Kaszki i kleiki dla niemowląt – jak wybrać najlepszą kaszkę dla dziecka?

Kaszki zbożowe są bardzo ważnym elementem rozszerzanej diety niemowląt i małych dzieci. Są bogate w skrobię, białko roślinne i witaminy, a także smaczne i lekkostrawne. Minęły już czasy, kiedy mamy mogły wybierać jedynie między kaszką manną, owsianką a kleikiem ryżowym. Obecnie, duży wybór różnorodnych kaszek – mlecznych, bezmlecznych, smakowych, słodzonych i bez cukru, owocowych i wielozbożowych - może sprawić, że młodzi rodzice poczują się zagubieni. W tym poradniku przedstawimy najpopularniejsze rodzaje kaszek i podpowiemy, jak wybrać odpowiednią kaszkę dla Twojego dziecka.

Autorka: dr.n. farm. Maria Kasprzak

Kaszki dla dzieci – czy produkty różnych producentów różnią się jakością?

Żywność dla niemowląt i dzieci poniżej 3. roku życia to żywność specjalnego przeznaczenia żywieniowego, a jej skład musi spełniać szczegółowe normy przepisane prawem krajowym i europejskim. Pomimo tego, że każdy producent ma własne linie wytwórcze i sposoby przetwarzania surowców, to rozporządzenia prawne szczegółowo regulują zawartość poszczególnych składników odżywczych (np. witamin), rodzaj użytych surowców i dopuszczalną pozostałość zanieczyszczeń, w tym środków ochrony roślin (pestycydów). Dlatego, wybierając produkty dla małych dzieci wytworzone w Unii Europejskiej przez sprawdzonych producentów mamy prawo spodziewać się, że kupujemy produkt bezpieczny i w pełni odpowiadający potrzebom żywieniowym niemowląt i małych dzieci. Ponadto, opakowania takich produktów mają odpowiednie oznaczenia, dzięki którym łatwo można wybrać produkt dla dzieci w odpowiednim wieku i uzyskać ważne informacje na temat sposobu przygotowania, wartości odżywczych i składu, np. zawartości białek mleka, laktozy, glutenu i potencjalnych alergenów.

Kaszki mleczne i bezmleczne

Niemal wszystkie kaszki sprzedawane są w formie suchego proszku w szczelnych torebkach lub pudełkach. Aby je przygotować, wystarczy odmierzyć odpowiednią ilość proszku i wymieszać z ciepłą wodą lub mlekiem modyfikowanym, według instrukcji podanej na opakowaniu. Aby ułatwić przygotowanie posiłku, niektóre kaszki zawierają już mleko modyfikowane w proszku, dlatego po rozprowadzeniu ciepłą wodą otrzymujemy gotowy, mleczny posiłek, niezbędny w zbilansowanym schemacie żywienia niemowląt. Dzięki zawartości mleka w proszku w kaszce, nie trzeba osobno przygotowywać porcji mleka modyfikowanego, żeby dopiero nim rozprowadzać kaszkę, wystarczy użyć ciepłej wody. Jeśli u dziecka nie występuje alergia na mleko ani żadne inne przeciwwskazania do spożywania mleka modyfikowanego, kaszki mleczne to wygodny i szybki sposób na pełnowartościowy posiłek.

Kiedy jednak dziecko powinno unikać zwykłego mleka modyfikowanego lub chcemy użyć kaszki do przygotowania posiłku innego, niż mleczny (np. do zagęszczenia zupy), wtedy warto wybrać kaszkę bezmleczną. Takie produkty zawierają jedynie zboża (np. w postaci mąki lub płatków) i ewentualne dodatki – suszone owoce, witaminy, cukier lub dozwolone dodatki smakowe. Kaszki bezmleczne można przygotować na wodzie, jednak kaszka na wodzie nie stanowi pełnowartościowego posiłku, a jedynie zbożową przekąskę. Kaszek bezmlecznych można używać także do zagęszczania zup, sosów lub deserów, albo przygotować je na bazie mleka modyfikowanego lub preparatu mlekozastępczego, jakim na co dzień karmione jest dziecko.

Kaszki jednozbożowe i mieszane, z owocami, słodzone i bez cukru.

