08 marca 2022

Klasyka literatury, którą musisz mieć na półce

Od literatury pięknej, którą dobrze kojarzymy ze szkolnego wyboru lektur, przez mniej znane dzieła najsłynniejszych pisarzy i pisarek, aż po zupełnie nowe wydania dobrze znanych powieści. Poznaj nasz wybór klasyki literatury, którą każdy powinien przeczytać chociaż raz w życiu. A najlepiej kilkakrotnie!

Autor: Robert Szymczak

„Stary człowiek i morze”, Ernest Hemingway

Krótkie opowiadanie Ernesta Hemingwaya do dzisiaj uchodzi za jedno z najważniejszych dzieł w bogatym dorobku amerykańskiego pisarza. Dla wielu czytelników autor pozostaje przede wszystkim kojarzonymi z lekturami szkolnymi, jednak wracając do „Starego człowieka…” po latach można w pełni docenić jego wartość artystyczną. Historia Santiago i jego walki z ogromnym marlinem to historia kunsztownie zaprojektowana co do najmniejszego szczegółu, a jednocześnie porażająco intymna, pełna autentycznych emocji i walki z naturą. Nic dziwnego, że to drobne „short story” uchodzi za klasykę literatury i ostatnią wielką opowieść Hemingwaya.

„Pani Bovary”, Gustave Flaubert

Zdaniem wielu jedna z najważniejszych powieści w historii literatury francuskiej, która miała niebagatelny wpływ na całą kulturę europejską. XIX-wieczna opowieść o Emmie Rouault i zakochanym w niej Karolu Bovarym z dzisiejszej perspektywy robi ogromne wrażenie błyskotliwą inteligencją autora, przekraczaniem ówczesnych granic, do których przyzwyczajeni byli odbiorcy oraz fantastycznymi postaciami. Flaubert stworzył – jakkolwiek banalnie by to nie brzmiało, jest prawdą w przypadku tej powieści – bohaterów z krwi i kości, których namiętności, decyzje i rozterki zostają z czytelnikami na długo. Na pytanie o inspiracje autor rzekomo miał odpowiedzieć „Madame Bovary c'est moi” – i trudno w to nie uwierzyć, widząc, z jakim dopracowaniem i subtelnością stworzył jedną z najsłynniejszych bohaterek w historii literatury.

„Opowiadania prawie wszystkie”, Edgar Allan Poe

Edgar Allan Poe to postać, której nie sposób nie kojarzyć – wizerunek wiecznie posępnego pisarza mieszkającego w mrocznym dworku na trwałe zapisał się we współczesnej popkulturze. Jednak ten nieco karykaturalny obraz nie oddaje sprawiedliwości najsłynniejszemu przedstawicielowi amerykańskiego romantyzmu. Edgar Allan Poe tworzył historie jednocześnie głęboko osadzone w swojej epoce i wyprzedzające ją o wieki – postawił fundamenty pod współczesną fantastykę, („Przygody Artura Gordona Pyma”), horror („Zagłada domu Usherów”), a nawet powieść detektywistyczną („Zabójstwo przy Rue Morgue”). Powrót do opowiadań Poego dzisiaj jest trochę jak oglądanie starych, czarno-białych horrorów: intrygują gęstą atmosferą, potrafią wywołać szybsze bicie serca, ale jednocześnie trudno nie docenić wyobraźni autora i jego nowatorstwa.

„Sklepy cynamonowe”, Bruno Schulz

Kolejny klasyk, który większość z nas kojarzy z licealnych lekcji języka polskiego. Jednak czytanie twórczości Brunona Schulza dzisiaj pozwala przede wszystkim dostrzec niesamowity talent autora do operowania językiem – Schulz polszczyznę wygina, miejscami wręcz deformuje, ale też precyzyjnie dostosowuje do swoich artystycznych założeń. Zabiera czytelnika w podróż do przedwojennego Drohobycza, gdzie granice między jawą a snem rozmywają się ze strony na stronę. Schulz urzeka wyobraźnią, onirycznością i dziecięcym, miejscami wręcz czułym spojrzeniem na świat. Wielka klasyka literatury polskiej.

„Anne z Zielonych Szczytów”, Lucy Maud Montgomery

Nie było w historii lepszego momentu, żeby powrócić do kultowej „Ani z Zielonego Wzgórza”. Kultowa klasyka literatury dziecięcej doczekała się zupełnie nowego tłumaczenia autorstwa Anny Bańkowskiej. Tłumaczka postawiła sobie za cel stworzyć przekład jak najbardziej wierny oryginałowi. Wypadają więc dobrze znane „Zielone Wzgórza”, a zamiast Ani mamy Anne Shirley. Dla polskiego czytelnika „Anne z Zielonych Szczytów” to nie tylko możliwość zmierzenia się z własnymi założeniami i przyzwyczajeniami dotyczącymi literatury, ale też okazja, żeby odkryć opowieść Lucy Maud Montgomery na nowo, z zupełnie innej perspektywy. A ta zestarzała się świetnie i do dzisiaj potrafi chwycić za serce.

