Ostatni brzeg (okładka twarda)

W TYM OSTATNIM MIEJSCU SPOTKANIA W dzień końca świata Kobiety idą polem pod parasolkami, Pijak zasypia na brzegu trawnika, Nawołują na ulicy sprzedawcy warzywa I łódka z żółtym żaglem do wyspy podpływa, Dźwięk skrzypiec w powietrzu trwa I noc gwiaździstą odmyka. - Czesław Miłosz Ta powieść jest jak otwierający ją cytat z wiersza Thomasa Stearnsa Eliota (którego fragmentu użyłem do tytułu niniejszej recenzji) – niby o niczym takim, a jednak sprawach wielkich. Jest niczym „Piosenka o końcu świata” Miłosza – traktuje o rzeczach niby codziennych, a jednak porusza tym, co się za nimi skrywa. I nie może nie ma tej finezji, jaką mają twory wspomnianych poetów, ale wciąż to kawał wyśmienitej literatury fantastycznej, która – jak każda dobra literatura fantastyczna – fantastyki używa do przekazania nam ponadczasowych prawd o nas samych i świecie. Lata 60. XX wieku, czas po III wojnie światowej, która zniszczyła znaczną część znanego nam świata. Do Australii przypływa podwodny okręt atomowy, którego kapitan szuka schronienia. Jak wszyscy, tak i kapitan, szuka tu spokojnego, normalnego życia, ale czy to w ogóle jest jeszcze możliwe? Jaki jest mój ulubiony tekst o końcu świata – czy to ogólnego, czy jedynie naszego prywatnego? Odpowiedź może być tylko jedna. Choć zaczytywałem się literaturą fantastyczną od lat wczesnej nastoletniości, przerabiając takie legendy, jak „Bastion”, nic nigdy nie podziałało na mnie tak intensywnie, nic nigdy nie trzepnęło mnie po głowie tak mocno, jak „Piosenka o końcu świata” Miłosza. Ten krótki wiersz wypełniony opisami codzienności przecież, przesycony jest taką atmosferą, taką prawdą i taką siłą, że za każdym razem, gdy go sobie odświeżam – a znam przecież na pamięć – że mam ciarki. Wspominam o tym nie tylko dlatego, że tematyk i tu, i tu jest podobna, ani że podejście do tematu zbliżone. Nevil Shute miał niemałe poetyckie zapędy tworząc ten tekst i trzeba o tym pamiętać. Nie dość bowiem, że na wstępie wita nas wierszem Eliota (nomen omen w przekładzie Miłosza właśnie), to jeszcze sam tytuł powieści został zaczerpnięty z poematu tego samego twórcy. A jest też coś poetyckiego w samej powieści. Coś w tym leniwym niemalże, zwyczajnym podejściu do tematu. Owszem, Shute to nie Eliot ani Miłosz, zrobił rzecz bardziej masową, wyrobniczą, prostszą, choć nadal robiącą wrażenie. Zaczynając od publikacji prasowej, aż po nieco bardziej rozbudowaną powieść, autor serwuje nam swoją wizję końca. Wizję dość spokojną, jak na podobną literaturę, ale wcale nie mniej ponurą czy poruszającą. Jak na powieść SF przystało rzecz ma też bardziej rozrywkowe momenty, konkretnie skonstruowaną akcję, jasno określoną wizję (z przesłaniem włącznie) i klimat. nieźle nakreśleni bohaterowie zaludniają to wszystko w przekonujący sposób, brnąc przed siebie do finału, który może być tylko jeden, ale czy taki będzie? To już musicie odkryć sami, ale warto. „Ostatni brzeg” to klasyka literatury fantastycznej i najsłynniejsze dzieło Shute’a i jako takie warte jest poznania ot choćby dla przekonają się czy to rzecz dla Was. Ale przede wszystkim warto je poznać, bo to kawał świetnej, doskonale napisanej literatury, która – choć maj już swoje lata, bo wydano ją pierwotnie w 1957 roku – pozostaje aktualna i tak samo udana, jak grubo ponad pół wieku temu. Tylko siwy staruszek, który byłby prorokiem, Ale nie jest prorokiem, bo ma inne zajęcie, Powiada przewiązując pomidory: Innego końca świata nie będzie, Innego końca świata nie będzie. - Czesław Miłosz

