17-25 września odbędzie się 53. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Głównym tematem tej edycji  jest szeroko pojęta klawiatura.

W jego ramach – szereg utworów przeznaczonych na rozmaite instrumenty klawiszowe, „klawiatury” instrumentów perkusyjnych, a także klawiatury komputerów. Wśród nich kompozycje na klawiatury nietradycyjne, z dźwiękami przestrojonymi, preparowanymi, z udziałem elektroniki, instalacje.

Poprzez temat „Klawiatura” symbolicznie odnosimy się do 200. rocznicy urodzin Fryderyka Chopina i trwającego właśnie Roku Chopinowskiego. Bardziej bezpośrednio – poprzez spektakularne multimedialne instalacje Gdzie jest Chopin? Jarosława Kapuścińskiego, Mapping Chopin Pawła Janickiego oraz Attention: Light! 2.0 Jozefa Robakowskiego. Także poprzez instalację Akord Chopinowski, którą w przestrzeni miejskiej Warszawy przygotuje Gordon Monahan.

W koncercie inauguracyjnym – prawykonanie nowego dzieła Zygmunta Krauze, przeznaczonego na cztery fortepiany i orkiestrę. Jest to obsada, jakiej w swojej kompozycji Omaggio (in memoriam Jorge Louis Borges) użył Tomasz Sikorski. Omaggio poprzedzi utwor Krauze, stanowiąc dlań rodzaj motta. Tego wieczoru usłyszymy też Haags Hakkuh na dwa fortepiany z orkiestrą Louisa Andriessena.

Nową klawiaturowość egzemplifikują także w programie m. in. Kompozycje Johannesa Marii Stauda One Movements and Five Miniatures na klawesyn przetworzony elektronicznie i zespoł, Sama Haydena Emergence na akordeon solo, zespoł i live electronics, Beata Furrera Concerto for piano and ensemble oraz Martijna Paddinga First Harmonium Concerto. W przestronnej hali Konesera zaprezentujemy Clavier of Pure Reason i Monad Rytisa Mažulisa – kompozycje na rozliczne fortepiany i mnogie klawesyny tak utopijne w swoim założeniu, że możliwe do prezentacji praktycznie jedynie za pomocą elektroniki. Będziemy też świadkami prawykonania utworu nowego, zamowionego u Mažulisa na tę okazję. Usłyszymy tu również nowe dzieło Pawła Szymańskiego, zamowione przez Instytut Adama Mickiewicza z okazji jubileuszu dziesięciolecia istnienia tej instytucji, a przeznaczone na fortepian i 8 harf. Jego prawykonanie odbędzie się podczas Warszawskiej Jesieni na uroczystym koncercie Instytutu w Filharmonii Narodowej w przeddzień inauguracji festiwalu.

„Klawiatury” perkusyjne zostaną użyte w koncercie Les Percussions de Strasbourg w nowej kompozycji Włodzimierza Kotońskiego, a także w utworach Philippe’a Manoury’ego i Francoise’a B. Mâche’a, a fortepianowe i perkusyjne – w monumentalnym cyklu Rożnia Wojciecha Ziemowita Zycha oraz w …Ex Machina Carlosa Sancheza-Gutierreza, utworze przeznaczonym na duet fortepianu z marimbą, ktoremu towarzyszy orkiestra. Będzie to koncert z udziałem Sinfonii Iuventus, w ktorym ponadto zabrzmi m. in Homeobox Misato Mochizuki na inny duet z orkiestrą: skrzypce i fortepian.

Przygotowywany we współpracy z ośrodkiem NOTAM (Oslo) odbędzie się koncert utworow elektronicznych, przeznaczonych głownie na klawiatury komputerowe i fortepiany typu disklavier, a w nim m. in. Kompozycje Krzysztofa Czaji, Natashy Barret, Clarence’a Barlowa, Lidii Zielińskiej i RolfaWallina. Przy okazji obecności NOTAM w Warszawie pokażemy Hammond Pops projekt norweskiej muzyki elektronicznej noisy w wykonaniu Golden Serenades.

Napięcie stopniowo będzie wzrastać, aż do eksplozji fortepianu (projekcja wideo) w blisko godzinnej kompozycji Cornelisa de Bondta Karkas w koncercie finałowym. Kompozycja przeznaczona jest na dużą orkiestrę o nietypowym składzie instrumentów: oprócz udziału m. in. 6 trąbek, 6 puzonów, 6 perkusji, 8 gitar elektrycznych itd., eksponowanych jest także dwoje organów Hammonda i 4 fortepiany. Karkas – dzieło „transowe, hipnotyczne, o typie agresywnego repetitiv, staje się dzisiejszym Bolerem Ravela inaczej...” (Andrzej Chłopecki).

W kontrapunkcie do głównego tematu zaprezentujemy utwory na głosy wokalne (a więc na instrumenty najbardziej nie klawiaturowe, w których dźwięk wydobywany jest i kształtowany bezpośrednio), którym towarzyszy zespół bądź orkiestra. Będą to: ostatnie, ukończone tuż przed śmiercią, dzieło Maurizio Kagela In der Matratzengruft oraz aż do kwietnia br. nigdy wcześniej nie graną, pochodzącą z 1972 roku, kompozycję Claude’a Viviera Hierophanie (w koncercie MusikFabrik). Wydarzeniem będzie z pewnością pierwsze polskie wykonanie Le Livre de Vie: Preface, ekstatycznego, orkiestrowego dzieła modernisty Nikołaja Obuchowa, pochodzącego z wczesnych lat dwudziestych ubiegłego wieku (główną partię wokalną zaśpiewa kontratenor Andrew Watts). Instalacjami oraz specjalnym występem performera Artura Tajbera zapowiemy temat Jesieni przyszłorocznej: muzyka jako komentarz do rzeczywistości.

Podczas 53. Warszawskiej Jesieni światowe prawykonania będą miały kompozycje:

Gordona Monahana, Zygmunta Krauze, Pawła Szymańskiego, Maji Ratkje, Orjana Matre, Eivinda Buene, Christiana Eggena, Włodzimierza Kotońskiego, Rytisa Mažulisa, Marcina Bortnowskiego, Doiny Rotaru, Marcina Stańczyka, Jarosława Kapuścińskiego, Agaty Zubel, Hanny Kulenty, Lidii Zielińskiej, Wojciecha Ziemowita Zycha, Jerzego Kornowicza, Cristiana Lolei.

Wystąpią orkiestry: Filharmonii Narodowej, Sinfonii Iuventus oraz Sinfonii Varsovii, a także orkiestry kameralne i zespoły: Osterreichisches Ensemble fur Neue Musik, Oslo Sinfonietta, Les Percussions de Strasbourg, Aukso, Orkiestra Kameralna Miasta Tychy, Ensemble Nikel, European Workshop for Contemporary Music, Kwadrofonik, De Ereprijs, Musik Fabrik.

Za pulpitami dyrygenckimi staną m. in. Reinbert de Leeuw, Christian Eggen, Marek Moś, Rudiger Bohn, Rene Gulikers, Emilio Pomarico, Etienne Siebens.

Więcej na: http://www.warszawska-jesien.art.pl