Z wiekiem kontakty nawiązywane przez dziecko zaczynają obejmować nie tylko dom rodzinny, ale i najbliższe sąsiedztwo. W żłobku czy przedszkolu zakres i jakość tych kontaktów jeszcze się zwiększa. Dorastając, dziecko stopniowo przyzwyczaja się do przestrzegania zasad współżycia w grupie, uczy się zachowywać w różnych sytuacjach, ma także możliwość pełnienia różnych ról społecznych. To wszystko stwarza warunki sprzyjające rozwojowi umiejętności interpersonalnych, współpracy w grupie oraz rozwiązywania konfliktów. Jak możemy przeczytać w znakomitej książce dla dzieci Urszuli Młodnickiej i Agnieszki Waligóry pt. „Jesteś prawdziwym przyjacielem, Pinku!”, traktującej o relacjach z rówieśnikami: Warto poznawać nowe osoby. (…) Czasem wymaga to od nas przełamania własnej nieśmiałości, ale kto wie, może to być początek nowej przyjaźni. W dorosłym życiu zresztą umiejętność nawiązywania kontaktów okazuje się bezcenna. Niestety, nie każdemu przychodzi to łatwo.
Relacje z rówieśnikami - co może pójść nie tak?
Nie podlega dyskusji fakt, że kontakty z innymi dziećmi są niezwykle ważne dla rozwoju. Dziecko uczy się w ten sposób funkcjonowania w społeczeństwie, ma szansę poznać różnorodne zachowania innych, ale też i własne reakcje, a bawiąc się z innymi dziećmi uczy się, rozwija wyobraźnię oraz asertywność. Kontakty z rówieśnikami są ponadto niezwykle istotne dla dobrego samopoczucia, pozwalają w pełni poznać uroki dzieciństwa, a choć przebywanie w gronie dorosłych może wpływać stymulująco, to jednak nie zastąpi obcowania z innymi dziećmi.
Przebywanie w grupie rówieśniczej wiąże się jednak z pewnymi wyzwaniami, takimi jak:
- utrzymywanie relacji, nawiązywanie przyjaźni,
- rozwiązywanie konfliktów,
- radzenie sobie w sytuacjach, którym towarzyszą bardzo trudne emocje, na przykład: wstyd, lęk, poczucie krzywdy.
W sytuacji obaw dziecka w stosunku do rówieśników, istotne jest poznanie źródła tych problemów. Zwykle wynikają one z:
- obawy przed odrzuceniem,
- niskiego poczucia własnej wartości (lub przeciwnie - zbyt wysokiego mniemania o sobie),
- nieśmiałości,
- złych doświadczeń (dziecko mogło zostać wyśmiane przez rówieśników, że jest brzydkie, źle ubrane, grube itp.),
- trudności w odnalezieniu się w innym środowisku niż domowe (co może wynikać z braku kontaktu z innymi dziećmi przez długi czas, m.in. z uwagi na chorobę, czy nie uczęszczanie do przedszkola ze względu na zapewnienie opieki nad dzieckiem w warunkach domowych).
Dziecko odrzucone przez rówieśników może borykać się z różnorodnymi problemami w przyszłości. Przestaje wierzyć, że ktoś je polubi, że ktoś może się z nim zaprzyjaźnić, docenić, że może się komuś podobać takie, jakie jest. Zwykle zaczyna unikać wówczas jakichkolwiek kontaktów, co jeszcze pogłębia jego odosobnienie. Co więcej, inne dzieci zaczynają okazywać jeszcze większą niechęć, bo nie rozumieją, dlaczego kolega czy koleżanka z nikim nie rozmawia i się izoluje. Z biegiem czasu otoczenie może uznać takie dziecko za zarozumiałe i nieprzyjemne.
Jak pomóc dziecku w nawiązywaniu kontaktów w grupie?
Ogromny wpływ na to, w jaki sposób dziecko nawiązuje kontakty z rówieśnikami, ma środowisko rodzinne – to, jak wyglądają relacje w domu i w rodzinie, w jaki sposób wyglądają rozmowy pomiędzy rodzicami, a także czy i jak rozwiązywane są konflikty. Dlatego też już od najmłodszych lat warto:
- rozmawiać z dzieckiem na różne tematy, pokazując, że niekiedy możemy różnić się w swoich opiniach, pragnieniach i potrzebach, co nie wyklucza wzajemnej sympatii (jak czytamy we wspomnianej książce „Jesteś prawdziwym przyjacielem, Pinku!”: Ważne jest to, co was łączy (…). Na tym trzeba się skupić),
- pokazywać dziecku różne przykłady trwałych relacji,
- uczyć dziecko szacunku do siebie i do innych, dbać, by czuło się bezwarunkowo kochane i akceptowane takie, jakie jest,
- inicjować gry i zabawy grupowe tak, by uczyć je zasad współpracy z innymi, pomagania, ale i przegrywania,
- ustalić pewne reguły postępowania i dopuszczalnego zachowania, konsekwentnie je egzekwując (w ten sposób dziecku będzie łatwiej zaakceptować reguły i normy obowiązujące w przedszkolu czy szkole)
- uczyć dziecko wyrażania uczuć i akceptowalnego okazywania emocji uznawanych za negatywnie (na przykład złości czy rozczarowania).
Prawdziwe zainteresowanie dzieckiem, jego emocjami (a także dane mu do tych emocji prawa), pozytywne wzorce, wzajemne poszanowanie wśród członków rodziny – to wszystko elementy, pomagające dziecku nawiązywać oraz podtrzymywać relacje z rówieśnikami, a nawet nawiązać pierwsze przyjaźnie. Warto też zdać sobie sprawę, że nie jesteśmy w stanie rozwiązać wszelkich konfliktów w które dziecko będzie zaangażowane, ale możemy wyposażyć je w wiedzę na temat sposobów ich rozwiązywania, oraz świadomość, że nie jest możliwe uzyskanie akceptacji wszystkich dookoła. Bo – jak czytamy w książce Urszuli Młodnickiej i Agnieszki Waligóry: (…) Warto otaczać się osobami, z którymi dobrze się czujemy, które nie sprawiają nam przykrości, a wręcz przeciwnie: dbają o nas (…).
Takie relacje szczególnie pielęgnujmy.
Więcej artykułów znajdziesz na Empik Pasje w dziale Pasje Dziecka.
Artykuł i zdjęcie okładkowe: materiały wydawcy.
Komentarze (0)