Agnieszka Osiecka

Dzieciństwo i lata szkolne

Agnieszka Osiecka była córką Wiktora Osieckiego – urodzonego w Belgradzie pianisty i kompozytora oraz poetki Marii (z domu Sztechman) pochodzenia serbsko-włoskiego. Przyszła na świat w Warszawie, 9 października 1936 roku, jednak niedługo po jej narodzinach rodzina przeprowadziła się do Zakopanego.

Przed rozpoczęciem II wojny światowej rodzina Osieckich wróciła do stolicy. Podczas powstania warszawskiego, gdy Agnieszka miała zaledwie 4 lata, ukrywali się w stołecznych piwnicach. Po wysiedleniu zaś trafili do obozu w Pruszkowie, a następnie zostali wysłani na roboty do dolnoaustriackiego miasta Sankt Pölten.

Po zakończeniu wojny ponownie wrócili do Warszawy. Zamieszkali na Saskiej Kępie, jednak ich powrót nie został ciepło przyjęty – Agnieszka spotykała się ze złośliwymi komentarzami okolicznych koleżanek, które nieustannie dopytywały się, jakiej jest właściwie narodowości. Krążyło również wiele plotek o rzekomych skandalach w rodzinie Osieckich – m.in. Wiktorowi Osieckiemu zarzucano romans z aktorką i piosenkarką, Józefiną Pellegrini. Pogłoski i niemile komentarze sprawiły, że przyszła poetka nieustannie poszukiwała własnej tożsamości oraz usilnie starała się odnaleźć w towarzystwie i w swoim otoczeniu.

W wieku 12 lat (1948 rok) Agnieszka Osiecka rozpoczęła naukę w liceum dla dziewcząt im. Marii Curie-Skłodowskiej na Saskiej Kępie (w Warszawie). Wówczas szczególne miejsce w jej życiu zajmował ojciec. Miał na nią również ogromny wpływ. To on zachęcał córkę do nieustannego rozwoju, nauki języków oraz szukania nowych pasji. Starał się również, by jego córka samodzielnie wypracowała swój światopogląd, mimo to w wyniku rozmów z apolitycznym i nieidentyfikującym się z żadnym państwem ojcem, poglądy Agnieszki ulegały częstym zmianom. Pozostawała również pod wpływem konserwatywnych znajomych z Saskiej Kępy oraz aktywnie udzielała się w Związku Młodzieży Polskiej. Przysparzało jej to wiele problemów w szkole – skrajne przekonania i wypowiedzi, czy nieuczestniczenie w katechezach wywoływały niechęć rówieśników.

Okres studiów

Po ukończeniu liceum w 1952 roku, zaliczając program dwóch lat w jeden rok, artystka rozpoczęła studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim. W 1954 roku zadebiutowała jako reporterka dziennika „Głos Wybrzeża”. W czasie studiów współpracowała także z literackim pismem społeczno-literackim „Po Prostu”, czasopismem „Nowa Kultura”, miesięcznikami „Polska” i „Kultura” oraz tygodnikiem „Literatura”. Była też członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W tym okresie zaczęła rozwijać również swoją drugą pasję – rozpoczęła naukę w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej i Filmowej. Jako studentka Wydziału Reżyserii Filmowej wyreżyserowała dziewięć etiud filmowych – jedną z nich, „STS 58” (1959 rok), poświęciła Studenckiemu Teatrowi Satyryków. Była także praktykantką na planie filmu Andrzeja Wajdy „Niewinni czarodzieje”. Po trzech latach studiowania w PWSFTviT zdała sobie jednak sprawę, że w przyszłości nie chce zajmować się reżyserią.

Pomimo ukończenia łódzkiej filmówki jej dalsze związki z filmem ograniczały się jedynie do współpracy nad ścieżkami dźwiękowymi filmów i seriali telewizyjnych, w których pojawiały się teksty piosenek artystki. Osiecka jest autorką m.in. utworu „Nim wstanie dzień”, znanego z filmu „Prawo i pięść” (1964).

