RPG – z czym to się je?

Podstawy dla przyszłych graczy

RPG, czyli role-playing game, bardzo często przedstawiane jest jako gra fabularna. Należy dodać, że to gra towarzyska, a do zabawy potrzeba przynajmniej dwóch osób, choć dobrze, jeśli jest ich więcej. Większość graczy zasiadających przy stole to osoby, które wcielają się w bohaterów. Zwykle oni sami decydują kim chcieliby zagrać, czyli wybierają dla kierowanej przez siebie postaci płeć, rasę, wiek, kolor włosów czy wzrost oraz cechy charakteru, znaki szczególne, a nawet różnego rodzaju wady i zalety. Następnie starają się odgrywać wybraną rolę najlepiej jak potrafią. Nie muszą jednak wychodzić na scenę, a tylko opowiadać o tym, co ich bohater robi oraz wypowiadać za niego kwestie dopasowywane do aktualnej sytuacji. O ile mówienie, czy proste czynności, jak jedzenie lub przejście z jednego miejsca w drugie zadziała automatycznie, o tyle trudniejsze zadania wymagać będą rzutu kośćmi.

W zależności od systemu, jaki wybierzemy, będziemy mieli do wyboru nie tylko specjalne rasy i klasy, ale też będziemy w nich używać specjalnych kości, wśród których znajdziemy cztero-, sześcio-, ośmio-, dziesięcio-, dwunasto-, dwudziesto- lub stuścienne. Te ostatnie często określane są także kośćmi procentowymi. To one zadecydują o tym, czy wykonywana przez nas czynność się powiedzie. Wyobraźmy sobie sytuację, w której bohater chce zeskoczyć ze stołu. Oczywiście może mu się to udać, ale może też spaść i przy okazji złamać kostkę. Rozwój wydarzeń określi rzut, który albo pozwoli nam wykonać w powietrzu salto, albo doprowadzi do wspomnianej kontuzji.

 

 

Poza graczami przy stole zasiada także Mistrz Gry, czyli osoba prowadząca rozgrywkę. Jego rolą będzie opisywanie dla pozostałych miejsc, w których się znajdują oraz odgrywanie wszystkich postaci napotkanych przez bohaterów. Ponadto ma on za zadanie pilnować, aby rozgrywka toczyła się zgodnie z zasadami. Dodatkowo może tworzyć dla nas przygodę, choć w tym przypadku ma możliwość korzystania z historii opisanych w najróżniejszych podręcznikach. Przez cały czas powinien on także zachowywać neutralność i nie pomagać ani nie utrudniać zabawy graczom. Tutaj warto wspomnieć, jak trudne zadanie ma przed sobą Mistrz Gry. Oprócz zapamiętania reguł musi pomóc nam wczuć się w klimat. Do tego często potrzebne są opisy z najdrobniejszymi szczegółami i zapamiętywanie, co dokładnie się przedstawiło. Należy także umiejętnie reagować na poczynania bohaterów oraz często improwizować, ponieważ drużyna nigdy nie pójdzie idealnie zgodnie ze scenariuszem. Samo odgrywanie ról także może być trudne, bo gracze na swej drodze mogą spotkać najróżniejsze postaci. Mistrzowie dodatkowo potrafią urozmaicać rozgrywkę poprzez przygotowywanie i przynoszenie różnych gadżetów jak stare monety, klucze czy mapy.

 

 

Jak przygotować się do gry?

Przede wszystkim trzeba mieć podręczniki do danego systemu. Zwykle posiada je Mistrz Gry, ale dobrze mieć swój, by samemu nie popełniać błędów. Poza tym potrzebne będą wspominane już kości. Aktualnie zestawy nie są zbyt drogie, a znaleźć w nich możemy wszystkie rodzaje niezbędne do różnych systemów. Dalej należy przygotować kartę postaci i mieć ją ze sobą, aby wiedzieć, co potrafi nasz bohater. Przyda się także ołówek i kartka do notowania najróżniejszych informacji oraz aktualnych punktów życia. Niezbędna jest także wyobraźnia. Cała gra to opowieść snuta przez Mistrza i graczy, a wszystko, o czym mówimy, trzeba sobie wyobrazić. Ułatwić nam to mogą pomoce przynoszone przez prowadzącego, ale także specjalne figurki oraz plansze, które można dodać do swego zestawu, choć nie jest to niezbędne. Najważniejsza zasada to ta, aby wszyscy przy stole dobrze się bawili. Teraz potrzebne już tylko pozytywne nastawienie i można zaczynać!

 

 

Z kart historii

Za prekursora gatunku RPG uznawana jest gra „Dungeons and Dragons”, która powstała w 1974 roku, a jej twórcami byli Gary Gygax i Dave Arneson. Jest ona utrzymana w konwencji fantasy oraz inspirowana średniowieczną Europą. To właśnie dlatego znajdziemy w niej charakterystyczne dla epoki miecze, łuki, topory, budynki, stroje czy powozy. Twórcy wymyślili swój własny świat, w którym spotkać możemy nie tylko ludzi i znane nam dobrze zwierzęta, ale także elfy, krasnoludy, orki, smoki, jednorożce oraz wiele innych niezwykłych stworzeń.

