W dniach 12-18 września w Krakowie odbędzie się 8 edycja Festiwalu Sacrum Profanum.

Jest to festiwal prezentujący muzykę XX wieku, który zyskał status jednego z najciekawszych wydarzeń muzycznych Europy. Jego rangę buduje udział najwyżej cenionych zespołów wykonujących muzykę współczesną m.in. Theatre of Voices, Asko | Schönberg, London Sinfonietta, musikFabrik.

Sacrum Profanum łączy także muzykę poważną z innymi nurtami, stąd obecność na festiwalu czołowych wykonawców polskiego jazzu (Tomasz Stańko, Leszek Możdżer), czy gwiazd takich jak Aphex Twin i zespół Kraftwerk. Zabiegiem porządkującym wielość kierunków i bogactwo brzmienia muzyki XX wieku jest tematyczne ukierunkowanie festiwalu – co roku program koncentruje się na twórczości kompozytorów z innego kraju.

Na potrzeby koncertów Sacrum Profanum adaptowane są miejsca o zróżnicowanym charakterze – od sali Filharmonii Krakowskiej, poprzez Fabrykę Oskara Schindlera i Muzeum Inżynierii Miejskiej, aż po hale fabryczne w hucie ArcelorMittal. Festiwal zdobył najpoważniejsze polskie nagrody i wyróżnienia, znalazł się także wśród najciekawszych wydarzeń muzycznego września 2008 roku, rekomendowanych przez „Gramophone” – prestiżowy brytyjski miesięcznik poświęcony muzyce poważnej.

Już dziś ogłoszono kolejne gwiazdy jakie zagrają podczas tegorocznego festiwalu. Będą to szwedzcy muzycy Klas Torstensson oraz Anders Hillborg.

Klas Torstensson oraz Anders Hillborg: szwedzka sztuka jest dziś na szczycie popularności. Nie tylko za sprawą sprzedających się w milionach egzemplarzy powieści kryminalnych Henninga Mankella, nowoczesnego designu Volvo czy renesansu przebojów ABBY. Także dzięki wyjątkowej muzyce współczesnych kompozytorów, rozpiętej między chropowatością skandynawskiego krajobrazu i pięknem polarnych nocy.

Muzyka Skandynawii ma wielką siłę przyciągania. Fascynuje niespotykanym kolorytem i dzikością skrytą pod pozornie łagodnym pięknem. Takie też są utwory Klasa Torstenssona (1951), które oscylują między chłodną kompozytorską kalkulacją i romantyczną fantazją, między tradycją i nowoczesnością, między estetycznym bezpieczeństwem i drapieżną ekspresją. Uznany na świecie twórca szlify zdobywał studiując kompozycję w Ingesunds Musikhögskola, muzykologię na Uniwersytecie w Göteborgu a muzykę elektroniczną w Instytucie Sonologicznym w Utrechcie. Dziś Torstensson mieszka i tworzy w Holandii. I choć niektórzy dopatrują się w jego muzyce związków z tzw. szkołą haską i estetyką jej mistrza Louisa Andriessena, to jednak twórczość szwedzkiego kompozytora to coś zupełnie odrębnego. Można w niej odnaleźć bogate na wzór mahlerowski harmonie, melodykę o pięknie pucciniowskiej kantylenie, spowite w kapitalną siatkę pomysłów elektroakustycznych i instrumentacyjnych. Jak w Aurora borealis (Zorzy polarnej, 1999), gdzie Torstensson wykorzystał nagranie zniekształconych przez zorzę polarną fal radiowych. Tak długo przetwarzał to nagranie w studiu, aż osiągnął piękne, wielowarstwowe brzmienie. Gdyby zorza polarna wydawała dźwięki, to brzmiałyby jak dzieła Torstenssona!

Utwory kompozytora, w tym słynny Self-portrait with percussion z 2006 roku, zaprezentuje 13 września w Krakowie słynny zespół Asko|Schönberg, z którym Torstensson od lat współpracuje. Podczas koncertu, w ramach projektu Made in Poland (http://www.sacrumprofanum.com/pl/4/0/166/made-in-poland--kolekcja-muzyki-polskiej), artyści wykonają również Małe Requiem dla pewnej Polski op. 66 Henryka Mikołaja Góreckiego.

