Ponad 200 wydarzeń kulturalnych i goście z różnych stron świata, m.in. z Izraela, Stanów Zjednoczonych, Hiszpanii, Francji, Wielkiej Brytanii i Ukrainy; koncerty, spektakle, wystawy, spotkania autorskie i wykłady - to tylko część atrakcji, które czekają na uczestników 18. Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie, który będzie trwał od 28 czerwca do 6 lipca.

Kultura żydowska z różnych stron świata

Festiwal po raz pierwszy w swojej 20-letniej historii będzie w tym roku gościł także w Warszawie. Choć większość atrakcji jednej z największych tego typu imprez na świecie rozgrywać się będzie na krakowskim Kazimierzu, niektóre z nich zostaną także - dzięki współpracy organizatorów z empikiem oraz Fabryką Trzciny - przetransportowane do stolicy Polski. Tradycyjnie podczas trwającej ponad tydzień imprezy zaplanowano spotkania z twórcami kultury żydowskiej w empikach.

Tegoroczny Festiwal poświęcony będzie w znacznej mierze Izraelowi. Okazją jest 60-lecie powstania tego państwa. Organizatorzy zamierzają zaprezentować uczestnikom Festiwalu historię i społeczeństwo Izraela oraz różnorodność kulturową i kulturalną tego kraju. Nie zabraknie kontynuacji serii warsztatów - na przykład kulinarnych i tanecznych, które dadzą możliwość osobistego kontaktu z kulturą żydowską i jej twórcami. Łącznie odbędzie się ponad 200 wydarzeń, które zaprezentują artyści i goście zaproszeni z wielu krajów świata, m.in. z Izraela, Stanów Zjednoczonych, Hiszpanii, Francji, Wielkiej Brytanii, Ukrainy i z Polski.

Od klasyki do alternatywy - różne oblicza muzyki żydowskiej

Największym powodzeniem będą zapewne cieszyły się wśród publiczności, jak co roku, wieczorne koncerty i wydarzenia muzyczne. Tegoroczny program pokazuje z jednej strony to, co ma do zaproponowania Izrael, a z drugiej strony to, co w muzyce żydowskiej na całym świecie dzieje się ważnego i interesującego.

Muzyczny pejzaż Izraela przedstawią w Synagodze Tempel przede wszystki wykonawcy z państwa żydowskiego: śpiewająca pieśni sefardyjskie Yasmin Levy, odwołujący się do różnorodnych tradycji religijnych Żydów Izraela kontratenor David D’Or, wirtuoz instrumentów perkusyjnych Zohar Fresco, który wystąpi w duecie z Danielem Zamirem, a także zespół Oy Division - jedyny chyba w Izraelu młody zespół grający muzykę klezmerską z Europy Środkowej. Do tradycji wczesnych pieśni sefardyjskich odwołuje się również w swoim projekcie La Diaspora Sefardi Jordi Savall wraz z zespołem Hesperion XXI. Odbędzie się także tradycyjny "Koncert Kantorów" dedykowany Izraelowi. Wystąpią kantorzy: Itzhak Helfgot, Azi Schwartz i Benzion Miller z towarzyszeniem chóru Neimah Singers pod dyrekcją Marca Temerlies z Wielkiej Brytanii.

Drugi nurt koncertów pokaże różnorodność współczesnej muzyki żydowskiej: od tradycyjnej muzyki klezmerskiej (Deborah Strauss, Jeff Warschauer, Michael Alpert), poprzez ciekawe fuzje (projekt Descarga Maghreb Maurice el Medioniego i Roberto Rodrigueza, projekt ARKA Franka Londona), aż po awangardowe propozycje z kręgu wytwórni Tzadik Johna Zorna (solowy projekt wiolonczelisty Erika Friedlandera oraz rockowa interpretacja pieśni sefardyjskich w wykonaniu zespołu La Mar Enfortuna), czy projekt "Żywa muzyka żydowska autorstwa" Rafaela Roginskiego.

Ciekawie zapowiada się koncert "The Other Europeans: Klezmerzy i Cyganie". Realizowany pod egidą Unii Europejskiej, wspólnie z instytucjami z Wiednia i Weimaru, ma na celu prezentację nieskażonej przetworzeniami muzyki żydowskiej i romskiej - przez stworzone specjalnie w tym celu przez Alana Berna i Kalmana Balogha dwie grupy, które zbudują wspólny repertuar prezentujący różnice, podobieństwa i wzajemne inspiracje muzyczne tych dwóch mniejszości.
W programie Festiwalu znalazły się również codzienne koncerty "Między Synagogami", nocne "Jazz Klez Sessions" w Alchemii, "Thursday Night Dance Party" w Drukarni, "Koncert na dachu", koncerty towarzyszące (KROKE i Shlomo Bar w Alchemii) oraz sobotni koncert Shalom na Szerokiej.