Początkowo większość wydarzeń rozgrywała się na planecie Abier-Toril. Jednak gra rozrastała się (i wciąż to robi), dlatego dokładano kolejne niezwykłe światy. Choć do dziś popularne „D&D” pozostaje najsłynniejszą produkcją wśród gier fabularnych, a aktualnie zagrać możemy już w jej piątą edycję, to początki wcale nie należały do najprostszych. Zacznijmy od tego, że podręczniki wcale nie były łatwo dostępne. Co więcej, wielu graczy, wśród których większość stanowiły dzieci i młodzież, było często napiętnowanych przez rówieśników za taką formę zabawy. Dorośli także nie do końca rozumieli, jak produkcja wpływa na rozwój i utożsamiali ją (głównie ze względu na występowanie w nich m.in. diabłów i demonów) za księgi satanistyczne. Fani musieli więc chować się ze swoim hobby po strychach lub piwnicach. Jak jednak widać gra przetrwała i dziś ma się naprawdę dobrze. Jest nawet promowana poprzez seriale takie jak „Teoria wielkiego podrywu” czy „Stranger Things”, a do gry przyznają się liczne gwiazdy światowego formatu jak George R. R. Martin, Stephen King, Steven Spielberg, Vin Diesel czy Judi Dench. Więcej o samym „Dungeons & Dragons” możecie poczytać w naszym tekście.

 

 

Systemy

Popularność „Dungeons & Dragons” przyczyniła się do powstania wielu innych systemów. Jednym z najsłynniejszych jest „Warhammer Fantasy Roleplay”, który na rynku debiutował w roku 1986. Podobnie jak „D&D” jest on osadzony w realiach fantasy, jednak w przeciwieństwie do konkurencji, to świat zbudowany na „low fantasy”, czyli bardziej realistyczny i nawiązujący do naszych realiów. Nie zmienia to faktu, że w grze odnajdziemy elfy, krasnoludy czy inne mityczne stworzenia. Jednak nie samym fantasy żyje gracz. Wybór gier fabularnych na rynku jest naprawdę ogromny. Niektóre z nich przenoszą nas do współczesności. Przykładowo „Kult” jest horrorem, w którym poznamy mroczne sekrety i postaramy się nie popaść w szaleństwo. Z kolei w grze „Wampir: Maskarada” zostaniemy krwiopijcą żyjącym wśród ludzi. Jeśli natomiast chcielibyście trochę cofnąć się w czasie i powalczyć jako kowboj na Dzikim Zachodzie, to sięgnijcie po „Deadlands”. Dla fanów science-fiction świetnym wyborem okażą się zapewne „Tajemnice Pętli” czy „Starfinder”.

 

 

Uniwersum rośnie w siłę

Kolejni autorzy postanowili nie tworzyć własnych światów, ale skorzystać z tych już istniejących, co spodobało się graczom. Dzięki temu mogli niemal wejść do swego ulubionego uniwersum. Jedną z popularniejszych mechanik, bazujących na powstałych wcześniej światach, jest „Zew Cthulhu". Jej motywy zaczerpnięto z mitologii stworzonej przez Lovecrafta, a gracze mają okazję zmierzyć się z Wielkimi Przedwiecznymi. Wśród innych RPG z pewnością warto wyróżnić także „One Ring”, czyli system, w którym odwiedzić możemy Śródziemie. Ponadto do swojego ukochanego uniwersum zajrzeć mogą także fani „Star Wars”, „Conana Barbarzyńcy” czy „Stranger Things”. Istnieje nawet specjalna wersja „Dumy i uprzedzenia”, gdzie zamiast walczyć z potworami przyjdzie nam opanować etykietę i nie popełnić faux-pas podczas balu. Twórcy podążają także za współczesnymi trendami tworząc tytuły na podstawie gier komputerowych. Jeśli chcielibyście spróbować swoich sił w papierowym „Cyberpunku”, to również istnieje taka możliwość.

 

 

Polskie RPG

Jeśli myślicie, że w naszym kraju gry fabularne nie powstawały, to jesteście w błędzie. Na tytuły stworzone przez Polaków trzeba było jednak poczekać aż do lat 90. Jednym z pierwszych systemów był „Oko Yrrhedesa” wydany w 1990 roku i stworzony przez Andrzeja Sapkowskiego. Nie posiadał on konkretnej fabuły i świata, a przedstawiał jedynie zasady gry oraz pozwalał graczom tworzyć własne uniwersum. To wcale nie jedyne RPG autora „Wiedźmina”. Otóż w 2001 roku przyczynił się on do wydania gry… „Wiedźmin: Gra wyobraźni”. Jej nakład nie był zbyt duży, a sama produkcja dla wielu stanowi dziś jedynie legendę. Wracając jednak do początków polskich produkcji, to warto odnotować także „Aphalon”, który debiutował w 1995 roku i również uznawany jest za pioniera gatunku w naszym kraju oraz „Strefę śmierci”, RPG publikowane początkowo w miesięczniku „Magia i miecz”. Dużą popularnością do dziś cieszy się natomiast „Kryształ czasu”. Dodajmy, że Polacy często opierali się na literaturze i dzięki temu otrzymaliśmy możliwość zagrania w grę „Ogniem i mieczem” oraz „W stepie szerokim”.