Rozpoczęcie festiwalu spoczywa na grupie múm & friends, która 12 września wystąpi w Hali ocynowni elektrolitycznej ArcelorMittal Poland.

Zespół múm powołali do życia w 1997 r. Gunnar Örn Tynes i Örvar Þóreyjarson Smárason. Rok później do zespołu dołączyły siostry bliźniaczki – Gyða i Kristín Anna Valtýsdóttir i już jako kwartet zespół wydał dwa albumy. Po wielu wspólnych projektach z innymi artystami, w 2001 r. ukazała się ich debiutancka płyta "Yesterday Was Dramatic", "Today Is OK", która zyskała uznanie odbiorców i pochlebne recenzje krytyków. Rok później, po wydaniu albumu "Finally we are no one" i po zakończeniu pierwszej dużej trasy koncertowej Gyða opuściła zespół. Krótko potem miejsce wokalistki zajęła trzecia z sióstr – Ásthildur Valtýsdóttir, a na czas europejskiej trasy koncertowej na wiolonczeli Gyðę zastąpiła Serena Tideman. Trzeci album zespołu Summer Make Good o bardziej mrocznym charakterze ukazał się w maju 2004 r. W tym czasie do grupy dołączyli Eiríkur Ólafsson i Hildur Guðnadóttir (występowali gościnnie w nagraniach zespołu od początku działania grupy) oraz Ólöf Arnalds. Na początku 2006 r. po wydaniu albumu "Summer Make Good" i intensywnej trasie koncertowej z zespołu odeszła Kristín. Na początku 2006 r. działalność zespołu rozkwitła na nowo. We wrześniu 2007 r. múm wydał płytę "Go Go Smear The Poison Ivy", która okazała się ostatnią płytą zespołu wydaną przez Studio FatCat.

múm zawsze koncentrował się na projektach, których nie można klasyfikować jako typowych dla zespołu muzyki pop czy też dla kolektywu muzyki pop. W historii zespołu znajdziemy również inne aktywności m.in. skomponowanie ścieżki dźwiękowej do legendarnego filmu Siergieja Eisensteina Pancernik Potiomkin, występy na żywo w Hafnafjordur w Islandii, w Brooklyn Lyceum w Nowym Jorku oraz na sławnym hiszpańskim festiwalu filmowym Gijon Film Festival. Tworzył również muzykę do spektakli teatralnych, m.in. do dwóch teatralnych przedstawień radiowych – Svefnhjólið (Śpiące koło) autorstwa Gyrdir Eliasson oraz Augu þín sáu mig (Zobaczyły mnie Twoje oczy) poety Sjóna. W 2005 r. zespół został zaproszony do Amsterdamu przez Holland Festival do współpracy z Netherlands Chamber Orchestra przy tworzeniu przedstawienia z wykorzystaniem kilku kompozycji zmarłego awangardowego kompozytora Iannisa Xenakisa.

Obecnie w skład zespołu wchodzą jego członkowie-założyciele: Gunnar Örn Tynes i Örvar Þóreyjarson Smárason, a podczas tras koncertowych i nagrań do zespołu dołączają przyjaciele: Eiríkur Orri Ólafsson (trąbka/fortepian/keyboard), Hildur Guðnadóttir (wiolonczela/wokal), Sigurlaug Gísladóttir (wokal/ukulele/inne), Róbert Reynisson (gitary/ukulele) oraz Fin Samuli Kosminen (instrumenty perkusyjne). Do grupy dołączają czasem również: Ólöf Arnalds, Högni Egilsson, Ólafur Björn Ólafsson oraz Guðbjörg Hlín Guðmundsdóttir, a także nierzadko członkowie rodzin, przyjaciele i muzycy.

Podczas festiwalu wystąpi również Jón „Jónsi” Þór Birgisson.

