Średnia temperatura na globie rośnie, na wszystkich kontynentach coraz trudniej ignorować anomalie pogodowe. Płoną lasy na Syberii i w Australii, topnieje wieczna zmarzlina i lodowce, a Europę nawiedzają fale upałów. Na skutek działań człowieka i zmian klimatycznych rocznie ginie około 20 tys. gatunków istnień. Coraz więcej znanych osób angażuje się w działania mające na celu uświadomienie jak poważny jest to problem i pokazywaniu co możemy zrobić, by zapobiec katastrofie ekologicznej lub przynajmniej ją opóźnić.
Koniec lodu. Jak odnaleźć sens w byciu świadkiem katastrofy klimatycznej (okładka miękka)
Działania na szeroką skalę są podejmowane zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, w których filantropia należy do naturalnych „obowiązków” znanych i zamożnych osób ze świata sztuki, nauki, kultury, w tym – aktorów. Arnold Schwarzenegger i Mark Ruffalo promują energię odnawialną. Emma Thompson to członkini Greenpeace’u, która w wywiadach opowiada o globalnym ociepleniu. Meryl Streep to aktywistka klimatyczna z długim stażem, która działa na rzecz ekologii już od lat 80. To ona protestowała przeciwko stosowaniu pestycydów w hodowli jabłek, a ponadto broniła brazylijskich lasów deszczowych.
Którzy amerykańscy artyści angażują się w ochronę środowiska i jakie akcje podejmują? Jak to wygląda w Polsce i czy w kraju mamy równie zaangażowanych aktywistów klimatycznych?
Leonardo DiCaprio jako ikona ekologii
Czołowym hollywoodzkim aktorem kojarzonym z ekologią jest Leonardo DiCaprio. Artysta wspiera organizacje ekologiczne, w tym WWF. Ponadto jest założycielem własnej fundacji, która szerzy edukację o zmianach klimatycznych. Od lat tworzy też filmy dokumentalne, które opowiadają głównie o zmianach klimatycznych. W 2007 roku nakręcił film „The 11th Hour”, w Polsce znany pod tytułem „Za pięć dwunasta”. Tytułowa godzina ma ostrzegać przed tym, że widmo katastrofy ekologicznej zbliża się nieuchronnie i nastał już ostatni moment, kiedy jeszcze możemy ocalić planetę. W dokumencie wystąpiły znane osoby takie jak Stephen Hawking i Michaił Gorbaczow. DiCaprio był narratorem.
Kadr z filmu "Za pięć dwunasta"
Troska o planetę nie opuszczała go także w kolejnych latach. W 2014 roku wyprodukował film „Cowspiracy: tajemnica równowagi ekologicznej środowiska”, który wyjaśniał, jak bardzo industrialny chów bydła szkodzi środowisku. W 2016 roku ponownie ostrzegał przed zmianami klimatycznymi w produkcji „Czy czeka nas koniec?”. Na zaproszenie artysty w filmie wystąpili między innymi Barack Obama oraz papież Franciszek. W 2019 roku DiCaprio szerzył edukację o skutkach dramatycznego topnienia pokrywy lodowej w „Lód płonie”. Dokument miał swoją premierę w Cannes, gdzie wstrząsnął publicznością. Film nie tyle straszył, ile apelował o wprowadzenie rozwiązań: stosowanie energii odnawialnej, ochronę lasów i terenów zielonych, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w życiu codziennym i w przemyśle.
Protest Jane Fondy w czerwonym płaszczu
Wyjątkową aktywistką na rzecz klimatu jest Jane Fonda, od lat działająca na rzecz ważnych społecznie tematów (protestowała między innymi przeciwko wojnie w Wietnamie). „Kiedy jest się sławnym, ma się obowiązek, by użyć sławy w najlepszy możliwy sposób, jaki możesz” – mówi o swoim haśle życiowym. Od października 2019 roku do stycznia 2020 roku co tydzień organizowała Piątkowe Ćwiczenia Antypożarowe, podczas których ona i tysiące innych osób manifestowały pod Kapitolem. W wywiadach mówiła, że inspiracją stały się dla niej Greta Thunberg oraz książka Naomi Klein „On Fire”. Domagała się od polityków, by przestali być obojętni na zmiany klimatyczne. W czwartki z kolei spotykała się z ekspertami na żywo i rozmawiała na temat kryzysu klimatycznego oraz jego związków z różnymi dziedzinami życia i gospodarki.
Fonda protestowała w czerwonym płaszczu Chanel, jak deklarowała - ostatnim ubraniu, jakie kupiła. Bo to przemysł tekstylny jest jednym z tych, które najbardziej szkodzą planecie. Podczas manifestacji wielokrotnie była aresztowana. Zdjęcia aktorki w czerwonym płaszczu i kajdankach na rękach obiegły świat. Gdy nie wypuszczono Fondy na noc, spędziła noc, śpiąc na swoim ostatnim życiowym nabytku. To w nim wystąpiła na tegorocznej gali rozdania Oscarów. Miała na sobie także sukienką sprzed sześciu lat.