"Trzeba żyć w nowym świecie i w miarę możności zapomnieć o świecie dawnym." Znaczenie kryjące się za słowem człowiek wybrzmiewa jednocześnie dumą i przerażeniem. Natura ludzka odbija się od ścian dobra i zła, kotłuje w mieszance sprzecznych uczuć, doprowadza do skrajnych interpretacji. Nevil Shute proponuje czytelnikowi spojrzenie w głąb najbardziej mrocznych i najbardziej szlachetnych pobudek naszego gatunku. Człowiek sam oczyszcza planetę ze swojej obecności na niej, doprowadza do wybuchu i eskalacji wojny atomowej, wymazuje gatunek ludzki z Ziemi. Północną półkulę doszczętnie wypala wybuchami bomb atomowych. Po kilku miesiącach promieniotwórcza chmura dociera do południowych obszarów. Katastrofa na skalę globalną, od jej skutków nie ma ucieczki, świadomość nieuniknionego przenika każdy element życia resztki ocalałych. Bardzo podobało mi się nakreślenie postawy mieszkańców Australii wobec zbliżającej się do nich nuklearnej śmierci. Z jednej strony osobliwe zachowanie w obliczu zagłady i nadciągającego końca, z drugiej walka o pozostanie w dotychczasowej rutynie zwykłej codzienności i godne zakończenie życia. Wewnętrzne rozterki, krzyk rozpaczy, poczucie oszukania, pragnienie zaprzeczenia, nie wypływają na zewnątrz, chowane są za pozorami akceptacji, spokoju, tonowania emocji, czy wymownych niedopowiedzeń. Rodzi się zadziwiająca nieustępliwość wobec dopuszczenia negatywnych myśli, choć nieodwracalność konsekwencji wojny krąży w krwiobiegu każdej osoby, nie ma od niej ratunku i wyjścia, człowiek dociera na ostatni brzeg morza życia. W obliczu ostatecznej tragedii nie ma już miejsca na rozpacz, gniew i zemstę, pozostaje jedynie trwanie do ostatniej chwili w świadectwie tego, co było, co miało istotne znaczenie dla jednostki. Bohaterowie wyciągają jak najwięcej przy narastających toksycznością warunkach. Trwają w kontrolowanej iluzji robienia kariery, realizacji marzeń, odkrywania miłości, macierzyństwa i rodzinnego szczęścia. Działają po swojemu, w zgodzie z wpojonymi tradycjami, bez osądzania innych i narzucania własnej woli. Liczy się najmniejszy detal życia, nieco inny dla każdego, ale wynikający z tych samych elementów egzystencji, szybko zmierzającej ku straszliwemu finałowi. Szokuje bierność i stagnacja, albo wręcz przeciwnie, wzbudza podziw i poważanie. Jako gatunek człowiek wykazuje się ogromną infantylnością wobec szacunku życia, czyni to na przestrzeni tysięcy lat, ale teraz niczym obrażone rozkapryszone dziecko tupie nogą, zezwala dojść do głosu złym emocjom i pomysłom, doprowadza do nuklearnej eksplozji, i nagle staje się zupełnie bezsilny wobec własnej głupoty. Zdecydowanie antywojenny apel wypływa ze stron książki. Czytelnik podąża tropem trwogi wobec kruchej równowagi mocarstw, politycznego klimatu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Niespieszne tempo akcji intensyfikuje mieszane odczucia i sprzyja refleksjom. Dostrzega się specyficzny koloryt społeczny tamtych czasów, choćby w relacjach mąż i żona, dla współczesnych już lekka sztuczność w dialogach, ale to dowód, że poruszamy się w obszarze klasyki, co mnie zawsze przyciąga. bookendorfina.pl

