznie przekazując do komputera pojazdu informacje o konieczności uruchomienia hamulców. Tempomat może współpracować także z systemami rozpoznawania znaków drogowych, co pozwala na automatyczne dostosowanie prędkości.
Tempomat jest uznawany za jeden z podstawowych systemów wsparcia kierowcy na drodze rozwoju jazdy całkowicie autonomicznej. Tempomat adaptacyjny jest jednym z systemów wsparcia kierowcy ADAS. Testowane obecnie przez producentów samochodów zaawansowane systemy autopilota opierają się właśnie na współpracy tempomatu i innych systemów wsparcia oraz bezpieczeństwa jazdy.
Jak włączyć tempomat w samochodzie?
Włączanie tempomatu może przebiegać w inny sposób w różnych modelach samochodów. Przeważnie jednak funkcja ta uruchamiana jest za pomocą dźwigni, znajdującej się przy kierownicy lub przycisku na samej kierownicy. Może być oznaczona napisem „CRUISE”, „CRUISE CONTROL”, „SET” lub charakterystyczną ikoną z prędkościomierzem i strzałką.
Tempomat należy uruchomić w momencie, w którym pojazd osiągnie już zadaną prędkość. Wówczas wciskamy przycisk lub przesuwamy wajchę. Aby dostosowywać prędkość do warunków na drodze bez wyłączania tempomatu możemy używać dźwigni lub przycisków, zazwyczaj oznaczonych jako „+” i „-”. W niektórych modelach samochodów, po uruchomieniu tempomatu musimy wcisnąć „+” lub „-”, by potwierdzić chęć uruchomienia funkcji.
Aby wyłączyć tempomat na chwilę wystarczy wcisnąć pedał hamulca. Funkcja zostanie wprowadzona w tryb pauzy, a ponownie ją aktywować będzie można wciskając „+” lub „-”. By całkowicie wyłączyć tempomat należy wybrać przycisk „off”. Często jest to ten sam przycisk, który służy do uruchamiania tempomatu.
Więcej artykułów o samochodach znajdziecie w dziale Motoryzacja.
Zdjęcie okładkowe: Shutterstock.
Komentarze (0)