Pakiet: Iwan Groźny i Piotr Wielki (wydanie  pocket, 11.2009)

PIOTR WIELKI. GENIUSZ I SZALEŃSTWO

Tytan zmagający się ze słabością, bezwładem i zacofaniem swego ogromnego imperium. Olbrzym górujący wzrostem nad otoczeniem, mocarz łamiący w rękach podkowy, ulegający prymitywnym instynktom, prostacki w obyczajach, znajdujący upodobanie w obżarstwie, pijaństwie, rozpuście i błazenadach, a równocześnie rozmiłowany w europejskiej cywilizacji, do której przemocą chce wprowadzić Rosję. Wesoły kompan biesiad i surowy despota, bezwzględny i okrutny, bez wahania przelewający morze krwi swych poddanych, własną ręką zadający śmierć zbuntowanemu synowi.

Ów władca niezmierzonego kraju uprawia wiele zawodów, umie posługiwać się kompasem, siekierą cieśli i katowskim toporem. Potrafi wyrywać zęby i budować okręty. Wojuje kosztem tysięcy ludzkich istnień z Turkami i Szwedami, poświęca życie tysięcy, wznosząc na moczarach swą nową stolicę – Sankt Petersburg. Owładnięty wizją uczynienia europejskiego mocarstwa ze swego biednego i tkwiącego w zastarzałych tradycjach kraju obala je z niewiarogodną zaciekłością, obcinając brody i głowy, narzucając swym rodakom europejskie stroje i poglądy. Przeprowadza radykalne reformy, tworzy regularną armię i flotę, kładzie podwaliny industrializacji, buduje drogi, zakłada szkoły, unowocześnia rolnictwo – za cenę ucisku i zniewolenia narodu, wydanego na łup skorumpowanej biurokracji.

Gdyby nie świadectwa historyczne, można by sądzić, że Piotr I Wielki jest mitycznym tworem ludowej wyobraźni, nie zaś autentyczną postacią z krwi i kości.

Henri Troyat – członek Akademii Francuskiej, jeden z najznakomitszych pisarzy francuskich XX wieku, autor powieści, opowiadań, esejów i biografii wielkich postaci z dziejów Rosji, m.in. Iwana Groźnego i Katarzyny Wielkiej – kreśli barwny, wyrazisty, niebywale przekonujący i porażająco żywy portret cara. Ta książka – wielka i pouczająca lekcja historii, którą czyta się z zapartym tchem – to porywająca opowieść o człowieku łączącym w sobie cechy barbarzyńcy i luminarza Oświecenia, geniusza i szaleńca: nieludzkim, nadludzkim i ludzkim zarazem.

IWAN GROŹNY. KRWAWY TWÓRCA IMPERIUM

Osierocony przez ojca i matkę, oddany pod opiekę bojarów wydzierających sobie władzę, Iwan IV od najmłodszych lat uczy się przebiegłości i okrucieństwa. Gdy ma siedemnaście lat, w 1547 roku ogłasza się carem i od razu staje się władcą udzielnym i nieufnym. Skłonność do rozwiązłości i przemocy łączy z chorobliwą wręcz pobożnością. Sadysta i mistyk zarazem, ma się za namiestnika Boga na ziemi i z góry rozgrzesza się z wszelkich występków. Czyni zło w tajnym porozumieniu ze Stwórcą. Wybujała podejrzliwość każe mu wszędzie dostrzegać szpiegów i zdrajców. Jego najwierniejsi poddani giną jeden po drugim na okrutnych torturach, a on na klęczkach między dwiema modlitwami wydaje najsroższe rozkazy.

Kocha przelew krwi i kobiety. Nienasycony sybaryta, nie bacząc na szemrania Kościoła, żeni się osiem razy. A mimo wszystko nie traci z oczu swego posłannictwa. Gorliwie się trudzi reorganizacją kraju i poszerzeniem jego granic w nieustannych walkach, ze zmiennym szczęściem, z Polakami, ze Szwedami, z Tatarami...

I tak, rozdarty między dewocją a rozpustą, między trzeźwością umysłu a szaleństwem, car Iwan Groźny pozostaje zagadką. Kim był naprawdę?

W zapierającej dech w piersi biografii Henri Troyat – jeden z najznakomitszych pisarzy francuskich XX wieku, wybitny znawca dziejów Rosji, autor biografii Piotr Wielki – ożywia dla nas tę wynaturzoną postać, a wokół niej zgiełk bitew, barbarzyński przepych dworu, duszną atmosferę izb tortur. Odkładamy tę książkę oszołomieni zawartą w niej namiętnością, drapieżnością i tajemnicą...