Dzierżyński. Miłość i rewolucja (okładka twarda)

.... mógłby powiedzieć Feliks Dzierżyński po zapoznaniu się z książką Sylwii Frołow. Książką, która z założenia miała prezentować Dzierżyńskiego jako rzeczywistego człowieka, przedstawić motywy jego działania i historię życia na tle gwałtownych przemian po 1917 r. Być może. Jednak na tle produkcji historyków związanych ze służbami USA czy UK, w rodzaju R. Pipesa, A. C. Suttona czy O. Figesa, książka pani Frołow nie wyróżnia się niczym szczególnym. Trudno się zresztą dziwić, bo – jeśli chodzi o ocenę Rewolucji Październikowej - pełnymi garściami korzysta z wspomnianych antykomunistycznych autorów. A trudno zrozumieć Feliksa Dzierżyńskiego nie rozumiejąc znaczenia i wielkości Rewolucji. “Ocieplenie” wizerunku Dzierżyńskiego przez rozważania o np.: ‘'burzy hormonów”, członkostwie Towarzystwa d/s Zbadania Problemów Podróży Międzyplanetarnych czy “wątku mistycznym” (w kontekście Trzeciej Rzeszy”), stanowią raczej próbie sprowadzenia do parteru tego wielkiego człowieka. Inne zaś korekty, które z aprobatą odnotował Dawid Jakubowski (najlepszy chyba w Polsce znawca postaci i dzieła Feliksa Dzierżyńskiego) np. zwrócenie uwagi na ogromną skalę i niespotykaną brutalność białego terroru, na który dopiero odpowiedzią był terror czerwony, nie są niczym nowym w zachowujących obiektywizm publikacjach historycznych (por.: książkę Andrzeja Witkowicza), są może nowością dla IPN czy tabloidów prawicowych. Jednak z Sylwią Frołow łączy mnie jedno. Jej pradziadek, walczący przeciw bolszewikom w jednej z białych armii został schwytany i rozstrzelany przez CzK. Mój cioteczny dziadek zginął poniekąd również przez Dzierżyńskiego: otóż chyba w 1921 r. - pracował wtedy na kolei w Łudze - spotkał Dzierżyńskiego. Dziadek nie był bolszewikiem, był jeszcze przedrewolucyjnym pracownikiem parowozowni, której funkcjonowanie miało natenczas znaczenie dla sprawnego przemieszczania się pociągów wojskowych (trwała interwencja i wojna domowa). Dzierżyński przeprowadzał kontrolę tej ważnej linii. Dziadek nie wiedział wtedy kim był Dzierżyński, jednak od słowa do słowa odkryli że obaj są Polakami. Nawiązała się rozmowa, a u dziadka sympatia dla człowieka którego już nigdy nie spotkał. Dla człowieka, a potem i dla idei której służył – idei wyzwolenie człowieka, niezależnie od narodowości i przynależności klasowej. Była to jedna z przyczyn, która spowodowała, że dziadek z rodziną pozostał w Łudze. Drugim powodem (wiem to z zachowanego, bodaj ostatniego, listu do rodziny) był rok 1923 w Krakowie – gdzie polscy żołnierze strzelali do strajkujących robotników. Dziadek nigdy nie wrócił do Polski, która nie mogłaby być jego wyśnioną Polską. Nie mógł wrócić do Polski, w której nie przeprowadzono reformy rolnej, do Polski obszarników i kapitalistów, Polski cenzury prewencyjnej i strzelania do robotników oraz chłopów. Zginął wraz z babcią w latach trzydziestych, w czasie stalinowskich, antykomunistycznych czystek. Opowieść, jak z książki o “płomieniu gorejącym” - ale taka jest prawda o Feliksie Dzierżyńskim. Dlatego Sylwia Frołow zrównując Dzierżyńskiego z Eichmannem, a ideę komunizmu z nazizmem, morduje ponownie moich ciotecznych dziadków.

Autorka pisze życiorys Feliksa Dzierżyńskiego, jednocześnie kreśląc jego portret psychologiczny. Bohater tytułowy jawi się jako „materialistyczny idealista”, fanatyk komunizmu - w nowym ustroju widzący przyszłe szczęście ludzkości i z pasją poświęcający swoją życie w imię tworzenia podwalin owego szczęścia. Niedbający nic o własne sprawy materialne, pracujący po kilkanaście godzin na dobę. Jednakże pod koniec życia Feliks jakby przejrzał na oczy, zaczął rozumieć, że nie dla takiej formy ustroju poświęcił swoje życie, że to nie tędy droga, no i ... właśnie wtedy zmarł na atak serca w 1926 r. w wieku 49 lat. Przepracowane serce idealisty nie wytrzymało, gdy zaczął zdawać sobie sprawę, że porewolucyjne zbrodnie (w tym ogrom jego własnych) i błędy bolszewików to nie żaden etap przejściowy, ale zapowiadająca się na całą epokę metodologia.
Sylwia Frołow słusznie zauważyła, że swoją przedwczesną śmiercią Dzierżyński uratował życie żony i syna. Gdyby bowiem dożył 2-giej połowy lat 30-tych, Stalin zlikwidowałby go (wraz z rodziną), tak jak uczynił to z innymi „starymi bolszewikami”, najbliższymi towarzyszami Lenina.

