Gigantyczne dekoracje, nowatorska inscenizacja, najnowsze osiągnięcia techniki teatralnej, światło i dźwięk - wszystko to znajdziemy w inscenizacji "Borysa Godunowa" M. Mussorgskiego, przygotowywanej przez Operę Wrocławską. Efektowne widowisko będzie miało miejsce w Hali Stulecia we Wrocławiu w terminach 19,20,21,26,27 i 28 października. Reżyseruje - Yuri Alexandrov.


Przedstawienie wykonywane będzie w języku rosyjskim, bazując na oryginalnej wersji libretta. Na tablicach umieszczonych nad sceną wyświetlane będzie polskie tłumaczenie libretta. Czas trwania spektaklu: ok. 4 godziny, w tym 2 przerwy po 45 min., podczas których zostaną zaprezentowane wystawy poświęcone dotychczasowym produkcjom Opery Wrocławskiej oraz inscenizacjom „Borysa Godunowa” na scenach operowych świata, a także wystawa scenografii Pawła Dobrzyckiego.


Ze względu na wyjątkową wartość muzyczną i historyczną dzieła organizatorzy planują szereg działań edukacyjnych związanych z zadaniem. W ramach akcji edukacyjnej pod hasłem „Teatr operowy za kulisami” 40-osobowe grupy młodzieży będą poznawały teatr od strony technicznego przygotowania przedstawień (perukarnia, pracownia kostiumów, pracownia dekoratorska, malarska itd.) oraz wezmą udział w próbach ansamblowych do spektaklu. Uczniowie zostaną zaproszeni na próby generalne do Hali Ludowej. Wśród młodzieży uczestniczącej w akcji edukacyjnej zostanie przeprowadzony konkurs na najciekawszą recenzję przedstawienia. Wnioskodawca umożliwi zainteresowanym studentom Wydziałów Dyrygentury i Edukacji Muzycznej przy Akademii Muzycznej we Wrocławiu udział w próbach orkiestrowych i scenicznych. Dla studentów i uczniów szkół muzycznych zorganizowane zostaną spotkania o charakterze warsztatów z dyrygentem, reżyserem oraz odtwórcami głównych partii dramatu.


Do realizacji zadania zostanie wykorzystanych wiele nowatorskich rozwiązań i technologii, m.in. transmisja spektaklu za pośrednictwem Internetu. Na stronie internetowej Opery Wrocławskiej zostanie zamieszczony link umożliwiający wszystkim zainteresowanym melomanom, posiadającym dostęp do sieci Internet, udział w bezpośredniej transmisji internetowej spektaklu operowego prosto z Hali Stulecia we Wrocławiu.


TERMIN REALIZACJI PROJEKTU
 Spektakl zostanie wystawiony sześciokrotnie, w dwa następujące po sobie weekendy. Premiera spektaklu odbędzie się 19 października 2007 r., kolejne przedstawienia będą miały miejsce w dniach: 20 (sob.), 21 (niedz.), 26 (pt.), 27 (sob.) i 28 (niedz.) października 2007 r. o godz. 19.00. na scenie Hali Stulecia we Wrocławiu.


CYKLICZNOŚĆ PROJEKTU
Megaprodukcje Opery Wrocławskiej w Hali Stulecia realizowane są od 1997 r. Każdego roku
w październiku zespól wrocławskiego teatru operowego proponuje swoim melomanom nową spektakularną inscenizację operową. "Borys Godunow" Modesta Mussorgskiego będzie 16 w kolejności superprodukcją Opery Wrocławskiej, przygotowywana w niezwykłej scenerii Hali Stulecia. Do tej pory megaprodukcje Opery Wrocławskiej obejrzało ponad pół miliona widzów z całej Polski i zagranicy.