Agnieszka Osiecka i muzyka

Marzenia o byciu reżyserem Osiecka porzuciła, kiedy zaczęła pisać piosenki dla Studenckiego Teatru Satyryków (łącznie dla teatru napisała przeszło 160 utworów, m.in. „Kochankowie z ulicy Kamiennej”, „Okularnicy”, „Widzisz mała”). Jej przygoda z STS rozpoczęła się w radzie artystycznej teatru, w 1954 roku i trwała przez kolejnych osiemnaście lat (do 1972 roku). Debiutem oraz przełomowym momentem w jej karierze była „Ballada o malarzu”. Po jej odczytaniu członkowie STS byli pod ogromnym wrażeniem talentu autorki oraz byli zdumieni, że tak młoda osoba (wówczas Agnieszka miała 19 lat) może być tak dojrzała oraz pisać tak emocjonalne utwory.

Agnieszka Osiecka współpracowała również z Telewizją Polską oraz Polskim Radiem. W 1961 roku na antenie TVP zainscenizowana została jedna z jej sztuk teatralnych, „Przesada”. Reżyserem wodewili był Konrad Swinarski. Od 1963 roku pisała także utwory do serii programów Teatru Telewizji – „Listy śpiewające”, do których muzykę komponował Adam Sławiński. Za cykl ten w 1966 roku artystka otrzymała Nagrodę Prezesa ds. Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja”.

Choć wcześniej teksty jej piosenek wykorzystywane były w programie Teatrzyk Małych Form „Zwierciadło” (na antenie Polskiego Radia), to jej radiowym debiutem był utwór „Mój pierwszy bal” w wykonaniu Kaliny Jędrusik i aranżacji Franciszki Leszczyńskiej.

Również przez siedem lat (1963-1970) wraz z Janem Borkowskim prowadziła audycję Radiowe Studio Piosenki na antenie Polskiego Radia. Program, w którym nagranych i wydanych zostało przeszło pół tysiąca piosenek, przyczynił się do promocji wielu polskich artystów, m.in. Maryli Rodowicz, Ewy Demarczyk, Wojciecha Młynarskiego, Marka Grechuty, Tadeusza Woźniaka, czy Łucji Prus.

Agnieszka Osiecka przez wiele lat związana była z teatrem. W okresie studenckim pisała utwory nie tylko dla STS, ale także dla gdańskiego teatru studenckiego Bim-Bom, w którym poznała między innymi Kalinę Jędrusik.

Oprócz tekstów piosenek tworzyła również sztuki teatralne. Jedną z nich, „Niech no tylko zakwitną jabłonie”, na deskach warszawskiego Teatru Ateneum w 1964 roku wyreżyserował Jan Biczycki. Co ciekawe, teatralny hit z lat 60. przedstawiający poprzez piosenki przed – i powojenną warszawę, został ponownie zaprezentowany w odświeżonej, musicalowej wersji w 2014 roku w reżyserii Wojciecha Kościelniaka.

W ostatnich latach życia (1994-1996) Osiecka współpracowała z Teatrem Atelier w Sopocie, którego od 1997 roku jest patronką. Na potrzeby instytucji napisała swoje ostatnie piosenki oraz sztuki (m.in. „Darcie pierza”). Utwory te okrzyknięte zostały przez krytyków mianem najlepszych dzieł w dorobku artystycznym pisarki.

Książki Agnieszki Osieckiej

Agnieszka Osiecka była niezwykłą, wybitnie posługującą się słowem artystką. Jej piosenki idealnie oddawały emocje, o których traktowały. Historie, jakie zostały w nich poruszone, zawierały mnóstwo mądrości oraz melancholii. Niewiele osób w tak piękny i wyjątkowy sposób pisało o miłości, samotności, czy codzienności.