Jane Fonda podczas Piątkowych Ćwiczeń Antypożarowych, fot. Getty Images
Wegańskie Oscary i przemówienie Joaquina Phoenixa
Tegoroczne Oscary można właściwie określić „proekologicznym fenomenem”. Organizatorzy już we wcześniejszych latach do pewnego stopnia próbowali uczynić imprezę bardziej „ekologiczną”, między innymi redukując ślad węglowy wydarzenia do zera. W styczniu tego roku przygotowano tylko wegańskie menu, a w promowanie postaw przyjaznych środowisku włączyli się też sami artyści, wspólnie multiplikując prozielony przekaz. Joaquin Phoenix, który dostał statuetkę dla najlepszego aktora za pierwszoplanową rolę w filmie „Joker” w reżyserii Todda Phillipsa, wygłosił wyjątkowe przemówienie. Sprzeciwiał się dyskryminacji z jakichkolwiek względów, także ze względu na gatunek. Prosił o porzucenie egocentrycznego stosunku do świata, poszanowanie przyrody i praw zwierząt. Z kolei część aktorek, tak jak Jane Fonda wystąpiło w strojach, w których już było widziane.
Ekologiczne podróże Zaka Efrona
Do ruchu proekologicznego należy także Zac Efron. W lipcu Netflix wypuścił serial dokumentalny pt. "Podróże z Zakiem Efronem" (w oryginale: "Down to Earth with Zac Efron"), w którym aktor odwiedza różne zakątki świata, by poznawać zdrowe i ekologiczne style życia. W zwiastunie aktor znany z roli w "High School Musical" zapowiada, że chce znaleźć nowe spojrzenie na stare problemy. To on jest lektorem serialu. W podróżach towarzyszy mu Darin Olien, działacz na rzecz środowiska. Razem trafiają do Islandii, Francji, Kostaryki, Sardynii, Peru, Portoryko. Przekazują lokalne ciekawostki, krytykują negatywny wpływ człowieka na środowisko i próbują zarazić widzów swoim proekologicznym entuzjazmem. "Teraz, bardziej niż kiedykolwiek, uświadamiam sobie, jak ważna jest troska o naszą planetę, ludzi i każdą żywą istotę" – napisał na swoim profilu Instagramowym z okazji Dnia Ziemi, jeszcze przed premierą serialu.
To nie pierwszy raz, gdy Netflix promuje proekologiczny materiał, rok wcześniej wyemitował "Naszą planetę", brytyjski serial dokumentalny poruszający kwestie wpływu człowieka na środowisko i zmiany klimatu. W polskiej wersji językowej lektorką jest Krystyna Czubówna, chętnie biorąca udział w proekologicznych przedsięwzięciach.
Mai Ostaszewskiej dedykacja dla zwierząt
A co się dzieje w Polsce? Wśród aktorów z ekologią kojarzona jest między innymi Maja Ostaszewska. Aktorka jest weganką, krytykuje zabijanie zwierząt dla jedzenia i dla futer. Regularnie umieszcza proekologiczne posty na swoim Instagramowym profilu, a podczas spektakli teatralnych zdarza jej się wygłaszać proekologiczne manifesty, tak jak zrealizowanej w Nowym Teatrze w „(A)pollonii” w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego. „Swój monolog z książki Elizabeth Costello #coetzee dedykuję nieustająco zwierzętom cierpiącym z powodu okrucieństwa ludzi” – pisała na swoim profilu Facebookowym.
W 2019 roku aktorka wzięła udział w kampanii społecznej Stowarzyszenia Otwarte Klatki. Była to część akcji „Cena Futra”, mającej na celu wprowadzenie w Polsce zakazu hodowli zwierząt na futro. Na plakatach Ostaszewską trzymała w rękach oskórkowaną norkę, czyli najczęściej zabijane w kraju zwierzę futerkowe. Podpis brzmiał: „Kulisy przemysłu futrzarskiego”. W kampanii wzięły udział także Magdalena Różczka i Macademian Girl.
Marcin Dorociński jako ekologiczny aktywista
Innym aktorem sprzeciwiającym się cierpieniu zwierząt oraz niszczeniu planety jest Marcin Dorociński. Przejęty katastrofą ekologiczną wydał książkę „Na ratunek" – zbiór rozmów z obrońcami przyrody. Artysta wspiera działania WWF i angażuje się w akcje charytatywne. Pełni rolę ambasadora akcji Wielka Zwrotka Ż, w ramach której promuje nawy oddawania butelek zwrotnych.
Na ratunek. Rozmowy o zwierzętach, naturze i przyszłości naszej planety (okładka twarda)
Aktor, który przeszedł na dietę roślinną, zasady zero waste próbował wprowadzić na planie „Psów 3”, a do ekologicznych nawyków udało mu się przekonać część aktorów. „Wyobraź sobie Bogusia Lindę, który mówi, że tym biodegradowalnym widelcem nie da się jeść, ale potem ostatecznie się do niego przekonuje i przyznaje mi rację” – wspominał w wywiadzie dla noizz.pl. Podczas epidemii aktor z zaniepokojeniem obserwuje zaśmiecone maseczkami i rękawiczkami jednorazowymi ulice miast. Na sowim profilu Instagramowym apeluje, by wrzucać je do śmietników. „Epidemia nie zwalnia nas z obowiązku dbania o planetę, z elementarnej kultury i troski o dobro wspólne” – pisał na swoim profilu.
Długa droga
Akcje ekologiczne w kraju i za granicą są zakrojone na różną skalę. Polska musi przejść jeszcze długą drogę do tego, by wypromować postawy przyjazne środowisku. Obecnie wspieranie kampanii recyklingowych i apele o segregację śmieci są dużym krokiem naprzód. Głos aktorów, którzy są idolami dla wielu osób, może wiele zmienić w kwestii świadomości ekologicznej społeczeństwa. Gdy ta stanie się powszechna, będzie wywierać presję na decyzje podejmowane na wysokich szczeblach.
Jak uratować świat? Czyli co dobrego możesz zrobić dla planety (okładka miękka)
Komentarze (0)