MIEJSCE REALIZACJI PROJEKTU
„Borys Godunow” zostanie wystawiony w formie megawidowiska operowego na scenie zbudowanej w Hali Stulecia. Budowla ta jest jednym z ważniejszych dzieł architektury światowej XX w. Wzniesiona została w latach 1911-1913 według projektu niemieckiego architekta Maksa Berga. Niezwykle nowoczesna w swym wyrazie i konstrukcji Hala, przez wiele lat jedna z największych sklepionych budowli żelbetowych na świecie, zawiera wiele ukrytych odwołań do dawniejszej architektury. Położona w Parku Szczytnickim, w sąsiedztwie Pawilonu Czterech Kopuł (proj. Hans Poelzig) oraz stawu otoczonego zabytkową Pergolą tworzy wraz z Ogrodem Japońskim i Ogrodem Zoologicznym ulubione tereny sportowo-rekreacyjne mieszkańców Wrocławia i turystów. Jako wyjątkowe osiągnięcie konstrukcyjne i architektoniczne obiekt został wpisany 13 lipca 2006 r. na listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.



Wielka smuta - jak bliskie jest nam dzisiaj to pojęcie

Wrocławski „Borys” - to próba ujęcia całej historii rosyjskiego caryzmu na przestrzeni czterech wieków - od początku władania Domu Romanowych do naszych czasów, pokazująca jak dużo wspólnego jest w rozwoju ludzkości.
Sedno spektaklu nie leży w tym, czy Borys uczestniczył w fizycznym usunięciu niemowlęcia, a w tym, że w losie każdego władcy narodowa plotka będzie szukać i znajdować swojego „zabitego carewicza” i będzie odpowiadać na ucisk swoją obcością wobec władzy, cyniczną obojętnością wobec zła i dobra, zmieniającą się w bezsensowną wesołość, straszne święto, od którego zaczyna się spektakl i którym się kończy w scenie Kromami.
Główny obraz spektaklu to skomplikowane przeplatanie się szyn kolejowych szpecących ziemię. To ślepy zaułek.
To drogi, po których porusza się historia ludzkości. Masy ludowe istnieją w tej zamkniętej przestrzeni rodząc carów, prawowitych i samozwańczych, i ledwie zmieniają się wraz z upływem czasu. Obok przesuwają się wagony pociągów - maleńki wagonik z ciałem zabitego carewicza, od czasu do czasu przenikając przestrzeń sceny przesuwa się brudny, ciasny wagon ogrzewanym piecykiem (scena w Kielie), platforma dla więźniów (scena
z Wasilija Błażennego), firmowy wagon specjalny (scena w izbie)
To wieczny ruch - od Borysa Godunowa do Mikołaja II i Putina. Zmieniają się władcy, ale nie zmienia się ludzkość, bo naród to wyjątkowa, stała wielkość i jeszcze jest to dworzec kolejowy, który jednoczy wszystkich, i Rosjan i Polaków. Wszyscy jesteśmy na dworcu, bo dworzec to przede wszystkim zmiany, nieśmiała nadzieja na przemiany - te oczekiwane i te wzbudzające lęk.
Biorąc pod uwagę skalę i niezwykły zasięg Teatru Ludowa twórcy tego spektaklu pragną poszerzyć znaczeniowe ramy utworu, w pierwszej kolejności rozpatrując go jako dramat Rusi, w której odbijają się problemy, o których, mam nadzieję, rozmyśla się również w Polsce.
Z tego powodu wybrano rzadko wykorzystywaną drugą redakcję tekstu, w której zawarty jest polski akt i sławne Kromy - scena bezsensownego i ostrego buntu - święta kończącego spektakl wiecznym pytaniem – co dalej?


KOMPOZYTOR I DZIEŁO
Modest Mussorgski, genialny samouk, muzyczny i dramatyczny realista, uchodzi za enfant terrible muzyki rosyjskiej XIX w. Jego cała twórczość była ściśle związana z intonacjami rosyjskiej muzyki ludowej. Nowatorskie dążenia kompozytora najsilniej objawiły się w dziedzinie harmoniki, wywierając znaczny wpływ na późniejszą twórczość impresjonistów – przede wszystkim Debussy’ego.
Na gruncie opery Mussorgski stworzył odmienny pod wieloma względami od dotychczasowych form gatunek „ludowego dramatu muzycznego”.

