- Człowiek wolny, intelektualista, pisarz i poeta naprawdę wolny, który chce być wolny, będzie do końca tego świata miał coś z chuligana - twierdził Andrzej Bobkowski. Wystawa poświęcona kontrowersyjnemu pisarzowi emigracyjnemu będzie prezentowana w Łazienkach Królewskich w Warszawie od 15. kwietnia.

Kim był ten kontrowersyjny pisarz, wieczny tułacz, niepoprawny awanturnik, który zafascynował największe umysły polskiej emigracji, a do dziś nie zaistniał w powszechnej świadomości? Kimś, obok kogo nie można było przejść obojętnie. Bobkowski albo kogoś oczarował od pierwszego spotkania albo zirytował. Mogło być też odwrotnie: najpierw zirytował, potem zachwycił. W grę wchodziły niemal tylko te dwie postawy. Nic pomiędzy. To samo dotyczy jego twórczości.

Andrzej Bobkowski (1913-1961) niemal całe dorosłe życie przeżył poza Polską: najpierw we Francji, potem w Gwatemali. Był w zasadzie autorem jednej książki - „Szkiców piórkiem” - które opublikował Instytut Literacki w Paryżu w 1957 roku. - To jedna z najważniejszych książek opublikowanych przez Instytut. I to nie tylko ze względu na jej wartości literackie, ale także z powodu zawartych w niej bardzo interesujących refleksji dotyczących oceny sytuacji politycznej po przegranej wojnie - podkreślał Jerzy Giedroyc. Bobkowski zostawił też sztukę teatralną „Czarny piasek” (1959) oraz sporo opowiadań, szkiców i notatek rozsianych po różnych czasopismach. Jego utwory prozą ukazywały się nie tylko w paryskiej „Kulturze” i londyńskich „Wiadomościach”, ale również w prasie krajowej. W latach 40. publikował m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Dziś i Jutro”, „Twórczości” i „Nowinach Literackich”. W 1970 roku nakładem Instytutu Literackiego w Paryżu wyszedł tom szkiców i opowiadań „Coco De Oro”, gdzie trafiły teksty zamieszczane w „Kulturze”.

W 2001 roku ukazał się wybór z tekstów pisarza „Potłuczona mozaika. Andrzeja Bobkowskiego myśli o epoce”. „Wybór korespondencji z Anielą Mieczysławską” w 2003 roku wydało Wydawnictwo Ruta. W ostatnich latach w Bibliotece Więzi ukazały się: „Z dziennika podróży”, „Listy do Tymona Terleckiego” i „Zmierzch”. Wydawcy planują kolejne edycje z twórczością Boba.

Na wystawie Andrzej Bobkowski. Chuligan wolności w sześciu specjalnie zaaranżowanych salach Podchorążówki w warszawskich Łazienkach będzie można zobaczyć po raz pierwszy udostępnione dokumenty, rękopisy, młodzieńcze dzienniki i zdjęcia pisarza z ze zbiorów prywatnych i Archiwum „Kultury”.  Wystawie towarzyszy prezentacja multimedialna, pokaz filmów dokumentalnych i cykl spotkań o pisarzu. Bobkowski miał też dwie wielkie pasje: jazdę rowerem i modelarstwo samolotowe. Obu jego pasjom od dzieciństwa towarzyszyła ta największa - pisanie dziennika. Pierwszy to „Szkice piórkiem”, zwane przez niektórych "Biblią dla rowerzystów", a drugi „Z notatek modelarza”. Oba dzienniki opublikował Jerzy Giedroyc w Instytucie Literackim.

Duży fragment wystawy poświęcony jest Barbarze z Birtusów Bobkowskiej, żonie artysty. Dla przyjaciół i uczniów Andrzeja z klubu aeromodelistów tłumaczyła po jego śmierci m.in. fragmenty „Notatnika modelarza”, „Czarny piasek”,  „Lourdes” i esej Czapskiego „Querido Bob”.  To ona porządkowała manuskrypty męża i podsyłała je do Maisons Laffitte. Korespondowała z pisarzami: Tymonem Terleckim, Mieczysławem Grydzewskim, Kazimierzem Wierzyńskim, a przede wszystkim z Jerzym Giedroyciem.

Basia przeżyła męża o 21 lat. Mimo próśb i nalegań rodziny nigdy nie wyjechała z Gwatemali. Zmarła we wrześniu 1982 roku i została pochowana obok męża.

Autorkami scenariusza wystawy przygotowanej przez Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu wspólnie z Muzeum Wychodźstwa  Polskiego są Joanna Podolska  i Agnieszka Mitkowska. Projekt graficzny to dzieło Hanny Milanowicz. Ekspozycja została zrealizowana dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Andrzej Bobkowski. Chuligan wolności
Muzeum Wychodźstwa Polskiego im. Jana Ignacego Paderewskiego
Łazienki Królewskie - Podchorążówka
Wystawa czynna od 15 kwietnia do 31 sierpnia 2008 roku od wtorku do niedzieli od godz. 9 do 15.30. Wstęp wolny.

Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu/M.W.