Ostatni brzeg to książka, która zrobiła na mnie duże wrażenie. Nevil Shute przedstawia w niej świat po wojnie nuklearnej i ostatnie miesiące życia ocalałych ludzi na południowej półkuli Ziemi. Robi to jednak w zupełnie inny sposób niż się tego można byłoby spodziewać po literaturze postapokaliptycznej. Życie toczy się bowiem... normalnie i to praktycznie do samego końca. Ludzie pracują, zajmują się swoimi gospodarstwami, wychowują dzieci i oddają się swoim pasjom. Nie ma paniki, ani lamentów. Koniec świata jest spokojny i cichy. Akcja powieści biegnie swoim nieśpiesznym tempem i stopniowo poznajemy ostatnie miesiące ludzkości z perspektywy kilkorga ludzi. Ci starają się spędzić ostatnie tygodnie dni robiąc to, co zwykle, do końca mając nadzieję, że może opad radioaktywny do nich nie dotrze. W głębi ducha są jednak pogodzeni ze swoim losem, choć na zewnątrz nie chcą tego otwarcie przyznać. Co więcej, do ostatnich dni wielu ludzi wciąż wykonuje swoje zawody, choć dawno mogliby sobie odpuścić i poczekać na śmierć we własnym domu. Ponadto, wszyscy starają się przestrzegać prawa, nawet jeżeli za kilka dni/tygodni to, że je złamali nie będzie miało żadnego znaczenia. Szczególnie dobrze jest to widoczne przy otwarciu sezonu na połów ryb. Nie da się więc ukryć, że książka niesie ze sobą wiele emocji, ale i przemyśleń, które pozostaną ze mną na długo. Ostatni brzeg to piękna i jakże inna wizja apokalipsy niż te, które dotychczas poznałem. Jest to cicha i spokojna, ale bardzo przejmująca i naładowana emocjami historia ostatnich miesięcy ludzkości po wojnie nuklearnej. Polecam!

Science fiction to nie był gatunek po który sięgałam zbyt często. Jednak zmieniło się to za sprawą serii wydawanej przez Wydawniczy Dom Rebis, która nosi tytuł „Wehikuł czasu”. Seria ta przyczyniła się do tego, że zdecydowanie częściej i regularnie sięgam po fantastykę naukową. Dzięki niej odkryłam niesamowite wizje świata. Zobaczyłam, jak pisarze sobie wyobrażają w jakim kierunku świat się może rozwinąć oraz w jaki sposób życie na świecie może zostać zakończone. Tym razem miałam okazję sięgnąć po książkę, która pasuje do tej drugiej kategorii. „Ostatni brzeg” opowiada historie życia na Ziemi po wojnie atomowej, a raczej tego co na Ziemi z tego życia zostało. Ukazuje niesamowitą wizję do czego ludzie są w stanie doprowadzić i jak sobie oni radzą w obliczu nadchodzącego końca. Pokazuje jacy ludzie są zaradni i potrafią dostosować się do zaistniałych warunków. Książka spodobała mi się od pierwszej strony i do końca zostałam pod wrażeniem historii, którą czytałam. Według mnie książka „Ostatni brzeg” jest jedną z lepszych książek z serii „Wehikuł czasu”. Nie potrafiłam się od niej oderwać. Bardzo chciałam poznać każdy szczegół z przedstawianego świata. Ta historia odrobinę mnie przeraziła, ale też w dużym stopniu zafascynowała. Jestem pod wrażeniem wyobraźni autora i bardzo zadowolona z jego umiejętności pisarskich. Po takie książki zdecydowanie lubię sięgać.

Ostatni Brzeg to niezwykle przekonujący portret tego, jak zwykli ludzie mogą zmierzyć się z najbardziej niewyobrażalnym koszmarem, jakim jest atomowa apokalipsa. Jest to zarazem ostrzeżenie przed wojną jądrową. W dzisiejszych czasach to zagrożenie nie jest tak duże jak w drugiej połowie ubiegłego wieku, kiedy to świat żył konfliktem dwóch wielkich mocarstw. Niemniej jego konsekwencje byłyby dziś takie same, Shute nakreślił je bardzo realistycznie. Jego wizja świata jest niepokojąca, a w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku podejrzewam, że mogła wzbudzać realny strach. Ostatni Brzeg to historia stara, ale bardzo aktualna. Napisana przystępnym językiem i świetnie dawkowanym napięciem, dzięki któremu autor wymusza na czytelniku emocjonalne reakcje. Powala poczuć i zobaczyć reakcję ludzi, czekających na nieuniknione. Świętnie napisana, emocjonująca, szokująca historia, która pozwala nam postawić się w sytuacji bez wyjścia i poczuć z czym wiąże się koszmar nuklearnej apokalipsy. http://kulturacja.pl/2021/03/nevil-shute-ostatni-brzeg-recenzja/

Ostatni brzeg to kawał dobrej lektury. Może faktycznie nie wzbudzi w Was radości czy wręcz wprowadzi w stan przygnębienia, jednak to już samo w sobie może świadczyć o tym, że jest dobrą książką, prawda? Bo właśnie tego oczekujemy od porządnych powieści – że wzbudzą w nas emocje, niezależnie jakie, że w jakiś sposób nami zawładną i pozwolą na własnej skórze odczuć opowiadaną w nich historię. No to proszę bardzo, tutaj z pewnością tego doświadczycie. Bookeater Reality