„Borys Godunow” Mussorgskiego to jedno z dzieł muzycznych o szczególnym dla historii muzyki znaczeniu. Zajmuje ono miejsce wyjątkowe zarówno w całej muzyce rosyjskiej, jak też i w twórczości samego Musorgskiego. Choć wtajemniczeni w sztukę kompozycji mogą w nim znaleźć błędy i niedociągnięcia, dzieło przedstawia niezwykle wysoką wartość pod względem muzycznym i dramatycznym. Wywarło wpływ na całą estetykę gatunku operowego, a mimo to nie zdołało służyć za wzór samemu kompozytorowi, bowiem próba stworzenia drugiego dzieła o podobnym charakterze - „Chowańszczyzny” - nie została uwieńczona pełnym powodzeniem. Kolejnym paradoksem jest fakt, że „Borys Godunow” zachowuje tradycyjne, ulubione przez XIX-wieczną arystokrację i burżuazję formy grand opera, a jednocześnie spełnia postulaty najbardziej postępowych krytyków i teoretyków sztuki ówczesnej Rosji, zwalczających ideę „sztuki dla sztuki”, a żądających jej związania z życiem
i problemami społecznymi.
Jest to więc dzieło rdzennie rosyjskie - odzwierciedla znakomicie różnorodne prądy i kierunki nurtujące w tym okresie inteligencję rosyjską.

W oparciu o poemat Puszkina Mussorgski stworzył 7 scen operowych malujących wyraziście tragedię rosyjskiego ludu oraz polityczną anarchię, a na tym tle - osobisty dramat cara Borysa. Pod względem dramatycznym sceny te jednak nie bardzo się ze sobą wiązały; główne postaci pojawiały się i znikały bezpowrotnie, ze szkodą dla rozwoju akcji. Poza tym w całej operze znajdowała się tylko jedna i to uboczna rola kobieca. Dodając do tego muzyczne nowatorstwo i dość „rewolucyjny” miejscami charakter libretta, nietrudno zrozumieć, że opera Mussorgskiego wydała się władzom Carskiej Opery w Petersburgu nadto „nietypowa” i że w 1871 r. została odrzucona.

Kompozytor jednak nie zraził się i w ciągu dwóch lat opracował nową redakcję „Borysa Godunowa”. Podzielił go na 4 akty z prologiem, dodał 2 pełne sceny ukazujące fałszywego Dymitra na polskim dworze wojewody Mniszcha, ponadto wprowadził szereg istotnych zmian. W nowej wersji „Borys Godunow” został wystawiony w Teatrze Maryjskim, przynosząc kompozytorowi ogromny sukces. Jednak najbliżsi przyjaciele Mussorgskiego z Potężnej Gromadki nie mogli mu darować licznych „nieprawidłowości” muzycznych, surowości harmonii i pozornego ubóstwa instrumentacji.

Najbardziej raziło to Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, mistrza orkiestracji i techniki kompozytorskiej, który chcąc przysłużyć się dziełu zmarłego przyjaciela, w latach 90 XIX w. sporządził kompletnie nową wersję całej opery, korygując i retuszując cały szereg momentów, jego zadaniem wyraźnie słabych czy błędnych. Opracował nową instrumentację i dokonał radykalnych skrótów. Krytykowany za swoje interwencje stworzył w latach 1906-1908 nową wersję, rozszerzoną o uroczystą muzykę koronacyjną i poloneza. Te wstawki są charakterystyczne dla stylu opracowania Rimskiego-Korsakowa. Dramat muzyczny Mussorgskiego nabrał charakteru wielkiej opery romantycznej, który wyraźnie wzmocniła barwna, jasna instrumentacja, udoskonalenia i uproszczenia harmonii i rytmu oraz podział na akty i sceny.
Podczas paryskiej premiery w 1908 r. Fiodor Szalapin, jeden z najwybitniejszych śpiewaków (bas) przełomu XIX i XX wieku, przyczynił się do światowego sukcesu opery w opracowaniu Rimskiego-Korsakowa. Wrocławska inscenizacja oparta będzie właśnie na tej wersji.


Opera Wrocławska/I.J.