Na początku rozszerzania diety niemowlęcia należy wprowadzać nowe produkty stopniowo i po jednym naraz. Dlatego w tym czasie warto sięgnąć po jednoskładnikowe kaszki i kleiki, czyli takie, które przygotowane są z jednego rodzaju zboża, np. pszenicy (kaszka manna), ryżu (kleik ryżowy), kukurydzy, gryki lub prosa (kaszka jaglana). Najlepiej wybierać kaszki bez cukru, aby nie przyzwyczajać dziecka do słodyczy. Pozwoli to uniknąć w przyszłości problemów z próchnicą zębów i wyrobi odpowiednie nawyki żywieniowe w okresie, kiedy dziecko kształtuje swoje preferencje smakowe. Jednak od czasu do czasu, np. na deser, można podać dziecku kaszkę słodzoną, z dodatkiem owoców lub aromatu waniliowego. Jeśli dziecko nie ma znanych przeciwwskazań (np. zdiagnozowanej celiakii), nie trzeba odwlekać w czasie podawania zbóż zawierających gluten, czyli m.in. pszenicy i jęczmienia. Można podawać je w tym samym czasie, co inne produkty zbożowe.

Kiedy dziecko przyzwyczai się już trochę do produktów zbożowych, można wprowadzić do jego diety kaszki wielozbożowe, składające się z kilku zbóż, z ewentualnymi dodatkami w postaci owoców, cukru lub innych składników. Takie kaszki mogą być dostępne w wersji mlecznej i bezmlecznej, a ich zaletą jest większe bogactwo składników odżywczych, w porównaniu do kaszek z jednego rodzaju zboża.

Kaszki z glutenem i bezglutenowe

Niektóre zboża – pszenica (w tym jej odmiany – orkisz, płaskurka i inne), jęczmień i żyto – są źródłem białka, zwanego glutenem. Białko to ma szczególne właściwości, nadające produktom z tych zbóż specyficzną konsystencję, poza tym nie może być spożywane przez osoby nietolerujące glutenu z powodu choroby trzewnej (celiakii) lub alergii na gluten. Zboża i ziarna, które nie zawierają glutenu to np. ryż, kukurydza, proso (kasza jaglana), gryka, nasiona chleba świętojańskiego. Owies, ze względu na profil upraw zbóż i ich łączne przetwarzanie w Europie jest niemal zawsze zanieczyszczony glutenem, dlatego produkty zawierające owies uważa się za zawierające gluten, chyba, że producent wyraźnie deklaruje inaczej.

Czasem nietolerancja glutenu jest tak nasilona, że nawet bardzo niewielkie ilości tego białka powodują objawy chorobowe, dlatego w przypadku konieczności zachowania diety bezglutenowej należy szukać produktów oznaczonych symbolem przekreślonego kłosa i napisem „nie zawiera glutenu”. Producent gwarantuje wtedy, że proces technologiczny wytwarzania takiego produktu wyklucza możliwość zanieczyszczenia śladami zbóż zawierających gluten. Kaszki i kleiki bezglutenowe także są dostępne w wersji mlecznej i bezmlecznej.

Kaszki ekologiczne i BIO

Dla bardziej wymagających rodziców i dzieci, niektórzy producenci oferują kaszki ze zbóż pochodzących z upraw ekologicznych. Produkty rolnictwa ekologicznego są oznaczane jako „eko”, „bio” lub „organic”. W takich uprawach zabronione jest stosowanie pestycydów, niektórych nawozów sztucznych i środków ochrony roślin. Można więc oczekiwać, że produkty rolnictwa ekologicznego zawierają mniej zanieczyszczeń, niż te pochodzące z upraw konwencjonalnych, ale ich wadą jest niestety wyższa cena.

I choć warto wybierać produkty ekologiczne – zarówno ze względu na zdrowie, jak i na ochronę środowiska, to należy jednak przypomnieć, że wszystkie produkty dla dzieci, nawet te pochodzące z upraw konwencjonalnych, muszą spełniać te same wymagania co do maksymalnej zawartości zanieczyszczeń, nieprzekraczającej dopuszczalnych, wyśrubowanych norm. Niezależnie od tego, czy wybierzemy kaszkę dla dzieci zwykłą, czy „eko”, możemy mieć pewność, że nie zawiera ona szkodliwych substancji, które mogłyby zaszkodzić zdrowiu dziecka.

Bibliografia

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego (Dz.U. 2010 nr 180 poz. 1214).
Serwis Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiakią - https://celiakia.pl/produkty-dozwolone/ (dostęp: 09.11.2020).