Upcykling. Czym się różni od recyklingu i dlaczego warto go stosować?

Co to jest upcykling?

Podobnie jak recykling, upcykling to forma powtórnego przetwarzania odpadów, produkowanych każdego dnia. Celem tego procesu jest ograniczenie konsumpcji i zmniejszenie powodowanych przez nią zmian klimatycznych. Dzięki upcyklingowi powstają produkty o wartości znacznie wyższej niż przetwarzane w tym celu surowce, na przykład: meble ogrodowe z europalet, akcesoria do mieszkania czy prawdziwe dzieła sztuki. W zabawie z upcyklingiem ogranicza nas tak naprawdę tylko wyobraźnia, a nowe życie starych przedmiotów może cieszyć oko nawet przez kilka następnych lat.

 

 

Upcykling na przestrzeni lat

W 1994 roku słowo “upcykling” pojawiło się po raz pierwszy podczas rozmowy prasowej z niemieckim architektem wnętrz Reinerem Pilzem. Z kolei w 1999 roku powstała publikacja “Upcycling” autorstwa Riemanna Verlaga. Verlag opisał upcykling jako przeciwieństwo downcyklingu, oznaczającego proces produkcji nowych przedmiotów ze starych, w rezultacie którego powstaje produkt niższej wartości niż użyte materiały.

Od 2002 roku upcykling rozpowszechnił się już na całym świecie, pozwalając nam wciąż na nowo odkrywać oblicza recyklingu. Co więcej, w krajach uboższych, gdzie konsumpcja jest niska, upcykling to od wielu lat zjawisko naturalne, dzięki któremu lokalni mieszkańcy mogą poprawić swój komfort życia. Wykorzystując odpadki i śmieci, buduje się tam domy, tworzy narzędzia, odzież oraz zabawki.

 

Upcykling w przemyśle i sztuce

Choć upcykling przede wszystkim służy planecie, może też być formą biznesu, sztuki oraz mody. Wiele firm wypracowało naprawdę innowacyjne rozwiązania wykorzystania odpadów, dzięki którym znacznie ogranicza się ilość produkowanych przez nie śmieci. Ciekawym przykładem jest na przykład szwajcarska firma Freitag, zajmująca się produkcją m.in. toreb rowerowych ze… zużytych plandek ciężarówek, zużytych dętek rowerowych, czy starych pasów bezpieczeństwa. Innym pomysłem biznesowym, który cieszy się ogromną popularnością zwłaszcza w naszym kraju, jest tworzenie mebli ogrodowych z europalet.

 

 

Z kolei w świecie mody upcykling funkcjonuje już nie tylko na wybiegach – na przykład u Joanny Paradeckiej, ale i w jubilerstwie – choćby w dziełach Anny Orskiej. Upcykling jest też popularny w sztuce, nie tylko tej najbardziej współczesne. Wiąże się on między innymi z koncepcją ready made – przedmiotów wyrwanych z kontekstu. Prace polegające na tworzeniu przedmiotów ze śmieci możemy podziwiać, oglądając wystawy Marcela Duchampa czy współczesnego nam Artura Bordalo.

 

Upcykling – dlaczego warto go stosować?

Rozejrzyj się po swoim mieszkaniu, spacerując po mieście spójrz na to, co znajduje się przy śmietnikach lub przejrzyj liczne oferty “oddam za darmo” na portalach aukcyjnych. O ilu przedmiotach, które dostrzegasz, pomyślisz że “to już śmieci, nie warte naprawy”? Nie dokleisz do kubka ułamanego ucha, bo w sklepie za rogiem są tysiące takich kubków za grosze? Do szmacianej torby nie doszyjesz urwanego paska, bo taka torba to przecież koszt około 3 zł? Nie skleisz połamanej zabawki dziecku, tylko pójdziesz po nową do marketu? To, że przecież segregujesz śmieci przed domem, nie oznacza, że środowisko naturalne może odetchnąć pełną piersią.

 

 

Główny Urząd Statystyczny w raporcie „Ochrona Środowiska” 2019 podał, że w 2018 roku ilość wytworzonych odpadów na jednego mieszkańca wyniosła 325 kg. Tym samym w 2018 roku wytworzyliśmy 12 485 tysięcy ton odpadów komunalnych – w porównaniu do poprzedniego roku liczba ta wzrosła o 4,3 proc. Nie wszystkie z tych odpadów można poddać recyklingowi i odzyskać. Tym bardziej warto wprowadzić w życie zasady upcyklingu, dzięki któremu można przetworzyć przedmioty nienadające się do recyklingu i zmniejszyć ilość wytwarzanych śmieci. A tym samym – przyczynić się do poprawy jakości i ochrony środowiska, jednocześnie rozwijając kreatywność i pomysłowość.

 

 

Jak zrobić coś z niczego? Te śmieci możesz wykorzystać ponownie

Druga szansa, dana produktom i śmieciom nadającym się na pierwszy rzut oka już tylko do utylizacji, nie tylko przyczyni się do ochrony planety i ograniczenia produkcji śmieci, ale również może być źródłem świetnej zabawy i finansowych oszczędności. Będąc na następnych zakupach w galerii czy supermarkecie, pomyśl, ile z produktów włożonych do koszyka możesz wykonać samodzielnie, o wiele niższym kosztem, ale i z większą satysfakcją?

Poniżej podpowiadamy, co możesz wykonać z produkowanych każdego dnia śmieci.

• butelki po winie i słoiki – rustykalny świecznik, oryginalny wazon pomalowany farbkami do szkła czy pojemnik do przechowywania produktów sypkich to tylko kilka przykładów na to, jak można wykorzystać odpady szklane;
• stare, zniszczone ubrania – uszyj z nich ogrodowy obrus lub zasłonę na okna. Ciekawym i oryginalnym pomysłem będzie też szmaciana torba na zakupy albo komplet pościeli do pokoju dziecka;

 

 

• puszki po konserwach – oczyść je, pomaluj w ulubionym kolorze i użyj do przechowywania drobiazgów, akcesoriów do makijażu, albo jako osłonki na doniczki;
• zużyte opony – obuwie z podeszwą wykonaną ze starych opon od pewnego czasu podbija rynek. Ty ze starych opon możesz wykonać huśtawkę ogrodową, stolik kawowy, wygodne siedzisko lub zasadzić w nich kwiaty, tworząc przed domem ciekawą kompozycję kolorystyczną;
• plastikowe butelki – wykorzystaj je jako zbiorniki na deszczówkę, którą potem możesz podlewać kwiatki;
• zepsuta elektronika – zanieś do specjalisty sprzęt, którego nie używasz. Być może uda się przywrócić mu życie albo wykorzystać działające elementy do naprawy innych urządzeń.

Który z pomysłów stanie się dla ciebie inspiracją podczas następnych domowych porządków? A może masz własne upcyklingowe patenty, którymi chcesz się podzielić z innymi? Jeśli chcesz poznać więcej pomysłów na nadanie przedmiotom drugiego życia, sięgnij po książkę „Upcykling. 20 twórczych projektów z materiałów wtórnych”.

 

 

Ekologiczne produkty Empiku znajdziesz w zakładce eko. Natomiast więcej artykułów o tematyce ekologicznej – w zakładce Empik kocha planetę.