Aromatyczne spektakle

Podczas Festiwalu będzie można zobaczyć, a nawet... posmakować sztuki teatru. W programie znalazły się dwa spektakle. Pierwszy nosi tytuł "Chi Chi Bunichi" i jest osobistą wyprawą Daphny Attias, Brytyjki o sefardyjskich korzeniach, do własnej tradycji rodzinnej, do znanego, ale już nierozumianego języka ladino. Kosztując chałwę i herbatę z miętą widzowie będą mogli posłuchać, jak kolejna generacja interpretuje i usiłuje zrozumieć dawny język rodziny.

W świat Brunona Schulza i jego "Sklepów cynamonowych" zabierze publiczność Białostocki Teatr Lalek, prezentując brawurową interpretację klasycznego tekstu Schulza w reżyserii Franka Soehnle.

Opowieści o Izraelu

Ważną częścią programu będzie cykl wykładów poświęconych 60-letniej historii państwa Izrael o wspólnym tytule "Israel@60". Z prelekcjami wystąpią: ambasador Izraela w Polsce David Peleg, dziennikarz i pisarz izraelski Eli Barbur oraz izraelska pisarka o krakowskich korzeniach Miriam Akavia, a także były ambasador Izraela w Polsce - profesor Szewach Weiss.

Nie zabraknie obecnej na Festiwalu od lat serii wykładów "Podstawowe zagadnienia Judaizmu". Swoją wiedzą i doświadczeniem podzielą się z publicznością Rabin Boaz Pasch, Rabin Michael Schudrich oraz Bella Szwarcman-Czarnota, a także Monika Krajewska, Etel Szyc i Hanna Kossowska.

Antropologią kuchni żydowskiej z różnych zakątków diaspory i Izraela zajmie się Barbara Kirshenblatt-Gimblett, która także, wspólnie ze swoim ojcem Mayerem Kirshenblattem, odtworzy świat przedwojennego sztetla na przykładzie Opatówka.

Dwóch Michałów, czyli prof. Michael Steinlauf i Michael Alpert opiszą i przedstawią świat języka i kultury jidysz. Oprócz tego odbędzie się seria spotkań z autorami książek: gościem Festiwalu będzie między innymi jeden z najwybitniejszych współczesnych pisarzy izraelskich Avraham Yehoshua, a także Konstanty Gebert, prof. Joanna Tokarska-Bakir, Anna Bikont, Szewach Weiss i Ellen Ruth Gruber.

Historia na plakatach i w fotografiach

Podczas Festiwalu Kultury Żydowskiej będzie można obejrzeć kilka wystaw. Dwie najważniejsze związane są z Izraelem. Wystawa oryginalnych plakatów z lat 30., 40., 50. i 60. pozwoli zobaczyć, czym żyło społeczeństwo Erec Israel i młodego Państwa Izrael. Z kolei na fotografiach z kolekcji Ormianina Elji Kahvedjiana będzie można zbadać, jak zmieniała się Jerozolima i jej mieszkańcy od początku XX wieku.

Jedną z festiwalowych ekspozycji będzie także wystawa "Żyd niemalowany" zorganizowana wspólnie z Beit Warszawa. Kolejnymi plastycznymi atrakcjami będą: instalacja Deborah Pearlman poświęcona dzieciom żydowskim, malarstwo na szkle Aliny Allerhand-Towarnickiej oraz wystawa fotografii Nilli Epstein.

***

Krakowski Festiwal Kultury Żydowskiej był nagradzany wieloma nagrodami (m.in. przez Ministra Spraw Zagranicznych, nagrodą Sergio Vieira de Mello, nagrodą Odys 2007), a w roku 2008 Janusz Makuch - jeden z pomysłodawców Festiwalu i jego wieloletni dyrektor, otrzymał z rąk Prezydenta RP Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

Szczegółowy program oraz informacje o sprzedaży biletów są dostępne na stronie internetowej Festiwalu. Opis wszystkich festiwalowych atrakcji oraz galerie zdjęć z poprzednich edycji festiwalu można również znaleźć na stronie fankulubu tej imprezy.

jewishfestival.pl/M.W.