 

 

Znane tytuły, które zdobyły uznanie poza granicami naszego kraju, to przede wszystkim „Neuroshima”, postapokaliptyczna gra, którą wielu zna przede wszystkim jako planszówkę. Z nowszych tytułów polecić można grę „Słowianie: Mitologiczna Gra Fabularna”, produkt oparty w głównej mierze na wierzeniach naszych przodków i pozwalający nam na przeniesienie się do czasów Polan.

Na koniec zostawiłem prawdziwy hit ostatnich lat, RPG, na które czekało wielu fanów – „The Witcher”. W grze możemy przenieść się do świata znanego z książek Andrzeja Sapkowskiego, a na swej drodze spotkać takie postaci jak Yennefer, Jaskiera i Geralta z Rivii. Daje nam ona także możliwość wybrania strony, po której będziemy służyć. Jeśli ktoś ma ochotę, to może stać się wiedźminem i tropić najróżniejsze bestie, ale do wyboru jest także żołnierz, czarodziej, bard, kupiec czy nawet złodziej.

 

 

Nie tylko kartka i ołówek

Od premiery pierwszego RPG minęło już ponad 47 lat. Powstały nowe systemy, tytuły, a branża ciągle się rozrasta, aby jak najbardziej dostosować się do współczesnego fana. Jednocześnie wydano liczne książki czy komiksy, bazujące na poszczególnych produkcjach. Najsłynniejszymi powieściami są z pewnością „Trylogia mrocznego elfa” napisana przez R. A. Salvatore i przenosząca nas do uniwersum „Dungeons and Dragons” oraz „Saga o Gotreku Gurnissonie” Williama Kinga, która przybliża nam świat „Warhammera”.

Wspomniałem także o przykładach, gdzie na podstawie gry komputerowej stworzono RPG. Najczęściej jednak dzieje się odwrotnie. Dzięki grom fabularnym rozgrywanym na papierze powstały dwa gatunki video – cRPG i MMORPG. Pierwszy z nich przeznaczony jest głównie dla jednego gracza i posiada liniowy scenariusz, który pozwala nam rozegrać przygodę od początku do końca. Najważniejszymi przedstawicielami gatunku są z pewnością „Neverwinter Nights”, „Baldur’s Gate” i „Icewind Dale”. To dzięki nim w kolejnych latach doczekaliśmy się takich tytułów jak „Dragon Age”, „The Elder Scrolls”, „Pillars of Eternity” czy wreszcie „Wiedźmin”.

MMORPG to z kolei gra przeznaczona do zabawy online. Ma ona oczywiście całą otoczkę fabularną, ale zwykle nie posiada zakończenia. Użytkownicy mogą się do niej zalogować w każdej chwili oraz powalczyć z wygenerowanymi przeciwnikami lub innymi graczami. Tu powstają liczne gildie, które łączą osoby i pozwalają im na wspólne przeżywanie przygód. Wśród tytułów prym wiedzie oczywiście „World of Warcraft”, który niedawno skończył 17 lat. Pomimo upływu czasu wciąż przyciąga do swojego uniwersum licznych fanów. Innymi popularnymi grami z tego gatunku są „Lineage II”, „Guild Wars”, „Star Wars: Old Republic” czy „Metin”.

 

 

Dla wielu fanów RPG gra przy stole i wyobrażanie sobie przygód to było za mało. Również gry video nie dostarczyły im wystarczających emocji. Zresztą te powstały przecież stosunkowo nie tak dawno, a na dodatek nie od razu każdy miał do nich dostęp. Dlatego też powstały LARPy. Są to specjalne organizowane spotkania, podczas których użytkownicy wcielają się w swoje postaci na żywo. Mają oni okazję przebrać się za bohatera i przeżyć jedyną w swoim rodzaju przygodę. Do tej formy aktywności tworzone są specjalne scenariusze. Część fanów wciela się w tzw. postaci niezależne i odgrywa ściśle określoną rolę (np. barmana czy strażnika miejskiego), podczas gdy pozostali sami wybierają, kim chcą być. Zarówno RPG, jak i LARP przeżywa prawdziwy rozkwit. W ciągu roku, w samej Polsce odbywa się kilkadziesiąt różnych imprez. Można się podczas nich przenieść do świata fantasy rodem z „D&D”, a także odwiedzić Hogwart czy Śródziemie. Jest to fantastyczne rozrywka, którą polecić można każdemu, kto kocha gry fabularne!

Jeśli czujecie niedosyt, koniecznie posłuchajcie odcinka podcastu „Fandomówka” poświęconego grom RPG!

 

 

Zdjęcie okładkowe: Shutterstock