Informacje o jednorożcach pojawiają się już w pracach greckich filozofów zajmujących się historią naturalną - Ktezjasz, historyk i lekarz, w V wieku p.n.e. jako miejsce ich pochodzenia wskazywał Indie, opisując stworzenia podobne do dzikich osłów azjatyckich, z rogiem o długości łokcia w kolorach białym, czerwonym i czarnym. Z jego pism czerpał najprawdopodobniej sam Arystoteles, wspominając o onyksach i osłach indyjskich, zaś Juliusz Cezar w I wieku n.e. twierdził, że na terenach obecnych południowych Niemiec żyje zwierzę podobne do jednorogiego jelenia. Czy jednorożce istnieją naprawdę? Przekonajmy się!
Dziewica i nosorożec
W średniowieczu jednorożec stał się jednym z najpopularniejszych i najbardziej plastycznych wyobrażeń w kulturze chrześcijańskiej. Wtedy to spopularyzowana została wizja jednorożca jako alegorii Chrystusa, który, kiedy napotka dziewicę (symbolizującą Matkę Boską), kładzie łeb na jej kolanach. Prezentowana na obrazach i w wielu dziełach śmierć niezwykłego zwierzęcia była z kolei wyobrażeniem męki Jezusa; uważano też, że może zostać oswojony tylko przez dziewicę. Mimo to wraz z nastaniem renesansu jego znaczenie uległo dużym przemianom – w dużej mierze utracił swoje religijne konotacje i uosabiał niewinną miłość oraz szczęśliwe małżeństwo. Jednocześnie cały czas wierzono, iż jednorożec jest zwierzęciem całkowicie realnym – żydowski filozof Avraham ben Hananiah Yagel w XVI wieku w swoim traktacie o historii naturalnej opisywał fakt podarowania jednorożca królowi Portugalii Manuelowi I Szczęśliwemu przez gubernatora Indii Portugalskich Afonso de Albuquerque. Ocenia się, że opisywał najprawdopodobniej nosorożca.
Dziś wiemy już, że wielu podróżników i odkrywców widziało jednorożce w niemalże każdym nieznanym, dużym zwierzęciu obdarzonym rogami – w krajach afrykańskich w licznych gatunkach antylop, na dalekim wschodzie w rogatym bydle, a także w połowie XVII wieku na terenie obecnego stanu Maine, niedaleko granicy z Kanadą, w nieznanych Europejczykom łosiach amerykańskich.
Jelenie, antylopy i… arktyczne walenie
Badacze oceniają, że pojawiające się przez wieki wyobrażenia pięknego, mistycznego stworzenia o niesamowitych właściwościach oryginalnie wzięły się właśnie od nosorożców. Są to jedyne znane zwierzęta posiadające pojedynczy róg, dodatkowo występowały licznie właśnie w Indiach, w podaniach i legendach wskazywanych jako prawdziwe ich siedlisko. Pierwowzorem jednorożców mógł być również elasmoterium, prehistoryczny nosorożec – wysoki na około 2.5 metra i długi 6 metrów, odznaczający się wyjątkowo długim rogiem na środku czoła. Większość „rogów jednorożców”, znajdujących się w zbiorach średniowiecznych i renesansowych monarchów, pochodziła od różnych rogatych ssaków, takich jak oryksy, jelenie czy antylopy, a także… z wód strefy arktycznej. Siekacze narwala, morskiego arktycznego walenia, odznaczające się wyjątkowym, śrubowatym kształtem, często służyły jako dowód istnienia tych fantastycznych stworzeń.
„Polski wątek” w polowaniu na jednorożce
Wśród eksponatów Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu znaleźć dziś można „róg jednorożca”, podarowany w 1540 roku przez Zygmunta I Starego cesarzowi Ferdynandowi I Habsburgowi, stanowiący niegdyś jeden z najważniejszych elementów spadku po monarsze, wyłączonym nawet z dziedziczenia. W drugiej połowie XVII wieku z wielu prehistorycznych szczątków znalezionych w Einhornhöhle - Jaskinii Jednorożca w niemieckich górach Harz, burmistrz Magdeburga, Otto von Guericke, stworzył „szkielet” mitycznego zwierzęcia. Dziś wiadomo, że składał się on z kości nosorożca włochatego i mamuta, a zobaczyć można go w Osnabrück.
Popkulturowy renesans jednorożców
Współcześnie obserwujemy prawdziwy renesans jednorożców, tym razem w wersji komercyjnej i masowej – w postaci licznych gadżetów i przeróżnych produktów, od maskotek i kubków zaczynając, a na pędzlach do makijażu kończąc. Hasztag „unicorn” na Instagramie ma ponad 16 milionów postów, a w jednej ze znanych kawiarnianych sieciówek wypić można Unicorn Frappuccino – o niekończących się kolekcjach ubrań i kosmetyków z motywem jednorożca nawet nie wspominając. Nie sposób przeoczyć, iż popkulturowe jednorożce są kolorowe i modne, a na dodatek wyjątkowo wdzięczne.
Komentarze (0)