Zgodnie z podtytułem, książka jest również biografią intymną Feliksa Dzierżyńskiego. Autorka chronologicznie i szczegółowo przedstawia jego życiorys, nie tylko ten rewolucyjny i zawodowy, ale też (bez skrótów) rodzinny i romantyczny. Dowiadujemy się m.in., że przyszła żona Dzierżyńskiego złapała go metodą „na dziecko”, zachodząc z Feliksem w ciążę w czasie, gdy był on zakochany na zabój w innej kobiecie. Ale o jego osobowości i odpowiedzialności świadczy fakt, iż uznał konsekwencje tej przelotnej (w zamierzeniu) przygody, wziął ślub kościelny, a do ukochanej nie-żony pisał później listy pełne skruchy, żalu i ... nadal trawiącej go miłości.

Oczywiście miłośnicy historii też nie zwiodą się lekturą. Autorka przedstawia wszystkie dokonania życiowe Feliksa Dzierżyńskiego, w tym głównie te krwawe, jako twórcy i pierwszego szefa Cze-Ka i OGPU, na tle epoki, opisując wydarzenia historyczne, także i te dotychczas nieznane, np. kulisy udanego zamachu w 1918 r. na Mirbacha, ambasadora Cesarstwa Niemiec w bolszewickiej już wtedy Rosji. Cesarz Wilhelm II na aktach operacji wywiadowczej pn. „Lenin” dał osobistą dekretację „kończyć”...
Ale dalej, to już przeczytacie sobie sami.

Rzetelna biografia dość kontrowersyjnego człowieka. Feliks Dzierżyński to postać szokująca, bo bardzo skrajna. Urodziny w rodzinie szlacheckiej, wychowany w wierze w kochającej rodzinie, od lat młodzieńczych wiedział, że zostanie rewolucjonistą. Życie zaprowadziło go jeszcze dalej - został terrorystą. Mocna postać.

Bardzo ciekawa i wciągająca biografia. Tak jak autorka, przy lekturze tej książki można mieć skrajnie odmienne odczucia wobec Dzierżyńskiego. Fragmenty jego życia potrafią wzbudzać podziw, inne z kolei skrajne obrzydzenie. Według mnie jest to naprawdę dobra książka, bo idealnie pokazuje, że łatwo od bycia człowiekiem szlachetnym przejść do zbrodniarza. Polecam.

Autorka ma jakieś dziwne prokomunistyczne sympatie. Dla mniej obeznanych z tematem: Bolszewicy dokonali przewrotu wojskowego na kilka dni przed ogłoszonymi przez Rząd Tymczasowy (ustanowiony w Rosji po upadku caratu)wyborami do Zgromadzenia Konstytucyjnego. Wybory te miały się odbyć 12 listopada 1917 roku. Po przejęciu władzy bolszewicy pozwolili na ich przeprowadzenie. Przegrali je- wybory wygrało ugrupowanie socjal-rewolucjonistów, które zdobyło 40% głosów. Bolszewicy zdobyli tylko 24%. Na początku 1918 rozpędzili parlament. Pokazali, że mają gdzieś wolę narodu. Dzierżyński stworzył sowiecką- Czekę. Najniższa liczba z podawanych ofiar Dzierżyńskiego to 50 tysięcy ludzi. W każdym razie w 1922 roku Lenin stwierdził "Im większą ilość członków reakcyjnej burżuazji i kleru uda nam się rozstrzelać tym lepiej". Polecam: Richard Pipes "Rewolucja Rosyjska" , "Rosja Bolszewików" , Orlando Figes "Rewolucja rosyjska.", Dmitrij Wołkogonow "Lenin" , "Trocki" , Robert Service "Lenin".

Dla kogoś, kto całe życie uważał, że Dzierżyński to taki sam morderca jak Hitler czy Stalin, ta książka to spore zaskoczenie. Okazuje się, że stworzenie i kierowanie protoplastą NKWD to tylko niewielki ułamek życia Dzierżyńskiego. Wcześniej to podziemna działalność w organizacjach socjaldemokratycznych, więzienia, zsyłki na Syberię, ale także sporadyczne, choć bardzo płomienne, romanse. Dlatego ta książka bardzo przypadła mi do gustu, gdyż rzuciła zupełnie nowe światło na życie tej kontrowersyjnej postaci. Polecam.

Do tej pory czytałam biografie osób związanych z polityką. Postać Feliksa Dzierżyńskiego jest rzeczywiście kontrowersyjna. Przewija się on na kartach historii ale nigdy nie myślałam, że będę miała okazję przeczytać biografię człowieka, który jest odpowiedzialny za wymordowanie milionów ludzi. Pozycja godna uwagi.