W swoich utworach poruszała różnorodne tematy. Każdy jej tekst był precyzyjnie przemyślany, a każde zawarte w nim słowo było starannie dobrane. Nic więc dziwnego, że tak wielu polskich artystów zabiegało o jej piosenki. Wśród nich miała jednak swoich ulubionych wykonawców, z którymi pracowała najczęściej – Maryla Rodowicz, Seweryn Krajewski, Anna Szłapak, Magda Umer (wieloletnia, bliska przyjaciółka pisarki), Krystyna Janda, Kalina Jędrusik, zespół Skaldowie. Również wielu znanych i wybitnych muzyków pragnęło komponować muzykę do napisanych przez nią utworów. Do tekstów jej piosenek muzykę aranżowali m.in. Seweryn Krajewski, Jacek Mikuła, Katarzyna Gaertner, Adam Sławiński oraz wielu innych. Także inni polscy artyści zabiegali o jej teksty.

Oprócz tekstów piosenek Osiecka pisała sztuki teatralne oraz wiersze, w których poruszała różne tematy – od politycznych, po codzienne, historyczne, satyryczne, czy osobiste. Ponadto przez całe życie pisała dzienniki (pośmiertnie wydane w kilku tomach). Swoich sił próbowała również w innych formach, między innymi powieściach dla dzieci oraz młodzieży, wskutek czego powstały m.in. „Salon gier”, „Dzień dobry Eugeniuszu”, „Ptakowiec”, czy „Agnieszka Osiecka dzieciom”. Co ciekawe, próbowała swoich sił nawet w reklamie – jest twórcą hasła „Coca-Cola. To jest to!”,

W 1985 roku opublikowane zostało pierwsze wydanie książki Agnieszki Osieckiej, „Szept czterdziestoletni”, w którym autorka opisała czasy swojej młodości i realia Polski lat 50.W jej dorobku literackim znajdują się również pośmiertnie zebrane i opublikowane, napisane przez nią recenzje filmów („Filmidła”) i książek („Czytadła. Gawędy o Lekturach”), felietony („Zabawy poufne”), opowiadania („Biała bluzka”), sztuki teatralne („Jabłonie. Wybrane utwory sceniczne", „Do dna. Wybrane utwory sceniczne"), powieści („Czarna wiewiórka", „Ćma", „Galeria potworów") oraz liczne tomiki poezji („Nowa miłość. Wiersze prawie o wszystkim", „Sentymenty", „Za chwilę").

Na temat pisarki powstało również wiele biografii („Agnieszki. Pejzaże z Agnieszką Osiecką", „Osiecka. Nikomu nie żal pięknych kobiet"), autobiografie („Rozmowy w Tańcu"), a także książki na podstawie rozmów z poetką („Lubię farbować wróble").

Nie tylko pisanie zajmowało szczególne miejsce w życiu pisarki. Również fotografia była jej ogromną pasją. Podobnie jak do pisania, Osiecka posiadała także talent do zatrzymywania chwil, napotkanych ludzi, czy wydarzeń na kliszy aparatu, z którym się nie rozstawała. Swoją wiedzą oraz pracami Osiecka podzieliła się z czytelnikami w wydanej rok przed jej śmiercią (1996) książce „Na początku był negatyw”. Wcześniej, w 1993 roku, opublikowany został album „Fotonostalgia – Znani i Lubiani w Obrazie i Anegdocie", przy którego tworzeniu współpracowała z Zofią Nasierowską.

Nagrody

Artystka ma na swoim koncie liczne nagrody i odznaczenia. Była wielokrotną laureatką nagród Komitetu ds. Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja” oraz nagród na festiwalu w Opolu – podczas pierwszego Festiwalu Polskiej Piosenki w Opolu w 1963 roku zdobyła nagrodę indywidualną za piosenkę „Okularnicy”. Otrzymała również sześć wyróżnień za piosenki: „Czerwony Kapturek”, „Białe małżeństwo”, „Solo na kontrabasie”, „Ulice wielkich miast”, „Gdzie jest szlagier” i „Kochankowie z ulicy Kamiennej”.