Jest on gitarzystą i wokalistą grupy Sigur Rós. Tworzy niezwykle klimatyczną muzykę wykorzystując smyczek wiolonczelowy do gry na gitarze elektrycznej, a w stylu wokalnym sięgając często po falset. Jónsi gra na gitarze Gibson Les Paul. Sięga również po biały egzemplarz Ibanez Les Paul. Od lata 2006 roku korzysta z gitary stworzonej na trasie koncertowej przez jego ówczesnego technika – Dana Johnsona. Gitara – dzięki zdobieniom w kształcie ptaków widocznym na szyjce i progach gitary – jest zwykle nazywana The Bird. Muzyk gra również na wielu innych instrumentach, m.in. na fortepianie i banjo. Wraz Alexem Somersem – jego życiowym partnerem – tworzą projekt artystyczny o nazwie Jónsi & Alex i przygotowują projekty graficzne, z których korzystają Sigur Rós. W 2009 roku Jónsi i Alex stworzyli swój pierwszy album nazwany "Riceboy Sleeps". Na płycie gościnnie pojawił się kwartet Amiina oraz chór Kópavogsdætur.

Album "Go" zawiera dziewięć utworów wykonywanych w języku islandzkim i angielskim. Producentami krążka są: Jónsi, Alex Somers i Peter Katis (The National, Interpol). Album jest fajerwerkiem łączącym różne gatunki muzyki – pop, rock, ambient, elektronika. Przy jego tworzeniu artysta pracował z Nico Muhlym, protegowanym Philipa Glassa, znanym ze współpracy m.in. z Björk, Antony & the Johnsons, Bonnie “Prince” Billy i Grizzly Bear. 1 grudnia 2009 r. ruszyła oficjalna strona internetowa Jónsi'ego www.jonsi.com zapowiadająca debiutancki solowy album. 4 grudnia 2009 roku użytkownikom listy korespondencyjnej witryny udostępniono darmowy plik MP3 ze ścieżką Boy Lilikoi. Plik zapowiadał tytuł płyty – Go – oraz ustalał datę światowej premiery na dzień 5 kwietnia 2010 roku pod skrzydłami wytwórni Parlophone i XL Recordings. Od kilku dni album jest już dostępny w sklepach muzycznych na całym świecie.

Sigur Rós – grupa, której liderem jest Jónsi, powstała w styczniu 1994 roku, w Reykjaviku. Początkowo tworzyli ją: Jón þor (Jónsi) Birgisson, basista Georg Holm i perkusista Agust Aevar Gunnarsson. Później dołączył do nich klawiszowiec Kjartan Sveisson. W 1999 roku, po kilku latach wspólnej pracy muzycy wydali – przez wielu uznawaną za genialną i przełomową w historii grupy – płytę Agestis Byrjun. Album zdobył uznanie krytyki i wiele prestiżowych nagród (uznano go m.in. najlepszym islandzkim albumem lat dziewięćdziesiątych). W Europie album ukazał się w 2000 roku, w Stanach Zjednoczonych – rok później. Tuż po wydaniu płyty z zespołu odszedł perkusista, którego zastąpił Orri Pall Dyrason. W tym czasie Sigur Rós rozpoczął współpracę z brytyjską wytwórnią FatCat, a kolejne utwory szturmem zdobywały światowe listy przebojów. Na kolejną płytę – „(…)”– fani czekać musieli ponad trzy lata (2002). W 2005 roku ukazała się płyta Takk…, a w roku 2008 – Með suð í eyrum við spilum endalaust.

Program Sacrum Profanum 2010:

12 września; godz. 20.00
múm & friends

13 września; godz. 19.00
MAGNUS LINDBERG / Ensemble Intercontemporain

13 września; godz. 22.00
KLAS TORSTENSSON / Asko | Schönberg

14 września; godz. 19.00
ANDERS HILLBORG / Ensemble Modern

14 września; godz. 22.00
EIVIND BUEANE / Cikada Ensemble

15 września; godz. 19.00
PELLE GUDMUNDSEN-HOLMGREEN / London Sinfonietta, Theatre of Voices

15 września; godz. 22.00
KAIJA SAARIAHO / musikFabrik

16 września; godz. 19.00
ROLF WALLIN / Klangforum Wien

16 września; godz. 22.00
HANS ABRAHAMSEN / Ensemble Recherche

17 września; godz. 20.00
Jónsi

18 września; godz. 20.00
Jónsi

Patronem festiwalu jest empik.

Więcej informacji na http://www.sacrumprofanum.com