Anne z zielonych szczytów

Zainteresował cię temat? Sprawdź nasze inne artykuły o literaturze:

„Rok 1984”, George Orwell

„Rok 1984” to wyjątkowa pozycja w naszym zestawieniu klasyki literatury – słynna XX-wieczna powieść George’a Orwella nie tylko nie jest traktowana z przymrużeniem oka przez współczesnych czytelników, co przytrafia się wielu dawnym klasykom, ale pozostaje silnie obecna we współczesnym dyskursie popkulturowym. Orwell wciąż pobudza wyobraźnię – jednak przy tak wielu odniesieniach czy dyskusjach łatwo o banalizację lub wręcz przekłamanie tropów znanych z książki. Warto sięgnąć do oryginału, zwłaszcza że „Rok 1984” do dzisiaj czyta się fantastycznie. Antyutopijna opowieść o zagrożeniach płynących z totalitaryzmów to przejmująco smutne, a jednocześnie uniwersalne i ważne doświadczenie.

„Duma i uprzedzenie”, Jane Austen

Jedna z najsłynniejszych powieści w historii brytyjskiej literatury, która doczekała się niezliczonych adaptacji serialowych i kinowych, a nawet wersji horrorowej pt. „Duma i uprzedzenie i zombie”! Powieść Jane Austen można łatwo zakwalifikować do kategorii „romans”, ale w ten sposób odrobinę nie doceniamy historii spisanej przez autorkę „Rozważnej i romantycznej”. „Duma i uprzedzenie” to przede wszystkim fenomenalna powieść obyczajowa, pełna błyskotliwego, inteligentnego spojrzenia na ówczesne społeczeństwo, delikatnego, ale mocno punktującego humoru oraz bohaterów, obok których nie da się przejść obojętnie. Powieść Jane Austen najlepiej czytać niespiesznie – to idealny wybór na długi, zimowy wieczór. A jeżeli tego typu nastrojowe powieści szczególnie robią na was wrażenie, zawsze można sięgnąć po kolejną klasykę literatury np. "Pod krzewami bzu" czy "Przeminęło z wiatrem".

„Zaś słońce wschodzi”, Ernest Hemingway

Druga powieść Ernesta Hemingwaya w naszym zestawieniu – „Stary człowiek i morze” uchodzi za jego ostatnie wielkie dzieło, a „Zaś słońce wschodzi” to literacki debiut. Przeczytanie obu tych historii daje nam pełny obraz drogi, jaką przeszedł jeden z najsłynniejszych amerykańskich pisarzy. Już tutaj widzimy charakterystyczne cechy, które zapewniły Hemingwayowi tak wielką popularność na całym świecie. Zwarty, precyzyjny styl, intensywne, krótkie dialogi oraz umiejętność uchwycenia między słowami ducha tamtych czasów – w tym przypadku pokolenia naznaczonego piętnem I wojny światowej. Mocna, dobra literatura i zasłużona klasyka zachodniej beletrystyki.

„Przygody Alicji w Krainie Czarów”, Lewis Carroll

Historia, którą dobrze wszyscy kojarzymy – nawet jeżeli nie z książkowego oryginału, to z całej masy różnych popkulturowych trawestacji. Tytułowa Alicja doczekała się adaptacji w formie bezpiecznych i uroczych bajek animowanych dla dzieci, hollywoodzkiej ekranizacji Tima Burtona, w typowym dla reżysera stylu, czy nawet mrocznej i inteligentnie korespondującej z oryginałem gry wideo „Alice: Madness Returns”. W tym całym zalewie rozmaitych wersji warto wrócić do oryginału – pomimo znajomości fabuły trudno nie docenić nowatorstwa Lewisa Carrolla, niezwykle bogatej wyobraźni czy umiejętności tworzenia baśni na miarę swoich czasów.

„Zaproszenie na egzekucję”, Vladimir Nabokov

Zbieranie ważnej i wartej przeczytania klasyki literatury to nie tylko wybór książek, które dobrze wszystkie znamy. Warto czasem sięgnąć po tytuły nieco mniej oczywiste – a takim jest bez wątpienia „Zaproszenie na egzekucję”. Sam autor „Lolity” uważał, że to jego najlepsze dzieło w życiu i pod wieloma względami trudno się z nim nie zgodzić. Nabokov w tym przypadku stworzył antyutopię – skojarzenia z wyżej wymienianym Orwellem czy „Procesem” Franza Kafki narzucają się same. Świat w „Zaproszeniu na egzekucję” jest przerażająco irracjonalny, miejscami śmieszny, by zaraz później zjeżyć włosy na karku. Dużo absurdu połączonego z kwiecistym i zniuansowanym stylem językowym Nabokova sprawiają, że „Zaproszenie na egzekucję” czyta się świetnie i – podobnie jak pozostałe książki tego autora – zapada w pamięć na długo.