Sezonowe owoce i warzywa - co kiedy smakuje najlepiej?

Sezonowe warzywa i owoce to takie okazy, które są charakterystyczne dla danej pory roku w określonym miejscu na świecie. Zwykle nie tylko w danym momencie się pojawiają, ale są po prostu najsmaczniejsze i najbardziej odżywcze. Ze względu na łatwość przechowywania niektóre owoce i warzywa uznajemy za całoroczne - np. ziemniaki, marchew czy jabłka.

Co jeść wiosną?

Wiosna, a w zasadzie późna majowa wiosna, jest najlepszym momentem w roku. Nie dlatego, że wtedy pojawia się najwięcej warzyw i owoców, ale dlatego, że rozpoczynają się pierwsze zbiory i nadchodzi czas, w którym zamiast do zamrażarek i chłodni możemy w końcu zaglądać na bazarki. Wizyta na straganie jest przyjemnością dla zmysłów - kolory, zapachy, struktury warzyw mogą dać niesamowite wytchnienie i dużo radości.

Charakterystycznymi owocami i warzywami dla wczesnej wiosny są:

rabarbar, botwina, rzodkiewka, dymka, roszponka, natka pietruszki i pokrzywa (młode liście traktujemy jak szczaw i dodajemy do zupy czy sałatki). W miarę jak dni ciepłych przybywa, lista wydłuża się o szparagi, rzodkiewkę, sałatę, zielony groszek. Późną wiosną na straganach pojawia się bób, truskawki, czereśnie, morele, ogórki, fasola, fasolka szparagowa, brokuły, papryka i szczaw, a potem młode ziemniaki. Te ostatnie pod koniec kwietnia kuszą na straganach, ale zwykle są importowane. Na polskie młode ziemniaki trzeba poczekać ciut dłużej.

 

 

Co jeść latem?

Lato to pora roku, w której możemy cieszyć się przede wszystkim owocami, z których słynie nasz kraj: porzeczkami, agrestem, malinami, morelami, brzoskwiniami. W sklepach znajdziemy już ogórki, pierwsze pomidory, marchewki, selery, kalarepki, młode ziemniaki prosto z polskich pól. Pod koniec lata dojrzewa też kukurydza, pojawiają się pierwsze dynie, jarmuż, który zostaje do później jesieni. W tym czasie najlepsze są też śliwki i maliny. We wrześniu dojrzewają winogrona, owoce dzikiej róży, jabłka, kalafiory, kapusty, pomidory z gruntu.

Wrzesień to też czas jeżyn. Warto w tym czasie zrobić przetwory z pomidorów (np. domowy ketchup czy domowy sos do makaronu), przeciery i dżemy z moreli i brzoskwiń, a także wspaniałą konfiturę z owoców leśnych.

 

 

Co jeść jesienią?

Jesieni na straganach nie da się przeoczyć - kuszą przede wszystkim śliwki i jabłka we wszystkich odcieniach żółci, zieleni i czerwieni. Pojawiają się gruszki, papryka, brukselki, aronia, żurawina, czosnek, kalafiory, kolejne dynie i ziemniaki. To dobry moment na zrobienie powideł i przecierów jabłkowych, zamrożenie dyni pokrojonej w kostkę, zrobienia przetworów z papryki, zamrożenie żurawiny na świąteczny kisiel czy nastawienie aronii na nalewkę. Kiedy na straganach jest moc jarmużu, oznacza to rychłą zimę.

Co jeść zimą?

Nieprawdą jest, że zima jest najsmutniejszą i najmniej smaczną porą roku. Oczywiście najbardziej sezonowe zimą są ziemniaki, marchewki, cebule i wszystkie warzywa korzeniowe, a także jarmuż. Jednak zima to przede wszystkim czas cytrusów - być może nie są to najbardziej lokalne owoce, ale z pewnością sezonowe. To właśnie zimą najlepiej smakują pomarańcze, cytryny, grejpfruty. Jeśli lubimy dżemy pomarańczowe lub cytrusowe to grudzień i styczeń są najlepszymi momentami na zrobienie zapasów.

 

 

Jak gotować zgodnie z kalendarzem sezonowości?

Jeśli zależy nam na tym, żeby dieta była jak najbardziej sezonowa to najlepiej zacząć od zmiany nawyków zakupowych. W sklepie internetowym czy hipermarkecie większość owoców i warzyw dostępna jest cały rok. Przylatują lub przypływają, cieszą oko, a czasem podniebienie. Jeśli chcemy naprawdę zacząć jeść sezonowo to warto raz na jakiś czas pójść na bazarek czy targ. Tam większość sprzedawców wystawia to, co w danym momencie jest najtańsze (a więc sezonowe). Oczywiście, nawet na bazarkach zdarzają się stoiska ze wszystkimi owocami i warzywami świata, ale są to raczej wyjątki i z pewnością je zauważymy w gąszczu zwykłych drewnianych skrzynek.

 

 

Skąd czerpać inspiracje do gotowania zgodnie z kalendarzem sezonowości?

Jeśli szukacie dobrych książek kucharskich to z pewnością książka Dominiki Wójciak „Sezonowe warzywo” pomoże w przetworzeniu tego, co akurat przynieśliśmy z bazarku. Brukselki, pietruszka, seler, ziemniaki przestaną być nudnymi dodatkami, a staną się w waszej kuchni pełnoprawnymi składnikami grającymi pierwsze skrzypce. Przepisy z powodzeniem można adaptować do wielkości rodziny, a także sposobu pracy (niektóre dania świetnie nadają się do śniadaniówki).

W książce „Zbierz, przechowaj, zjedz" szefowie kuchni dzielą się przepisami na wykorzystanie warzyw, które z powodzeniem można hodować we własnym ogródku czy kupić na straganie. Bardzo podoba mi się promowanie przez autorów brukwi, która nam ciągle kojarzy się bardziej jako element paszy, a jest przepysznym warzywem.

W poszukiwaniu sezonowych przepisów warto sięgnąć też do tradycyjnych polskich przepisów na zupy, kluski z sosami, przetwory czy nalewki. Wystarczy chwila rozmowy z babcią czy starszą ciocią, żeby na podstawie wspomnień i skojarzeń zrekonstruować najlepszy rodzinny kalendarz sezonowości.

Więcej podobnych artykułów znajdziesz na Empik Pasje w dziale Gotuję.

Zdjęcie okładkowe: źródło: shutterstock.com