Była także zwyciężczynią Głównej Nagrody na Festiwalu Polskiej Dramaturgii Współczesnej, którą otrzymała za sztukę „Niech no tylko zakwitną jabłonie” (1964), a także zdobywczynią Grand Prix podczas Międzynarodowego Festiwalu Piosenki w Sopocie za utwór „Małgośka oraz „Diabeł i raj” (1973).

Również twórczość literacka Agnieszki Osieckiej była nagradzana – w 1989 roku autorka otrzymała Nagrodę Przewodniczącego WRN w Opolu za wybitną twórczość literacką oraz w 1993 roku uzyskała Nagrodę Literacką im. Marii Ginter za książkę „Rozmowy w tańcu".

W 1993 roku poetka zdobyła Honorową Odznakę ZAiKS-u podczas 75-lecia organizacji. Natomiast w 1979 otrzymała Złoty Krzyż Zasługi. W 1997 roku została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu wybitnych zasług dla kultury polskiej.

Życie prywatne

Agnieszka Osiecka bardzo dużo podróżowała. Uwielbiała poznawać świat, nowych ludzi, zdobywać nowe doświadczenia. Nigdy nie marzyła o stabilizacji oraz rodzinie powtarzając „Kobieta, żona, matka – to nie jest dla mnie rym”. I choć w 1963 roku wyszła za mąż za Wojciecha Frykowskiego, to długo w związku małżeńskim nie pozostała – po sześciu miesiącach bowiem małżonkowie się rozstali. Trzy lata później pisarka ponownie wyszła za mąż, za reżysera Wojciecha Jesionkę. Jednak po czterech latach para się rozwiodła. Na początku lat 70. pisarka poznała publicystę „Polityki”, Daniela Passenta. W 1973 roku na świat przyszła ich córka Agata. Jednak po niecałych 10 latach związku Osiecka odeszła od partnera i związała się z dużo młodszym Zbigniewem Mentzlem, zostawiając córkę wraz z ojcem. Związek ten ostatecznie również się zakończył. Ostatnie trzy lata życia (1994-1997) artystka związana była z reżyserem teatralnym i scenografem Teatru Atelier, André Hübnerem-Ochodlo.

Wcześniej, w życiu Agnieszki Osieckiej pojawił się również pisarz i scenarzysta filmowy, Marek Hłasko. Ich zwieńczona zaręczynami, burzliwa relacja wystawiona była na próbę za sprawą wygnania scenarzysty z kraju. Osiecka bezskutecznie zabiegała o pozwolenie na powrót Hłaski do ojczyzny, pozostając z nim w stałym kontakcie korespondencyjnym. Ostatecznie relacja nie przetrwała próby czasu, a po ukochanym pozostały autorce jedynie listy oraz stojąca na jej biurku aż do śmierci maszyna do pisania.

Po wielu latach wyszła na jaw informacja o romansie Agnieszki Osieckiej oraz Jeremiego Przybory. Tajemnica ujrzała światło dzienne za sprawą książki wydanej za zgodą Agaty Passent i Konstantego Przybory. Książka „Agnieszka Osiecka i Jeremi Przybora listy na wyczerpanym papierze” (2010 rok), zawierająca listy Osieckiej do Przybory (z lat 1964-1966), ukazuje zdumiewającą i wzruszającą historię miłosną, która jak się ostatecznie okazało, w główniej mierze była wzajemną fascynacją artystów i rozgrywała się przede wszystkim w listach.

Artystka zmarła 7 marca 1997 roku na raka jelita grubego i spoczęła na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Od tego czasu, co roku w Teatrze Atelier obywają się półfinały konkursu na interpretację utworów pisarki, pt. „Pamiętajmy o Osieckiej”.

Obecnie pieczę nad dorobkiem poetki sprawuje Fundacja „Okularnicy” im. Agnieszki Osieckiej, której pomysłodawcą i założycielem jest córka artystki, Agata Passent. Również od 2004 roku wydaje ona czternastotomowy „Wielki śpiewnik Agnieszki Osieckiej”.