W skrócie – najważniejsze wskazówki

• Przed przygotowaniem mleka dokładnie umyj i osusz ręce.

• Zawsze używaj czystych i wysterylizowanych naczyń i butelek.
• Używaj świeżej wody pitnej, dokładnie przegotowanej i przestudzonej.
• Przestrzegaj instrukcji producenta co do ilości użytej wody i mleka w proszku.
• Do odmierzania mleka w proszku używaj tylko miarki załączonej do opakowania przez producenta mleka.
• Każdorazowo przygotuj świeżą porcję mleka i od razu podaj dziecku.
• Przed podaniem mleka zawsze sprawdź jego temperaturę.
• Nie wykorzystuj resztek! Od razu wylej niedopite mleko.
• Nie podgrzewaj mleka dla dziecka w kuchence mikrofalowej.
• Przechowuj mleko w proszku w suchym i chłodnym miejscu, ale nie w lodówce.

 

 

Po pierwsze – czystość i higiena

Niemowlęta i małe dzieci są bardzo wrażliwe na infekcje i choroby układu pokarmowego. Dodatkowo, jeśli dziecko jest karmione sztucznie, jego organizm jest pozbawiony ochronnego wpływu mleka matki, które zawiera przeciwciała, komórki odpornościowe i inne substancje, które chronią mały brzuszek przed infekcjami. Dlatego podczas przygotowania porcji mleka modyfikowanego trzeba przestrzegać ścisłych zasad higieny.

Po pierwsze, zawsze trzeba dokładnie umyć ręce wodą i mydłem, a następnie osuszyć czystym ręcznikiem. Butelki, smoczki i naczynia, które mają kontakt z pokarmem muszą być dokładnie umyte, zdezynfekowane i suche. Do dezynfekcji butelek i smoczków dla dzieci najczęściej używa się wysokiej temperatury – można je wyparzyć przez polanie wrzątkiem, wygotować w wodzie w czystym garnku (przez 5-10 minut), wysterylizować w specjalnym sterylizatorze, według instrukcji obsługi dołączonej do urządzenia, lub zdezynfekować w kuchence mikrofalowej, przy użyciu specjalnych woreczków lub pojemników przeznaczonych do tego celu. Producent zawsze umieszcza na opakowaniu informację o właściwej metodzie sterylizacji danej butelki – np. butelki z tritanu mogą być tylko polewane wrzątkiem, natomiast szklane i poplipropylenowe – mogą być wygotowywane i sterylizowane parą lub w mikrofalówce. Zdezynfekowane butelki i smoczki trzeba wysuszyć i przechowywać w suchym i przewiewnym miejscu, zabezpieczone przed ponownym zabrudzeniem.

 

 

Woda, której używamy do przygotowania mleka, musi być wodą pitną – może to być woda z kranu lub butelkowana, niegazowana, o niskiej zawartości minerałów. Należy ją dokładnie przegotować i ostudzić do około 50°C.

 

Po drugie – właściwe proporcje wody i mleka w proszku

Kiedy woda stygnie, można wykorzystać ten czas na przeczytanie informacji na opakowaniu mleka modyfikowanego. Dowiemy się tam, ile wody i ile miarek proszku trzeba użyć. To bardzo ważne, żeby zawsze stosować się do zaleceń producenta i dodawać dokładnie tyle, ile jest w przepisie oraz używać tylko miarki dołączonej przez producenta. Zbytnie rozcieńczanie mleka wodą może prowadzić do niedożywienia dziecka, a dodawanie większej ilości proszku, niż to zalecane – do odwodnienia, niestrawności i problemów pokarmowych. Nie wolno dodawać do mleka innych rzeczy – leków ani żywności.

 

 

Odpowiednią ilość przegotowanej i przestudzonej wody należy wlać do butelki – wszystkie butelki do karmienia mają skalę, dzięki której łatwo można odmierzyć właściwą objętość. Następnie należy dodać odpowiednią liczbę miarek mleka w proszku. W tym celu trzeba nabrać z opakowania czubatą miarkę (nie wolno ubijać proszku w miarce!) i delikatnie zgarnąć „czubek” tępą stroną noża lub specjalną krawędzią opakowania. Coraz więcej producentów wyposaża opakowania w wygodną krawędź lub specjalny rant, o który można zgarnąć nadmiar proszku. Odpowiednią liczbę płaskich, nieubitych miarek proszku trzeba wsypać do przygotowanej butelki z wodą. Następnie na butelkę należy założyć smoczek, zamknąć ją i wymieszać zawartość poprzez energiczne wstrząsanie przez co najmniej kilkanaście sekund. Należy uważać, żeby nie zostawić żadnych grudek, bo dziecko mogłoby się nimi zakrztusić.

 

Po trzecie – właściwa temperatura i wieczny dylemat: podgrzewacz do butelek czy mikrofalówka?

