Gdy lektor wyczytuje nazwiska nominowanych do Oscara, pojawia się fraza „to 5 nominacja do nagrody Akademii dla…”. My możemy tym głosem powiedzieć – to ósma nominacja do Literackiej Nagrody Nike dla Ewy Lipskiej. Dość zaskakujące, że poetka zaliczana do klasyków (i klasyczek) polskiej poezji, nigdy nie otrzymała tej nagrody. Poza prozą poetycką Bronki Nowickiej nigdy kobieta-poetka nie zdobyła tej nagrody, co do pewnych przemyśleń powinno nas również skłonić.

Popatrzmy na okładkę – klasyczna, jakby wręcz ironicznie udająca tomik poezji miłosnych dla zakochanych, których zakochanie przypadło na lata trzydzieste czy sześćdziesiąte. Taka sztambuchowa, rzewna. A w środku będzie bomba atomowa połączona z płatkami róż. Lipska w niezwykle lapidarnych, krótkich i trafiających zawsze w samo sedno wierszach mówi o miłości, używając do tego artefaktów na wskroś współczesnych, często unikanych przez twórców urodzonych w dekadach dużo bardziej cyfrowych niż autorka „Domu Spokojnej Miłości”.

Zacznijmy od tego, że czytanie Ewy Lipskiej to jest po prostu niesamowita przyjemność. Bo tu są takie frazy jak:

„Cytowaliśmy nasze ciała

bez biograficznych przypisów”

czy:


„Tam

gdzie podrywało się do lotu

nasze łóżko

jest teraz lotnisko”

W tomiku „Miłość w trybie awaryjnym” Ewa Lipska posługuje się metaforami, antytezami, paradoksem i absurdem, często zestawiając ze sobą rzeczy czy tematy pozornie od siebie odległe, albo w drugą stronę – czerpiąc ze słownika słów w poezji miłosnej nadużywanych sprawia, że zyskują one nowe życie.

 

Miłość w trybie awaryjnym (ebook)

 

Kim są kochankowie Ewy Lipskiej? Ludźmi dojrzałymi, którzy pytają samych siebie o szansę na przetrwanie miłości, unikają „prywatek przegranych”, walczących, by nie stać się „katastrofą”. Jak przeżyć „tragedię szczęścia”? Kochankowie Lipskiej wiedzą, że związek i miłość są procesem, w trakcie którego trzeba się „wymyślić”, a „życie jest raz” i wcale nie jest tak łatwo „umrzeć przed śmiercią” pisze poetka, nawiązując do powiedzenia „umrzeć z miłości”. Życia nie da się zrestartować, a ładowanie dzieje się częściej w piekle niż w raju, o czym przypomina w wierszu „Układy scalone” (jako dorastający w latach 90. zawsze na to ustrojstwo mówię „układy stallone”). Przypomina Lipska, że młodzieńcza miłość choć „wyrywa gwiazdy”, to nie wie co to ciemność, a przecież przychylając komuś nieba musimy zgodzić się na zbliżenie tak do ciał niebieskich, ale też czarnych dziur i ciemności.

Krótkie te wiersze. Wierszyki takie, po kilka wersów, bardzo instagramowe, bo można w jednym ładnym kwadracie je sfotografować i szerować. Chwilami na wskroś nowoczesne i komunikatywne, o których głębi świadczy czasem tylko jedna na pozór prosta metafora, jakiś paradoks ale nie wysilony, pozbawiony drastyczności. Wiersze łatwe do zwizualizowania, nawet gdy pisze Lipska, że „oddycha przez pełne morze rekinów”, delikatne, subtelne a wciąż konkretne.
Pisze o sobie:

Już od lat pracuję

w kopalni Imaginacji.

Zjeżdżam do samego dna

w dwutlenku metafor

w pyle popiołu i siarki

ze zbutwiałymi aniołami piękna.

(...)

Zjeżdżam coraz niżej. Coraz głębiej,

Igranie z losem jest moim wybrańcem.

Bierzemy wkrótce ślub.

Poezja to praca na głębi wyobraźni, gdzie kryją się metafory i piękno nieoczywiste, zbutwiałe, obudowane siarczynami. Ale to też igranie z losem, złowieszczo przypomina Lipska wszystkim chętnym do pisania poezji. Łatwo się przewrócić i napisać wiersz raczej z płycizn niż z głębin, łatwo też zostać w tych głębinach i nigdy nie wypłynąć na powierzchnię, gdzie czeka czytelnik.

„Miłość w trybie awaryjnym” to już trzeci tom poezji, w których autorka bardzo świadomie używa współczesności do próby opowiedzenia swojego świata na nowo. Wydaje mi się, że tym razem jest to najbardziej udana próba - pięknie czuła, tchnąca liryczną klasyką, ale opowiadająca świat miłości na nowo. Nie będę zdziwiony, gdy za kilka miesięcy usłyszymy, że Nagroda Literacka Nike wędruje do Ewy Lipskiej. Jakże zaskakująco, że dopiero po raz pierwszy.

Książka „Miłość w trybie awaryjnum” Ewy Lipskiej została nominowana do Nagrody Literackiej Nike. Sprawdź również inne tytuły nominowane do Nagrody Nike 2020.