Po wymieszaniu należy sprawdzić, czy mleko ma odpowiednią temperaturę. Mleko dla niemowląt powinno mieć temperaturę ciała – około 37°C. Jeśli dziecku to nie przeszkadza, może to być trochę mniej (byle nie było zimne), ale nigdy więcej. Niemowlę jest bardzo wrażliwe i łatwo je poparzyć, nawet płynem, który dla dorosłego jest zaledwie „przyjemnie ciepły”. Jeśli pokarm jest za zimny, można go lekko podgrzać, ale nigdy w kuchence mikrofalowej! Dlaczego? Każdy zapewne zauważył, że potrawy w mikrofali podgrzewają się nierównomiernie – w niektórych miejscach są zimne, a w innych zbyt gorące. Można się domyślić, że w tych warunkach nietrudno o poparzenie dziecka. Poza tym w przypadku miejscowego przegrzania mleka może dojść do rozkładu ważnych substancji odżywczych.

 

 

Dlatego, aby bezpiecznie ogrzać mleko dla dziecka, najlepiej użyć specjalnego podgrzewacza do butelek. Podgrzewacze do butelek są najczęściej wyposażone w termostat, dlatego równomiernie ogrzewają mleko w butelce bez ryzyka przegrzania. Niektóre modele mają także funkcję sterylizacji butelki, co pozwala zaoszczędzić na kupnie dwóch osobnych urządzeń. Jeśli nie ma akurat pod ręką pogrzewacza lub wolimy wybrać opcję ekonomiczną, można użyć po prostu garnka z lekko ciepłą (ale nie gorącą!) wodą. Trzeba wstawić tam butelkę z mlekiem i delikatnie mieszając, odczekać, aż mleko się ogrzeje.

Temperaturę mleka przed podaniem dziecku można sprawdzić specjalnym termometrem, lub po prostu ręką. Po wymieszaniu zawartości butelki należy wylać kilka kropel mleka na wewnętrzną część nadgarstka. Doświadczona mama z łatwością pozna, czy pokarm nie jest za gorący.

 

 

Po czwarte – czas. Jak długo może stać przygotowana porcja mleka?

Przygotowane mleko należy od razu podać dziecku, a przed każdym karmieniem trzeba przygotować świeżą porcję. Nie wolno przechowywać gotowego mleka dłużej, niż 1-2 godziny, ponieważ mogą namnożyć się w nim szkodliwe bakterie. Jeśli dziecko nie wypije całej porcji, nie wolno zostawiać resztek na później i podawać ich dziecku ponownie! Resztki trzeba od razu wyrzucić. Niedojedzone mleko miało kontakt z buzią dziecka i mogło zostać zanieczyszczone bakteriami. Na takiej bogatej pożywce mikroorganizmy mnożą się błyskawicznie i powodują psucie mleka, więc dziecko po jego wypiciu mogłoby poważnie zachorować na brzuszek.

Jeśli rodzic planuje przygotować porcję mleka później, np. w podróży, może zabrać do termoopakowania butelkę z ciepłą, przegotowaną wodą i osobno odmierzoną ilość proszku w czystym, suchym pojemniku. W ten sposób składniki będą gotowe do użycia w każdej chwili.

Nie każdy wie, że proszku mlecznego też nie można przechowywać zbyt długo. Po otwarciu opakowania, produkt musi stać w suchym i chłodnym miejscu, a zawartość trzeba zużyć w ciągu trzech lub czterech tygodni – szczegółowe informacje podaje każdy producent. Mleko modyfikowane należy przechowywać w oryginalnym opakowaniu, ponieważ są na nim ważne informacje i sposób przygotowania. Nie wolno też wstawiać opakowania z proszkiem do lodówki. Po wyjęciu zimnego produktu z lodówki już po chwili zacznie się w nim skraplać woda, a to sprzyja zapleśnieniu i zepsuciu pokarmu. Do przechowywania mleka w proszku wystarczy szczelnie zamknięte, oryginalne opakowanie i czysta, przewiewna szafka w zacienionym miejscu.

 

Zobacz także, kiedy warto sięgnąć po kozie modyfikowane mleko dla niemowląt.

 

Bibliografia

1. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci – https://ptp.edu.pl/files/Standardy_Medyczne_2014_Zalecenia_ywienia_.pdf (dostęp 22.09.2020)
2. Agostoni C, Axelsson I, Goulet O, Koletzko B, Michaelsen KF, Puntis JW, Rigo J, Shamir R, Szajewska H, Turck D, Vandenplas Y, Weaver LT; ESPGHAN Committee on Nutrition. Preparation and handling of powdered infant formula: a commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2004 Oct;39(4):320- doi: 10.1097/00005176-200410000-00002. PMID: 15448416.
3. Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia na temat karmienia butelką (wersja angielskojęzyczna) – https://www.who.int/foodsafety/publications/micro/PIF_Bottle_en.pdf (dostęp 22.09.2020)

Mleko matki jest najlepszym sposobem odżywiania niemowląt. Mleko modyfikowane służy uzupełnieniu diety dzieci, które z różnych względów nie mogą być karmione piersią.